An difríocht idir athruithe ar: "Scitsibhéascna"
Úsáid an t-alt anseo. Tá "Meiriceá" deimhnitheach i "Béarla Mheiriceá" agus mar sin níl an t-alt ceadaithe ansin, ach tá sé de dhíth roimh "Béarla Coiteann Afrai-Mheiriceánach". Maidir le "leichte", ní thuigfeadh aon duine (mé féin san áireamh) é. |
|||
| Líne 8: | Líne 8: | ||
== Féach freisin == |
== Féach freisin == |
||
* Leithcheal ar bhonn canúna |
* Leithcheal ar bhonn canúna |
||
* Imní faoi theanga iasachta - an easpa muiníne agus suaimhnis |
* Imní faoi theanga iasachta - an easpa muiníne agus suaimhnis ar an duine atá ag foghlaim nó ag úsáid teanga iasachta |
||
==Tagairtí== |
==Tagairtí== |
||
{{reflist}} |
{{reflist}} |
||
Leagan ó 06:50, 31 Iúil 2020
Téarma sochtheangeolaíochta é scitsibhéascna a thagraíonn don éiginnteacht faoin gcaighdeán nó faoin norm ceart teanga i bpobal teanga. Ba é an teangeolaí Ioruach-Mheiriceánach Einar Haugen a chruthaigh an téarma Béarla schizoglossia thiar sa bhliain 1962[1] ; is dócha gurbh í Bríd Ní Mhóráin a bhain an chéad úsáid as an leagan Gaeilge scitsibhéascna sa leabhar Thiar sa Mhainistir atá an Ghaelainn bhreá - Meath na Gaeilge in Uíbh Rathach (An Sagart, an Daingean 1997).
Is éard atá i gceist leis an scitsibhéascna ná go bhfuil níos mó ná aon norm amháin ar fáil don phobal teanga agus nach bhfuil na cainteoirí cinnte cé acu norm ba chóir dóibh a úsáid leis an teanga a mhúnlú air. Mar shampla, tá cuid de lucht labhartha na Gaeilge barúlach go mba chóir dóibh cloí leis an gCaighdeán Oifigiúil, cuid eile den tuairim gurbh fhearr dóibh aithris a dhéanamh ar sheanchanúint a réigiúin nó a nGaeltachta féin, fiú nuair nach ionann gramadach na canúna agus gramadach an Chaighdeáin.
Mar shampla eile: an Fhraincis chaighdeánach agus Criól Fraincise Háítí agus Béarla Caighdeánach Mheiriceá seachas an Béarla Coiteann Afrai-Mheiriceánach. Sna cásanna seo, feictear go bhfuil ceann amháin de na teangacha go “dona”, is é sin nach teanga "cheart" í, agus ansin is iomaí cainteoir a bheadh ag iarraidh a theanga a cheartú agus a fhorcheartú agus teilgeanacha cainte nó tréithe gramadaí as an leagan "íseal" den teanga a sheachaint. Is gnách go gcuireann dearcadh diúltach ar an ngnáthurlabhra náire ar na cainteoirí faoi chineálacha úsáide teanga nach bhfuil gradam ag roinnt leo, go hoscailte nó go hindíreach, trí leas a bhaint as saintréithe teanga a bhfuil meas an phobail orthu, amhail fhuaimeanna an leagain "ardchéime" den teanga.[2]
Féach freisin
- Leithcheal ar bhonn canúna
- Imní faoi theanga iasachta - an easpa muiníne agus suaimhnis ar an duine atá ag foghlaim nó ag úsáid teanga iasachta
Tagairtí
- ↑ Einar Haugen (1962) Schizoglossia and the Linguistic Norm Monograph Series on Languages and Linguistics Ollscoil Georgetown. Eagrán 15-1962
- ↑ Wilma Bucci; Milton Baxter (December 1984), Annals of the New York Academy of Sciences
{{citation}}: Missing or empty|title=(cabhair); Unknown parameter|teideal=ignored (cabhair)
Léitheoireacht ghaolmhar
- Einar Haugen (1972) The Ecology of Language (Stanford University Press)