Cros Iníne Baoith
 | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
| Sonraí | ||||
| Cineál | Ardchros agus macasamhail | |||
| ||||
| Séadchomhartha náisiúnta na hÉireann | ||||
Tó-chros cloiche atá suite i gContae an Chláir, Éire is ea Cros Iníne Baoith.[1] Is Séadchomhartha Náisiúnta é.
Suíomh[cuir in eagar | athraigh foinse]
Bhí an chros ina seasamh ar bhollán mór ar Chnoc Ruacháin, 2 km (1¼ míle) siar ó thuaidh ó Chill Iníne Baoith; ach ina dhiaidh sin aistríodh í arís agus arís eile lena coinneáil slán, faoi dheireadh go dtí Ionad Oidhreachta agus Ginealais an Chláir i gCora Finne, áit a bhfuil sé suite anois. Tá macasamhail curtha in airde ag an mbunsuíomh in aice leis an mbóthar idir Cill Iníne Baoith agus Caisleán Léim an Eich.[2]
Stair agus teoiricí[cuir in eagar | athraigh foinse]
Is dócha gur tógadh an chros sa 12ú haois agus bhí sí ina comhartha teorann eaglasta (tearmann). Tuairiscíodh go raibh sí ar cheann de thrí struchtúr comhchosúla, ach is é an t-aon cheann a bhfuil a fhios cá bhfuil sé inniu.[3]
Ba é Naomh Iníne Baoith pátrún an Dál gCais.[4]
I 1937, d’fhoilsigh Adolf Mahr, Coimeádaí Seaniarsmaí Éireann agus Stiúrthóir Ard-Mhúsaem na hÉireann, teoiric a bhain an chros leis na cinn dúbailte Ceilteacha ó Roquepertuse na Fraince. I 1940, thacaigh Joseph Raftery leis an teoiric seo, ag comhaireamh cros Chill Iníne Baoith sa chatagóir chéanna de dhealbhóireacht La Tène. Chuir Etienne Rynne, áfach, in alt ar an Tó-Chros i 1967, stíl cheardaíochta an dá cheann snoite i gcomparáid le saothair eile in aice láimhe – an ceantar máguaird ag tairiscint trí shampla eile de tó-bhachall. Thaispeáin sé mar sin gur dócha gur comhartha teorann den tréimhse Rómhánúil (12ú haois) í an chros agus nach íol págánach ó thús na hIarannaoise í.[2]
Tá baint ag an tó-chros freisin le Naomh Antaine Mór, duine de bhunaitheoirí an mhanachais Chríostaí. Níl ach ocht gcros eile dá samhail in Éirinn.
Tá tó-chrosa le feiceáil ag go leor suíomhanna eile sa Bhoirinn, lena n-áirítear greanadh ar Chros Doorty i gCill Fhionnúrach. Bhí baint ag Cros Iníne Baoith sa bhéaloideas le hathmhuintearas idir chlann Uí Bhriain agus Uí Chuinn i ndiaidh achrainn, ach tá sé sin curtha as oifig ag seanóirí.[3]
Cur síos[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tá an chros snoite ó bhloc amháin aolchloiche agus ar bharr gach géag tá dhá cheann agus dhá lámh cheangailte eatarthu.[2]
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ Moloney (1 January 1967). “North Munster studies: essays in commemoration of Monsignor Michael Moloney”. Thomond Archaeological Society.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 “Corofin, Places of Interest”. Clare County Library. Dáta rochtana: 2 Eanáir 2017.
- ↑ 3.0 3.1 Carthy (2011). "Burren Archaeology". The Collins Press. ISBN 9781848891050.
- ↑ “LETTERS Containing information relative to the ANTIQUITIES of the COUNTY OF CLARE. Collected during the progress of the ORDNANCE SURVEY in 1839. Vol. II.” (doc). Cartlannaíodh an bunleathanach ar 3 January 2017.