Céad Phoblacht na Spáinne

Céad Phoblacht na Spáinne
Aintiún	Himno de Riego
Suíomh
40° 12′ N, 3° 30′ O
Príomhchathair	Maidrid
Daonra
Teanga oifigiúil	an Spáinnis
Reiligiún	an Eaglais Chaitliceach Rómhánach
Sonraí stairiúla
Leanann sé/sí	Ríocht na Spáinne agus Canton of Torrevieja (en)
Cruthú	11 Feabhra 1873:  cúis leis seo Abdication of Amadeo I of Spain (en)
Díscaoileadh	29 Nollaig 1874
Á leanúint ag	an Spáinn
Eagraíocht pholaitiúil
Córas rialtais	poblacht
Comhlacht reachtach	Comhdháil Deputies
• President of the Republic of Spain (en)	Estanislao Figueras (1873–1873)
Eacnamaíocht
Airgeadra	peseta
Aitheantóir tuairisciúil

Tháinig Céad Phoblacht na Spáinne i bhfeidhm nuair a d'éirigh Amadeo I as, mar Rí na Spáinne ar an 10 Feabhra, 1873. An lá dár gcionn, 11 Feabhra, d'fhógair poblachtánaigh agus daonlathaigh sa pharlaimint an Phoblacht. Mhair sé fiche-trí mí go dtí 29 Nollaig 1874 agus bhí cúigear uachtaráin aici: Estanislao Figueras, Pi i Margall, Nicolás Salmerón, Emilio Castelar agus Francisco Serrano.

Bhí na Poblachtánaigh ag súil le rialtas feidearálach ach bhí na radacaithe ag súil le poblacht aontaithe, agus chomh lua agus a raibh an poblacht fógraithe thosaigh an dá páirtí ag troid lena chéile; ar dtús báire chuireadh na radacaithe as cumhacht, agus chuaigh siad leis na daoine a bhí curtha amach de bharr an réabhlóid sa bhliain 1868 agus an Cogadh Carlach.

Chuir treascairt san airm, cúpla Éirí amach áitiúla, éagobhsaíocht i mBarcelona, teipeadh Éirí Amach frith-feidearálaigh, Cuman Fir oibre Idirnáisiúnta ag iarraidh réabhlóid, easpa dlisteanacht phoiliticiúl, agus troideann pearsanta i measc ceannairí an phoblacht, le meath an Poblacht.

Chuireadh deireadh leis an Phoblacht ar an 3 Eanáir, 1874, nuair a d'iafraigh an Chaptaen Ginearál de Maidrid, Manuel Pavía, ar gach páirtí, ach amháin na Carlaityhe agus Feidearálaigh, rialtas náisiúnta a bhúnú. Dhiúltaigh na Monartaigh agus poblachtánaigh, a d'fhág na aontachtaithe radacach agus na bunreachtaithe mar an t-aon grúpa a bhí sásta rialú; arís búnrialtas cúng. Bhúnaigh Ginearál Francisco Serrano rialtas nua agus bhí sé mar uachtaráin ar an poblacht cé nach raibh sé ach mar foirmiúlacht toisc go raibh an Cortes imithe.

Bhí an méid a bhí ag fórsaí na Carlaithe ag an pointe is mó sa bhliain 1874, do bheag nár chríochnaigh an cogadh go lua, briseadh airm tuaisceart na poblachtánaigh cúpla uaire ach lean an cogadh de bharr drochaimsire. Thug na Morcaigh a chuid tacaíocht do Alfonso, mar an Ban Rí Éilís, agus d'eagraigh Cánovas del Castillo iad.

Lean an tréimhse seo den Phoblacht go dtí gur thug an oifigeach Martínez Campos tacaíocht do Alfonso i Sagunto ar an 29 Nollaig 1874, agus dhiúltaigh an chuid eile den airm dul ina aghaidh. Thit an rialtas as a céile, agus chríochnaigh an Phoblacht. Athgairmíodh an Monarcacht Bourbon le fórógra Alfonso XII mar Rí.

Féach freisin

• Dara Phoblacht na Spáinne