Scorach Ghlionnáin
| Cineál | laoch finscéalach  |
|---|---|
| Dáta | |
| Inscne | fireann |
| Náisiúntacht | Éire |
Is laoch pobail béaloideasúil as Conamara é Scorach Ghlionnáin. Rinne sé gníomhartha gaisce agus fóirithinte ar phobal a bhí á mbascadh agus á gcrá ag na tiarnaí talún gan trócaire, na Blácaigh. Deirtear gur chineál de Robin Hood Chonamara a bhí ann 'a bhain don saibhir agus a thug don bhocht'. De réir an tseanchais, mhair an Scorach agus a bhuíon chróga i nGlionnán, taobh le talamh na mBlácach ar an Tulaigh.
"Má bhí Robin Hood sa mbéaloideas ag muintir Shasana ba é Scorach Ghlionnáin [Gleannán] a bhí i gConamara agus lán mála scéalta ar an teallach faoi na gníomhartha gaisce agus fóirithinte a rinne sé ar phobal a bhí á mbascadh agus á gcrá ag na tiarnaí talún gan trócaire a bhí thíos ar an gCaisleán, na Blácaigh."
Tá scéalta éagsúla béaoidis a bailíodh le feiceáil ar dúchas.ie.
- Scéal ó Dúchas.ie https://www.duchas.ie/en/cbes/4613692/4609232/4624328?ChapterID=4613692
- Scéal ó Dúchas.ie https://www.duchas.ie/en/cbes/4583360/4583143/4606658?ChapterID=4583360
Carachtar ag Ó Sandair[cuir in eagar | athraigh foinse]
Chum Cathal Ó Sandair sraith de scéalta ficsin faoin gcarachtar.
- Scorach Ghlionnáin ó Chonamara, Club Leabhar Nua-Éireann, Oifig an tSoláthair, Aibreán 1958, Clúdach: William G. Spencer
- Cuir Fios ar Scorach Ghlionnáin, Club Leabhar Nua-Éireann, Oifig an tSoláthair, Nollaig 1956, Clúdach: William G. Spencer
- Scorach Ghlionnáin agus Ballaí Indreabháin!, Club Leabhar Nua-Éireann, Oifig an tSoláthair, Iúil 1955, Clúdach: William G. Spencer, Díolta: >200
Blaiseadh de Scorach Ghlionnáin agus Ballaí Indreabháin! "Na Blácaigh bhradacha!"
Is mór an díomá a bhí ar Ó Sándair nuair a diúltaíodh do dhá lámhscríbhinn faoi eachtraí Scorach Ghlionnáin. Níor scríobh sé aon cheann eile.
Scríobh Brian Ó Baoill dráma dar teideal Scorach Ghlionnáin atá le fáil ina leabhar drámaí Sútha Talún agus Drámaí Eile.
"Ar an Tulach a bhí na Blácaigh, na straoiseacháin gan náire Cloithreach a d' fhág siad bánaí agus na Cartúir ar chaon taobh Ach más fíor a bhfuil ar pháipéar scríobhtha síos ag Cathal Ó Sandair Thug Scorach Ghlionnáin treascairt dhóibh a d'fhág criothán ina gcroí."
Filíocht agus Feannadh Cóil Learaí Ó Finneadha
"Tá cuimhne sa gceantar fós ar an scéal faoin gcaoi ar ghoid Scorach Ghlionnáin tarbh ó Wallace agus faoin gcaoi ar roinn sé an fheoil ar bhochtáin an cheantair. Sna 1830daí ba é James Blake a bhí ina thiarna agus tá a ainm, Séamus a 'Bhlácaigh, fanta sa seanchas agus sna scéalta béaloidis faoi Scorach Ghlionnáin. Tá scéalta faoin Scorach le fáil sa leabhar Peadar Chois Fharraige, seanchas áitiúil a bhailigh Seán Mac Giollarnáth ó Pheadar Mac Thuathaláin, as Cois Fharraige agus as Gaillimh, agus a foilsíodh in 1934. Tá na scéalta seo agus scéalta nach iad beo i gcuimhne na ndaoine fós, faoin gcaoi ar ghoid Scorach Ghlionnáin ó dhaoine saibhre le fóirthint ar bhochtáin."
Camchuairt Chonamara Theas Liam Mac Con Iomaire