Tomás Mac Gearailt, 10ú hIarla Chill Dara

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
(Athsheolta ó Tomás an tSíoda)
Infotaula de personaTomás Mac Gearailt, 10ú hIarla Chill Dara

Cuir in eagar ar Wikidata
Beathaisnéis
Breith1513 (Féilire Ghréagóra)
Éire Cuir in eagar ar Wikidata
Bás1537 (Féilire Ghréagóra)
23/24 bliana d'aois
Tyburn Cuir in eagar ar Wikidata
Siocair bháisCrochadh, tarraingíodh, dícheannadh, agus rinneadh ceathrúna de/di
Gníomhaíocht
Gairmréabhlóidí Cuir in eagar ar Wikidata
Tréimhse amaGlúin an 16ú aois
Eile
Teideal uasalIarla Chill Dara (1534–1537) Cuir in eagar ar Wikidata
TeaghlachRishliocht Mhic Gearailt Cuir in eagar ar Wikidata
CéileFrances Fortescue Cuir in eagar ar Wikidata
AthairGearóid Óg Mac Gearailt  agus Elizabeth Zouche
SiblínElizabeth Clinton, Cuntaois Lincoln

Duine uasal mór le rá i stair na hÉireann sa 16ú haois ab ea Tomás Mac Gearailt, 10ú hIarla Chill Dara (1513–1537), agus Tomás an tSíoda mar leasainm air i nGaeilge. Mac le Gearóid Óg Mac Gearailt a bhí ann, d’éirigh sé amach in aghaidh na Corónach sa bhliain 1534.

Saol[cuir in eagar | athraigh foinse]

Chaith Tomás Mac Gearailt cuid mhaith dá luath-shaol thall in Sasana. Cé gur chol ceathracha iad a mháthair Elizabeth Zouch agus Rí Anraí VII, ba bheag an mhaith é sin chun an caidreamh corrach idir Anraí agus na Gearaltaigh a leigheas. Nuair a ordaíodh dá athair Gearóid Óg dul go Londain chun dul os comhair an Rí, ceapadh Tomás ina Leas-Ionadaí san idirlinn.

Gríosaíodh chun gnímh é i mí an Mheithimh na bliana 1534 nuair a chuala sé ráflaí gur básaíodh a athair i dTúr Londan agus go mbeadh an pionós céanna i ndán dó féin agus do dheartháireacha a athar. Chuaigh sé chun Baile Átha Cliath agus céad is daichead marcach leis a raibh frainse síoda ar a gclogaid, rud a d’fhág “Tomás an tSíoda” air mar leasainm. Thionóil Tomás an Chomhairle i Mainistir Mhuire ar an 11 Meitheamh agus thréig a dhílseacht don Rí.

D’ionsaigh sé Caisleán Bhaile Átha Cliath ach cloíodh a saighdiúirí gan mórán stró. Maraíodh an tArdeaspag John Alen, fear a bhí ag iarraidh comhréiteach a dhéanamh, i gCluain Tarbh, rud a tharraing fearg na hEaglaise ar Thomás. Deir seantraidisiún gur bhain na dúnmharfóirí, John Teeling and Nicholas Wafer, ciall chontráilte as ordú a thug Tomás i nGaeilge go dtabharfaí Alen as.

Bhí sláinte a athar ag dul chun donais i ngéibheann agus cailleadh é ar an 2 Deireadh Fómhair. Ní bhfuair Tomás aitheantas ón Rí mar an Iarla nua. Ruaigeadh as Baile Átha Cliath é go dtí a dhaingean féin i gCaisleán Mhaigh Nuad. Ba ghearr gur ghabh arm Sasanach faoi cheannas Sir William Skeffington an áit i Mí Mhárta 1535. Ghéill an garastún ach cuireadh gach duine acu chun báis. Tugadh "Pardún Mhaigh Nuad" ar an eachtra úd.

Ba léir anois nach bhfaigheadh Tomás an chabhair a raibh sé ag súil léi, go háirithe ó Chaitlicigh arbh fhuath leo beartas reiligiúnda Anraí VIII, toisc nár coinnealbhádh Anraí go dtí 1538.

I Mí Iúil 1535 tháinig an Tiarna Leonard Grey i dtír in Éirinn mar Fhear Ionaid. Ós rud é go raibh drochbhail ar arm Thomáis agus go raibh a chomhghuaillithe ag géilleadh de réir a chéile, d'iarr sé pardún ar an Tiarna Grey. Bhí Tomás láidir fós agus is beag fonn a bhí ar Grey an cogadh a choinneáil ar siúl. D'áitigh sé ar Thomás géilleadh gan choinníoll don Rí agus tugadh Tomás go Londain i Mí Dheireadh Fómhair 1535. Básaíodh é féin agus cúigear dá uncailí ar an 3 Feabhra 1537 ag Tyburn.

D'fhág éirí amach Thomás an tSíoda a rian ar aigne an Rí. Thug Anraí VIII aird nua ar chúrsaí na hÉireann, rud a raibh a rian le haithint ar bhunú Ríocht na hÉireann sa bhliain 1542. Cuireadh srianta le cumhacht na bhFear Ionaid agus cuireadh "géilleadh agus athbhronnadh" ar bun mar bheartas.