An difríocht idir athruithe ar: "Aicmiú eolaíoch"
No edit summary |
No edit summary |
||
| Líne 1: | Líne 1: | ||
[[Íomhá:Rangú.png|right|180px| Ocht gcéim na haicmiúcháin bhitheolaíochta.]] |
[[Íomhá:Rangú.png|right|180px| Ocht gcéim na haicmiúcháin bhitheolaíochta.]] |
||
Is éard is aicmiú bitheolaíoch, nó aicmiú eolaíoch sa bhitheolaíocht ann, ná modh eolaíoch le haghaidh orgánach a rangú i ngrúpaí, mar shampla [[géineas]] nó [[speiceas]], de réir na gcosúlachtaí struchtúir agus feidhme a bhíonn eatarthu. . Tugtar tacsa tacsóin (uatha: tacsón) ar ghrúpaí mar seo agus an tacsanomaíoch a thugtar ar an chineál bitheolaíochta a phléann le haicmiú ar neacha an Nádúir. |
Is éard is '''aicmiú bitheolaíoch''', nó '''aicmiú eolaíoch sa bhitheolaíocht''' ann, ná modh eolaíoch le haghaidh orgánach a rangú i ngrúpaí, mar shampla [[géineas]] nó [[speiceas]], de réir na gcosúlachtaí struchtúir agus feidhme a bhíonn eatarthu. . Tugtar tacsa tacsóin (uatha: tacsón) ar ghrúpaí mar seo agus an tacsanomaíoch a thugtar ar an chineál bitheolaíochta a phléann le haicmiú ar neacha an Nádúir. |
||
Tá aicmiú na n-organach na linne seo, fréamhaithe in obair an luibheolaí Sulannach [[Carl von Linné|Carolus Linnaeus]], a rangaigh speicis de réir comhthréithe fisiciúla. Tá athbhreithniú déanta ó shin, ar na grúpálacha seo chun a gcomhsheasmhacht a fheabhsú, ionas go mbeadh siad i gcomhréir le prionsabal [[Charles Darwin|Darwin]], sé sin le rá 'gur shíolraigh na speicis go léir ó shinsearacha coiteann éigin'. Le teacht isteach an mhodha chladistice, ag deireadh an 20ú haois, thosaigh an tacsanomaíocht fhíliginiteach ag éirí coitianta i roinnt réimsí de chuid na bitheolaíochta, ina ngrúpáiltear orgánaigh de réir a n-gaolmhaireacht amháin, bunaithe ar thátal éabhlóideach, gan aird a thabhairt ar chosúlacht mhoirfeolaíochta. Thiomáin an fhíligéineolaíocht mhóilíneach, a úsáideann seichimh NAD mar sonraí, go leor leasuithe le déanaí, agus is dócha go leanfaidh sin ar aghaidh. Baineann an aicmiú bitheolaíoch le heolaíochta na córasaíochta bitheolaíocha. |
Tá aicmiú na n-organach na linne seo, fréamhaithe in obair an luibheolaí Sulannach [[Carl von Linné|Carolus Linnaeus]], a rangaigh speicis de réir comhthréithe fisiciúla. Tá athbhreithniú déanta ó shin, ar na grúpálacha seo chun a gcomhsheasmhacht a fheabhsú, ionas go mbeadh siad i gcomhréir le prionsabal [[Charles Darwin|Darwin]], sé sin le rá 'gur shíolraigh na speicis go léir ó shinsearacha coiteann éigin'. Le teacht isteach an mhodha chladistice, ag deireadh an 20ú haois, thosaigh an tacsanomaíocht fhíliginiteach ag éirí coitianta i roinnt réimsí de chuid na bitheolaíochta, ina ngrúpáiltear orgánaigh de réir a n-gaolmhaireacht amháin, bunaithe ar thátal éabhlóideach, gan aird a thabhairt ar chosúlacht mhoirfeolaíochta. Thiomáin an fhíligéineolaíocht mhóilíneach, a úsáideann seichimh NAD mar sonraí, go leor leasuithe le déanaí, agus is dócha go leanfaidh sin ar aghaidh. Baineann an aicmiú bitheolaíoch le heolaíochta na córasaíochta bitheolaíocha. |
||
Leagan ó 17:53, 19 Márta 2013
Is éard is aicmiú bitheolaíoch, nó aicmiú eolaíoch sa bhitheolaíocht ann, ná modh eolaíoch le haghaidh orgánach a rangú i ngrúpaí, mar shampla géineas nó speiceas, de réir na gcosúlachtaí struchtúir agus feidhme a bhíonn eatarthu. . Tugtar tacsa tacsóin (uatha: tacsón) ar ghrúpaí mar seo agus an tacsanomaíoch a thugtar ar an chineál bitheolaíochta a phléann le haicmiú ar neacha an Nádúir.
Tá aicmiú na n-organach na linne seo, fréamhaithe in obair an luibheolaí Sulannach Carolus Linnaeus, a rangaigh speicis de réir comhthréithe fisiciúla. Tá athbhreithniú déanta ó shin, ar na grúpálacha seo chun a gcomhsheasmhacht a fheabhsú, ionas go mbeadh siad i gcomhréir le prionsabal Darwin, sé sin le rá 'gur shíolraigh na speicis go léir ó shinsearacha coiteann éigin'. Le teacht isteach an mhodha chladistice, ag deireadh an 20ú haois, thosaigh an tacsanomaíocht fhíliginiteach ag éirí coitianta i roinnt réimsí de chuid na bitheolaíochta, ina ngrúpáiltear orgánaigh de réir a n-gaolmhaireacht amháin, bunaithe ar thátal éabhlóideach, gan aird a thabhairt ar chosúlacht mhoirfeolaíochta. Thiomáin an fhíligéineolaíocht mhóilíneach, a úsáideann seichimh NAD mar sonraí, go leor leasuithe le déanaí, agus is dócha go leanfaidh sin ar aghaidh. Baineann an aicmiú bitheolaíoch le heolaíochta na córasaíochta bitheolaíocha.
Go dtí le déanaí, bhí cúig phríomh rangú in úsáid (na Cúig Ríochtaí):
Sa lá atá inniu ann, áfach, bíonn formhór na n-eolaithe den tuairim go bhfuil an rangú seo míchruinn agus as dáta. Baineann Aicmiú Bitheolaíoch leis an eolaíocht córasaíocht bhitheolaíoch.
Rangaítear rudaí beo i dtrí Ríocht san tacsanamaíocht nua-aimseartha mar seo a leanas;
Archaea (i gcéaduair mar Archaebacteria) -- Baictéir (i gcéaduair mar Eubacteria) -- Eukaryota.
Príomh-Aicmiú Tacsanomaíocht
| Príomh-Aicmiú Tacsanomaíocht | |
| Laidin | Gaeilge |
| regnum | ríocht |
| phylum | fíleam |
| divisio | roinn |
| classis | rang |
| ordo | ord |
| familia | fine |
| genus | géineas |
| species | speiceas |