An Choptais

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Infotaula de llenguaAn Choptais
ϯⲙⲉⲧⲣⲉⲙⲛ̀ⲭⲏⲙⲓ agus ⲧⲙⲛ̄ⲧⲣⲙ̄ⲛ̄ⲕⲏⲙⲉ

Cineálteanga mharbh, teanga naofa, teanga agus chronolect (en) Aistrigh
Úsáid
Cainteoirí dúchais0 (2021)
Dúchasach doÉigiptigh
Stáitan Éigipt agus an tSean-Éigipt
Aicmiú teangeolaíoch
teanga dhaonna
teangacha Afra-Áiseacha
Egyptian (en) Aistrigh
An Éigiptis
Tréithe
Córas scríbhneoireachtaAibítir Choptach
Institiúid caighdeánaitheInstitute of Coptology (en) Aistrigh
Staidéar agCoptology (en) Aistrigh
Leibhéal leochaileachta6 extinct (en) Aistrigh
Cóid
ISO 639-2cop
ISO 639-3cop
Glottologcopt1239
Linguasphere11-A
Ethnologuecop
UNESCO8
IETFcop

Is í an Choptais an chéim dheireanach i bhforbairt stairiúil na hÉigiptise. Go bunúsach, tháinig an Choptais ar an bhfód mar theanga nuair a thosaigh na hÉigiptigh ag scríobh a dteanga dhúchais leis na litreacha Gréagacha. Ó nach raibh an aibítir Ghréagach oiriúnach don Éigiptis mar a bhí sí, cuireadh roinnt litreach as aibítir Dheamótach na hÉigiptise leis an gcóras Gréagach. Mar sin a cruthaíodh an aibítir Choptach.

Mhair an Choptais á labhairt agus á scríobh ag Críostaithe na hÉigipte go dtí an seachtú haois déag, nuair a chuaigh sí in éag mar theanga labhartha. Ón naoú haois déag, áfach, tá sí á saothrú mar theanga léannta ag na Coptaigh, go háirithe san Eaglais Choptach.

Na téacsaí Coptaise atá fágtha againn, is féidir difríochtaí áirithe a aithint eatarthu a thugann le fios go raibh canúintí éagsúla ó dhúchas ag na scríbhneoirí. Is iad an chanúint Shaithídeach agus an ceann Bohaerach an dá cheann is tábhachtaí. Is í an chanúint Shaithídeach an ceann is mó litríochta, ach más amhlaidh féin, is í an chanúint Bhohaerach atáthar ag iarraidh a athbheochan mar theanga labhartha.

Tá an Choptais breac le focail iasachta ón nGréigis, ó bhí siad riachtanach leis an gcreideamh Críostaí a phlé. Ón taobh eile de, áfach, nuair a bhí sí ina neart, d'fhág an Choptais a lán focail iasachta sna teangacha eile a bhí á labhairt timpeall na hÉigipte, go háirithe sa tSean-Núibis agus san Araibis Éigipteach. Is féidir, áfach, focail Choptaise a fháil san Eabhrais agus san Araibis Chlasaiceach féin.

Coptais agus Araibis - Séipéal i gCaireo.

Léigh freisin[cuir in eagar | athraigh foinse]

  • Wolfgang Kosack: Lehrbuch des Koptischen.Teil I:Koptische Grammatik.Teil II:Koptische Lesestücke, Graz 1974.
  • Wolfgang Kosack: Der koptische Heiligenkalender. Deutsch - Koptisch - Arabisch nach den besten Quellen neu bearbeitet und vollständig herausgegeben mit Index Sanctorum koptischer Heiliger, Index der Namen auf Koptisch, Koptische Patriarchenliste, Geografische Liste. Christoph Brunner, Berlin 2012, ISBN 978-3-9524018-4-2.
  • Wolfgang Kosack: Schenute von Atripe De judicio finale. Papyruskodex 63000.IV im Museo Egizio di Torino. Einleitung, Textbearbeitung und Übersetzung herausgegeben von Wolfgang Kosack. Christoph Brunner, Berlin 2013, ISBN 978-3-9524018-5-9.
  • Wolfgang Kosack: Koptisches Handlexikon des Bohairischen. Koptisch - Deutsch - Arabisch. Verlag Christoph Brunner, Basel 2013, ISBN 978-3-9524018-9-7.

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]

Naisc sheachtracha[cuir in eagar | athraigh foinse]