Ari Þorgilsson

Ari Þorgilsson
Saol
Eolas breithe	An Íoslainn, 1067
Náisiúntacht	An Íoslainn
Bás	9 Samhain 1148, 1148
Muintir
Athair	Þorgils Gellirsson
Páistí	liosta iomláin Þorgils Arason
Treibh	Haukdælir family clan (en)
Oideachas
Teangacha	An Íoslainnis
Gairm
Gairm	scríbhneoir, staraí, file agus croiniceoir
Áit oibre	An Íoslainn
Saothar iomráiteach	Íslendingabók
Cleamhnú
Reiligiúin	Eaglais Chaitliceach Rómhánach

Ba é Ari Þorgilsson (1067–1148 AD) an croinicí ba mhó cáil san Íoslainn sna meánaoiseanna. Eisean a scríobh Íslendingabók, leabhar a thugann cuntas ar shaol na muintreacha a chuir fúthu san Íoslainn. Ba ghnách Ari Saoi (Ari hinn fróði) a thabhairt air, agus eisean an duine is túisce a scríobh stair i Sean-Lochlainnis, más fíor do Snorri Sturluson.

Bhain Ari le muintir Haukdælir agus fuair sé a chuid scolaíochta ó Teitur Ísleifsson (mac Ísleifur Gissurarson, an chéad easpag de chuid na hÍoslainne) sa scoil in Haukadalur. Is ann a fuair sé léann clasaiceach. Is léir ónar scríobh sé go raibh an-eolas aige ar staraithe Laidine ach go raibh sé beachtaithe go maith i mbéaloideas na tíre chomh maith.

Creidtear go ndearnadh sagart Críostaí d’Ari in Staður (a dtugtar Staðastaður air anois). Is beag eolas eile atá le fáil ar a bheatha.

Deirtear go raibh lámh mhór aige i scríobh Landnámabók, leabhar a chuireann síos ar lonnaíocht na hÍoslainne. Déantar tagairt ómósach dó mar fhear suntasach in Fyrsta málfræðiritgerðin (an chéad gráiméar a scríobhadh san Íoslainn), saothar a cruthaíodh timpeall na bliana 1160 AD, mar ní raibh bunús daingean le nós na scríbhneoireachta ag an am.

Tagairtí

• Paasche, Fredrik (1956). Norsk Litteraturhistorie I: Norges og Islands Litteratur: lgh 276–280. Oslo: Aschehoug.