Tadhg an Dúna Mac Cárthaigh
| Gníomhaíocht | |
|---|---|
| Gairm | file  |
File Éireannach ba ea Tadhg an Dúna Mac Cárthaigh (c. 1642-1696). Bhí cáil na féile air, agus ar a mhuintir roimhe - Mac Cárthaigh na Féile a thugtaí orthu. Bhí áitreabh le sinsireacht acu i gCaisleán an Tóchair i nGleann an Chroim i gContae Chorcaí.
Ba é a sheanathair Tadhg an Dúna Mac Cárthaigh (r. 1584), an mac ba shine de Thadhg an Fhórsa Mac Cárthaigh. Ba é an Tiarna é idir na blianta 1618-1648, agus ba é leas-cheannasaí fhórsaí Chúige Mumhan é sa bhliain 1641. Phós sé dhá uair: iníon le Brian mac Eoghain mhic Shuibhne a rug beirt mhac (Tadhg an Fhórsa agus Diarmaid), agus ansin Onóra, iníon Dhónaill Uí Dhonnabháin (Uí Chathail), a rug ceathrar clainne – Onóra, Siobhán, Eoghan agus Ceallachán.
Bhí tailte ag Tadhg an Fhórsa in Inse Geimhleach agus i gCairbrigh i gContae Chorcaí, ach tar éis a bháis sa bhliain 1650 bhain brabúsaithe Sasanacha óna bhean agus óna mhac iad. D’éirigh le Tadhg an Fhórsa roinnt tailte a choinneáil dá mhac (Tadhg an Dúna file) ag Dún Mhánmhaí trí "Decree of Innocence" a fháil, ach cailleadh iad sin freisin tar éis bhua Uilliam Oráiste sa bhliain 1691, agus cailleadh Tadhg féin sa bhliain 1696 agus é an-bhocht.
Le léamh
[cuir in eagar | athraigh foinse]- O'Hart, John (1887). Irish Pedigrees; or the Origin and Stem of the Irish Nation, James Duffy and Co., Limited, Dublin.
- Ó Buachalla, Breandán (2007). Aogán Ó Rathaille. Field Day Publications.