Cath Chùil Lodair

Blàr Chùil Lodair
cuid de Éirí Amach na Seacaibíteach, 1745.
Pictiúr den Chath le David Morier
Dáta:	16 Aibreán 1745
Áit:	Gleann Chúil Lodair, Inbhear Nis, Albain
Toradh:	Bua Rialtais na Breataine Móire
Céilí comhraic
Arm Seacaibíteach Arm na Breataine
Ceannasaithe
Prionsa Séarlas Éadbhard Stiúbhart Uilleam Augustus, Diùc Cumberland
Slua
6,000 8,800
Taismigh
ca.1,500–2,000 marbh nó créachtaithe 154 gafa, 222 Francaigh. Bhásaigh 60 trúpa rialtais ar an bhlár catha agus fuair 200 eile bás níos déanaí dá gcuid créachtaí.

Blàr nó cath a tharla sa bhliain 1746 idir arm na Seacaibíteach faoin bPrionsa Séarlas Éadbhard Stiúbhart ("an tÉilitheoir Óg") agus an t-arm le Rí Seoirse, nó Teaghlach Hanófair (ar a dtugtar "arm na nDílseoirí), faoin Diúc Cumberland, mac is óige an rí. Bhí Gaeil ar an dá thaobh, ach bhí an chuid ba mhó díobh ar thaobh na Seacaibíteach; agus idir 1/3 go 2/3 d’arm na nDílseoirí freisin. Buaileadh ar na Seacaibítigh, cé gur throid siad go cróga agus mar thoradh air sin caitheadh ​​le Gaeil, ar fud na Gàidhealtachd. , a bhí timpeallaithe ag gach Gaelach ach a rinne suas tromlach arm na Seacaibíteach, chomh maith le idir 1/3 go 2/3 d’arm na nDílseoirí ar na Seacaibíteach, cé gur throid siad go cróga. Sa lá atá inniu ann, líomhnaíonn go leor tráchtairí go raibh iarmhairt an chatha agus an beart dianteannta i gcoinne na nGael ar fud na Gaeltachta, ina dhiaidh sin brúidiúil, agus dá bharr sin thuil an Diúc Cumberland an leasainm "Búistéir".

Cùil Lodair féin

Tá Monadh Cùil Lodair ar mhóinteach Dhruim Athaisidh, timpeall trí mhíle soir ó bhaile Inbhir Nis. Ba é seo an cath deireanach a throideadh ar thalamh na Breataine Móire.

Bhí an Prionsa Séarlas Éadbhard Stiúbhart (nó an Prionsa bóidheach, mar a thug a lucht leanúna air) ag iarraidh coróin a shinsear a aisghabháil.

Shíl Séarlas gurbh eisean an t-oidhre dleathach agus gur leis an choróin agus ní le ball de theaghlach Hanófarach.

Bhí na Seacaibítigh mar a thugtar orthu den bharúil chéanna. Sin é an fáth gur tharla na héirí amach go léir idir 1715 agus 1745.

Bhí muinín ag Séarlas as muintir na hAlban agus go háirithe na Gaeil. D’fhág sé an Fhrainc i long chogaidh agus nuair a tháinig sé go hAlbain, tháinig sé i dtír ar dtús in Èirisgeigh.

Shroich sé Loch nan Uamh ina dhiaidh sin idir Mùideart agus Àrasaig. Nuair a sheas roinnt ceann feadhna Gaelach leis, rinne sé a bhealach ó dheas go dtí gur shroich sé Derby.

suíomh

Ní fhéadfadh sé dul níos faide agus b’éigean dó filleadh ó thuaidh go dtí gur shroich sé Inbhir Nis.

Lean an Diúc William é an t-am ar fad agus tháinig an tArm Dearg agus arm na Seacaibíteach le chéile ar raon Chùil Lodair, timpeall cúig mhíle ó Inbhir Nis.

Ní raibh de rogha ag an dá arm anois ach troid. Bhí na Seacaibítigh tuirseach agus an-lag ó easpa bia agus codlata.

Ní raibh ach timpeall is cúig mhíle saighdiúir in arm na Seacaibíteach. Bhí timpeall naoi míle saighdiúir oilte ag Diúc Cumberland.

Dá mba rud é go raibh arm iomlán curtha le chéile ag Séarlas bheadh ar a laghad an oiread trúpaí aige agus a bhí ag an Diúc.

greanadh adhmaid a rinneadh sa bhliain 1746

Ach nuair a shroich na Gaeil in Inbhir Nis, chuaigh cuid acu timpeall na tíre chun bia a fháil agus chun a dteaghlach a fheiceáil. Cuireadh cuid acu ó thuaidh freisin, go Siorramachd Rois is Gallaibh, chun fórsaí an rialtais ansin a throid faoi cheannas an an Morair Loudoun. Mar thoradh air sin, lagaíodh arm an phrionsa.

Ach shocraigh Séarlas cur i gcoinne an an Airm Dheirg lena chuid trúpaí go léir, cé go raibh a chuid oifigeach i gcoinne troid ós rud é nach raibh an t-arm i gcruth maith. gur cur a chuid oifigeach troid toisc nach raibh an t-arm i gcruth maith. Ach ní ghlacfadh Séarlas lena gcuid comhairle.

Shíl siad (agus bhí an ceart acu) go raibh móinteach Chùil Lodair mí-oiriúnach do na Gaeil agus dúirt siad go mbeadh sé níos fearr teitheadh níos faide ó thuaidh, áit a bhféadfaidís láthair chatha oiriúnach agus an deis a bheith ach troid ar bhealach na Gaeil i dtaithí air.

Thug siad comhairle dó moill a chur ar an gcath, ach ní éistfeadh Séarlas leo.

Socraíodh na clanna Gaelacha mar seo a leanas:

An chéad tsraith

• Na Camshronaich
• Fir Athall
• Stiùbhartaich na h-Apann
• Na Frisealaich
• Clann an Tòisich
• Clann Lachlainn
• Rèisimeid Iain Ruaidh Stiùbhairt
• Clann Fhearchair
• Clann IllEain
• Clann Raghnaill
• Na Siosalaich
• Clann Dòmhnaill
• Fir na Ceapaich
• Ghlinne Garadh

An dara sraith

• Morair Buidheach agus a dhaoine
• Morair Luthais Gòrdan agus a dhaoine
• Gòrdanach Ghlinne Bhuichead agus a dhaoine
• Diùc Pheairt (an Druimeanach Mòr) agus a dhaoine

Féach freisin

• Bliain an Phrionsa