Fuathchaint

Cárta SIM sa Pholainn le mana an fheachtais i gcoinne na fuathchainte. "Tá cumhacht ag focail, bain úsáid astu go ciallmhar"

Hanover, MD, SAM

I ndlí na hÉireann, is éard is fuathchaint ann ná aon chumarsáid a dhéantar go poiblí le hintinn nó le dóchúlacht a bheith bagrach nó maslach agus ar dóigh di fuath a chothú in aghaidh daoine mar gheall ar a:

• Cine
• Dath
• Náisiúntacht
• Creideamh
• Bunús eitneach nó náisiúnta
• Ballraíocht den lucht siúil
• Claonadh gnéis

Is féidir an chumarsáid a labhairt, a fhoilsiú nó a chraoladh. Ní áirítear cumarsáid a dhéantar in áit chónaithe phríobháideach nach féidir le daoine lasmuigh den áit chónaithe í a fheiceáil ná a chloisteáil.

Dlí in Éirinn

Ar 29 Samhain 1989, tháinig an tAcht um Thoirmeasc ar Ghríosú chun Fuatha i bhfeidhm. Achtaíodh é chun a chur ar chumas don Stát an Cúnant Idirnáisiúnta ar Chearta Sibhialta agus Polaitiúla a dhaingniú, sa mhéid is gur rinneadh coir as iompar atá beartaithe chun fuath a adhaint nó gur dóigh dó fuath a adhaint do dhaoine mar gheall ar a gcine, a ndath, a náisiúntacht, a gcreideamh, a mbunadh eitneach nó náisiúnta, toisc gur den lucht siúil iad nó mar gheall ar a gclaonadh gnéasach.

Níor éiligh an Cúnant go mbainfeadh an reacht le claonadh gnéasach nó, d'fhéadfaí a rá, leis an lucht siúil ach an oiread. Sa dá chás, ba é an chéad uair a cosnaíodh na dreamanna sin go sonrach ar aon dóigh i ndlí na hÉireann.

Deir an tAcht gur cion é ábhar bagrach, maslach nó tarcaisneach a chur in iúl a bhfuil sé d’aidhm aige, nó ar dóigh dó, fuath a “chothú” in aghaidh grúpa daoine mar gheall ar a gcine, a ndath, a náisiúntacht, a reiligiún, a mbunús eitneach nó náisiúnta, a mballraíocht den lucht siúil nó claonadh gnéis. Is féidir an chumarsáid a bheith labhartha, i scríbhinn, a chraoladh nó mar chuid de thaifeadadh.

Mura raibh sé ar intinn ag an duine fuath a chothú, féadfaidh sé/sí cúiseamh a chosaint trína chruthú nach raibh a fhios acu ábhar an ábhair, agus nach raibh cúis ar bith acu a bheith in amhras go raibh an t-ábhar bagrach, maslach nó tarcaisneach.

An tAcht um Cheartas Coiriúil (Cionta Fuatha)

Helen McEntee

Ritheadh reachtaíocht eile, an An tAcht um Cheartas Coiriúil (Cionta Fuatha) in 2024; tháinig an reachtaíocht i bhfeidhm ar an 1 Eanáir 2025 chun déileáil le coireanna áirithe ar fuath is bun leo, fuath a léiriú do dhaoine ar bhonn cine, datha, claonadh gnéis, inscne nó míchumais. Faoin reachtaíocht seo coir ata in aon chumarsáid nó iompar baolach nó toiliúil a d’fhéadfadh foréigean nó fuath a spreagadh in aghaidh duine nó daoine toisc “tréith chosanta” a bheith á ceangal leo.

An duine a dhéanann iarracht fuath a spreagadh in aghaidh duine nó grúpa ag a bhfuil ceann de na tréithe cosanta sin acu, tá an duine sin ciontach i gcion a bhféadfadh cúig bliana príosúin a bheith mar phionós ag dul leis.

Pléadh siar in 2022 éileamh go ndéanfaí leasú le go mbeadh sé ina choir feasta fuath a spreagadh i leith lucht labhartha na Gaeilge. Dúirt an tAire Dlí agus Cirt Helen McEntee ag an am go mbeadh cás an chainteora Gaeilge clúdaithe chomh maith ag "bunús eitneach".

Cúiseanna

Tá ag méadú ar an imní atá ann mar gheall ar inneachar díobhálach agus ar fhuathchaint a chuirtear ar fáil ar sheirbhísí ar líne, mar shampla, na meáin shóisialta nó ardáin comhroinnte físeán.

Féach freisin

• Coir fuatha
• Mionn mór
• Claontacht
• Cúnant Idirnáisiúnta ar Chearta Sibhialta agus Polaitiúla
• Saoirse cainte sa Ghearmáin

Naisc sheachtracha

• Níl dlíthe sonracha ag Éirinn faoi láthair a dhéileálann le coireanna fuatha.
• Acht um Thoirmeasc ar Ghríosú chun Fuatha 1989
• Fuathchaint ar líne a phlé ag Ceannairí Domhanda i bPáras