Cónocht
Ciallaíonn cónocht go bhfuil an méid céanna dorchadais agus solais an lae ann, nó go sonrach, aon cheann den dá phointe ar an sféar neamhaí mar a dtrasnaíonn an t-éiclipteach an meanchiorcal neamhaí.[1] Ar an la seo, tá dhá uair an chloig déag de sholas an lae ann agus dhá uair an chloig déag den dorchadas.[2] [3]
Go fisiciúil, is iad seo na pointí ag a dtrasnaíonn an ghrian an meánchiorcal neamhaí ina gluaisne bhliantúil:
- idir 19 Márta agus 21 Márta sa leathsféar thuaidh, Cónocht an Earraigh, nó Lá Leathach an Earraigh, nuair a 'thrasnaíonn an ghrian ón deisceart don tuaisceart'[1] (tá síneadh 4n+ de sholas an lae gach lá in Éirinn timpeall an ama seo)
agus
- idir 21 Meán Fómhair agus 24 Meán Fómhair, Cónocht an Fhómhair, nó "Lá Leathach an Fhómhair" nuair a 'thrasnaíonn an ghrian ón tuaisceart don deisceart'.[1]
Ar na laethanta sin, is díreach os cionn an mheánchiorcail a bhíonn an ghrian. Titeann an oiread céanna solais agus teasradaíochta ón ngrian ar an leathchruinne thuaidh is a thiteann ar an leathchruinne theas. Bíonn an lá agus an oíche chomh fada lena chéile - go díreach - ag an am seo.[4]
Tógtar cónocht an earraigh mar phointe nialais i gcórais comhordanáidí neamhaí.