Cianabaictéir
Cyanobacteria  | |
|---|---|
 | |
| Sonraí | |
| Ruaimniú Gram | baictéir Ghram-dhiúltacha |
| Tacsanomaíocht | |
| Fíleam | Cyanobacteria Caval.-Sm., 2002 |
| Ainmníocht | |
| Ainm comhchiallach an tacsóin | Cyanophyta |
Ex taxon author (en)  | Roger Stanier |
.svg){kind=icon}
Is éard is na cianabaictéir ann ná fíleam de bhaictéir uatrófacha Ghram-dhiúltacha, [1] ar féidir leo fuinneamh bitheolaíoch a fháil trí fhótaisintéis. Tá colainn cosúil le halga acu agus struchtúr ceallach (prócarótach) cosúil le baictéar. Tagann an t-ainm "cianbhaictéir" nó "cyanobacteria" ó dhath na mbaictéar (Gréigis: κυανός (kyanós) gorm),[2][3] atá mar an gcéanna mar bhunús leis a hainm coitianta algaí gormghlasa,[4][5][6] cé nach bhfuil siad aicmithe go heolaíoch mar algaí. Is cosúil gur tháinig siad ó dhúchas ó thimpeallacht fionnuisce nó talún.[7]
Is dócha gurb iad na cianobaictéir an tacsón is líonmhaire dá raibh riamh ar an Domhan agus na chéad orgánach arb eol a tháirg ocsaigin.[8] Trí ocsaigin a tháirgeadh agus a scaoileadh mar fhotháirge fótaisintéise, meastar gur iompaigh na cianabaictéir an t-atmaisféar luath, a bhí ar bheagán ocsaigine ( atmaisféar dhí-ocsaídithe), go hatmaisféar ocsaídeach, is cúis leis "An Ocsaídiú Mór" agus "meirgeadh an Domhain",[9] rud a d'athraigh go mór comhdhéanamh foirmeacha beatha ar an Domhan.[10]
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ "UV-protectants in cyanobacteria" (2008). Plant Science 174 (3): 278–289. doi:.
- ↑ Teimpléad:OEtymD
- ↑ Teimpléad:LSJ.
- ↑ "Life History and Ecology of Cyanobacteria".
- ↑ "Taxonomy Browser – Cyanobacteria".
- ↑ Allaby M, ed. (1992). "Algae". The Concise Dictionary of Botany. Oxford: Oxford University Press.
- ↑ "Teideal in easnamh ar an lua Either specify one, or click here and a bot will try to complete the citation details for you. {{{title}}}" (2016). Springer Science+Business Media.
- ↑ "The geologic history of primary productivity" (November 2023). Current Biology 33 (21): 4741–4750.e5. doi:. PMID 37827153. Bibcode: 2023CBio...33E4741C.
- ↑ "Ecology of Cyanobacteria II: Their Diversity in Space and Time" (2012). Springer Science+Business Media.
- ↑ Tá ort na shonrú' 'teideal = agus' 'url = nuair a úsáideann {{ lua idirlín}}."".