Claonroinnt ar thoghlaigh sna Stáit Aontaithe

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Rialú claonpháirteach ar athdháileadh comhdhála tar éis thoghcháin 2020, le líon na suíochán i dTeach na Stát Aontaithe a gheobhaidh gach stát.

██ Rialú daonlathach

██ Rialú Poblachtach

██ Rialú scoilte nó dépháirteach

██ Coimisiún athdháilte neamhspleách

██ Níl gá le hathdháileadh

Léiríodh "The Gerry-mander" den chéad uair sa chartún seo sa Boston Gazette, 26 Márta, 1812.

Baineadh leas as Chlaonroinnt ar thoghlaigh sna Stáit Aontaithe chun cumhacht páirtí polaitíochta a mhéadú. Is éard is Claonroinnt ar thoghlaigh ann ná an cleachtas teorainneacha na dtoghcheantar a leagan síos chun leasanna polaitiúla sonracha a chur chun cinn laistigh de chomhlachtaí reachtacha, agus is minic a bhíonn ceantair le teorainneacha casta, foirceanta seachas in áit limistéir dhlúth, mar thoradh orthu. Ceapadh an téarma Béarla "gerrymandering" tar éis athbhreithniú a dhéanamh ar léarscáileanna athdháilte Mhassachusetts de 1812 a shocraigh an Gobharnóir Elbridge Gerry a thug faoi deara go raibh cuma an tsalamandair ar cheann de na ceantair

Sna Stáit Aontaithe, déantar athdháileadh i ngach stát thart ar gach deich mbliana, tar éis an daonáirimh deich mbliana. Sainmhíníonn sé teorainneacha geografacha, le gach ceantar laistigh de stát a bheith teorantach le chéile go geografach agus thart ar an líon céanna vótálaithe stáit. Bíonn tionchar ag an léarscáil a thagann as seo ar thoghcháin chomhaltaí an stáit i dTeach Ionadaithe na Stát Aontaithe agus ar chomhlachtaí reachtacha an stáit. Measadh i gcónaí gur cleachtadh polaitiúil é an t-athdháileadh agus i bhformhór na stát, bíonn sé á rialú ag reachtóirí stáit agus uaireanta ag an ngobharnóir (níl aon chumhacht ag an ngobharnóir i roinnt stát an t-athdháileadh a chrosadh agus i roinnt stát is tromlach simplí é an tairseach a sháraíonn an chros). Nuair a rialaíonn páirtí amháin comhlachtaí reachtacha an stáit agus oifig an ghobharnóra, tá sé i riocht láidir chun teorainneacha dúiche a chlaonroinnt chun leas a bhaint as a thaobh agus chun a chéilí polaitiúla a chur faoi mhíbhuntáiste.[1] Ó 2010 i leith, d'éascaigh léarscáileanna mionsonraithe agus ríomhaireacht ardluais an chlaonroinnt ag páirtithe polaitiúla athdháilte, chun smacht a bheith acu ar reachtaíocht stáit agus ionadaíocht de chuid na Comhdhála, agus b'fhéidir an smacht sin a choinneáil, ar bun thar roinnt blianta, fiú in aghaidh athruithe polaitiúla athraitheacha i ndaonra stáit.fiú i gcoinne athruithe polaitiúla i ndaonra an stáit. Breathnaíodh ar chlaonroinnt mar rud míbhunreachtúil i go leor cásanna.

Bíonn gnáthchásanna na claonroinnte sna Stáit Aontaithe i bhfoirm na claonroinnte claonpháirtí, atá dírithe ar fhabhar a thabhairt do pháirtí polaitíochta amháin agus lagú a dhéanamh ar pháirtí eile; claonpháirt dhépháirteach, atá dírithe ar chosaint a thabhairt do shealbhóirí ag ilpháirtithe polaitiúla; agus claonpháirt chiníoch, atá dírithe ar chumhacht vótálaithe mionlaigh a lagú.[2]

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

  1. Here are the most obscenely gerrymandered congressional districts in America
  2. "How racial gerrymandering deprives black people of political power".