Aithech fortha
I seanchas ársa na hÉireann, Aitheach fóire[1] (Sean-Ghaeilge Aithech fortha[2][3][4]) ba ea duine saor a sheasadh ar son an rí dá dtabharfaí cás clúmhillte ina éadan.
Úinéir talún comóntach ba ea an t-aitheach, aitheanta fosta mar 'grád féine'. Flaith ba ea é, díreach le taobh uaisle na ndraoithe, san áireamh vates, filí, lianna, staraithe, gabha, ceardaithe carbad agus dlíodóirí, agus an t-aos dána fosta. Bhíodh ceart ag baill na flaithe d'íocaíocht i gcáin agus in éiric, mar shampla le taobh lóg n-enech.[5][6]
Ba é dualgas an aithigh áit an rí a ghlacadh i gcúis dlí agus, i gcás breithe ina choinne, cúiteamh a shocrú don ghearánaí. Sa chaoi seo, d'fhéadfadh an ceart a dhéanamh, siúd is nára chaille an rí a ghradam (enech, aghaidh).[7] B'éigean don rí a eisíoc a thabhairt ar ais don aitheach fortha.[8]
Foinsí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- Helmut Birkhan: Kelten. Versuch einer Gesamtdarstellung ihrer Kultur. 2., korrigierte und erweiterte Auflage. Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien 1997, ISBN 3-7001-2609-3.
- Bernhard Maier: Lexikon der keltischen Religion und Kultur (Kröners Taschenausgabe. Band 466). Kröner, Stuttgart 1994, ISBN 3-520-46601-5.
- Wolfgang Meid: Die Kelten (Reclams Universal-Bibliothek 17053). Reclam, Stuttgart 2007, ISBN 978-3-15-017053-3.
Tagairtí
[cuir in eagar | athraigh foinse]- ↑ fóire3, cuidiú, cúnamh, cabhair, ar teanglann.ie FGB
- ↑ 1 aithech ar eDIL, aitheach, cíosaí sa bhrí seo; bodach, daoi
- ↑ forrtha, fortha ar eDIL
- ↑ féach fosta aitire ar eDIL, bheith idir
- ↑ Helmut Birkhan: Kelten. Versuch einer Gesamtdarstellung ihrer Kultur, ll. 990 ff.
- ↑ Wolfgang Meid: Die Kelten, lch. 106 f.
- ↑ Bernhard Maier: Lexikon der keltischen Religion und Kultur, lch. 13.
- ↑ Fergus Kelly: A Guide to Early Irish Law. Early Irish Law, Series 3. Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath, 1988, ISBN 978-0-901-28295-8, ll. 25 ff.