Piaras Mac Gearailt
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Breith | 1709 |
| Bás | c. 1792 82/83 bliana d'aois |
| Gníomhaíocht | |
| Gairm | file  |
| Teangacha | An Ghaeilge |
Saolaíodh Piaras Mac Gearailt (1709 – c.1795) i mBaile Uí Chionnfhaolaidh, i bparóiste Chill Modhomhnóg in oirthear Chorcaí.[1] Bhí gustal ag a mhuintir tráth ach is beag de sin a bhí fágtha nuair a fuair Piaras sealúchas a shinsear. D’iompaigh sé ina Phrotastúnach le greim a choinneáil ar an sealúchas sin, rud a ghoill go mór air. B’annamh a théadh sé chun an teampaill. Chum sé an liodán ‘Tréithe na Maighdine Muire’ mar chúiteamh ar an bhfaillí a bhí déanta ag an gcreideamh gallda i máthair Chríost, dar leis. Maireann cúig aisling pholaitiúil leis[2] ach is sé an dán seacaibíteach ‘Rosc Catha na Mumhan’ is mó a tharraing cáil air.
Bhí aithne aige ar a lán filí eile: Tadhg Gaelach Ó Súilleabháin, Donnchadh Rua Mac Conmara, Éamonn de Bhál, Seán Clárach Mac Domhnaill agus eile. Thugtaí ‘Ard-Sirriam Leithe Mogha’ air, agus chaith sé caoga bliain ina cheann comhairle ar Chúirt na mBúrdún, cúirt filíochta a thionóltaí ina theach féin. Sa bhliain 1791 thug sé ‘Bata na Bachaille’, comhartha Ard-Sirriam Chúirt na mBúrdún, dá chomhfhile, Éamonn Ó Flaithbheartaigh[3]. Faoin am sin bhí sé ina chónaí in aice lena iníon phósta i gContae Phort Láirge[4]. Cuireadh é i mBaile Mhac Óda timpeall na bliana 1795.
Nótaí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ Diarmuid Breathnach agus Máire Ní Mhurchú. “MAC GEARAILT, Piaras (1709–c.1792) | ainm.ie” (ga). An Bunachar Náisiúnta Beathaisnéisí Gaeilge (Ainm.ie). Dáta rochtana: 2024-02-19.
- ↑ Ó Foghludha, 1905; Ó Cróinín, 2007
- ↑ Ó Foghludha, 1905
- ↑ Ó Conchúir, 1982
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]Tá an t-alt seo bunaithe ar alt le Ciarán Ó Gealbháin: ‘Piaras Mac Gearailt, Máire Ní Dhonnagáin agus ’Bata na Bachaille’ in Iarthar Déise’. An Linn Bhuí, 2011 (eagrán 15), lgh 167-73.
- Féach freisin
- Ó Conchúir, B.. Scríobhaithe Chorcaí 1700-1850. Baile Átha Cliath: An Clóchomhar, 1982.
- Ó Cróinín, B.. ‘Filíocht Sheacaibíteach Phiarais Mhic Gearailt’ in Eighteenth Century Ireland / Iris an Dá Chultúr 22 (2007): 164-88.
- Ó Foghludha, R.. [Fiachra Éilgeach] eag. Amhráin Phiarais Mhic Gearailt. Baile Átha Cliath: Connradh na Gaedhilge, 1905.