Sìleas na Ceapaich
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Breith | 1660 Loch Abar, Scotland  |
| Bás | 1729 68/69 bliana d'aois |
| Gníomhaíocht | |
| Gairm | file, scríbhneoir |
| Seánra | Filíocht |
| Teangacha | Gaeilge na hAlban |
 | |
Ba í Sìleas na Ceapaich nó Sìleas NicDhòmhnaill (c. 1660 - 1729) iníon Ghilleasbuig, Mhic 'ic Raghnaill, an 15ú taoiseach de Dhòmhnallaich na Ceapaich.
Phòs Sìleas Alasdair Gòrdanach agus chuaigh siad a chónaí i mBaile Dhòrnaidh, láimh le Hunndaidh. Tá seanbhallóga an tí le feiceáil fós ar an mbóthar idir Obar Dheathain agus Monadh Choinnich. Tá sé le tuiscint ó fhilíocht Shìleas go raibh cúigear mac acu agus triùr nó ceathrar iníon.
Amhráin[cuir in eagar | athraigh foinse]
Léiríonn a lán d’amhráin Shìleas claonadh láidir Seaicibíteach. Ina measc sin tá:
- Do Fheachd Mhorair Màr
- Òran air là Sliabh an t-Siorraim
Bhí creideamh láidir Caitliceach aice, rud a chuireann sí in iúl i gcuid de na hamhráin, ar nós:
- Laoidh Mhoire Mhaighdeann
Taispeánann a cuid filíochta mórtas a cine, na Dòmhnallaich, agus mórtas a teaghlaigh féin, go háirithe sna píosaí seo:
- Cumha Bàs a Fir agus a h-Ighne
- Marbhrann air Bàs a Fir
Is léir ó íomhánna agus ó mheadaireacht fhilíocht Shìleas go raibh sí, mar iníon taoisigh, oilte i bhfilíocht na Gàidhlig. Tugann a cuid filíochta léargas dúinn freisin ar ghnóthaí na mban, ag tabhairt comhairle d’iníon faoi chora an tsaoil, faoi chúrsaí cúrsaí pósta agus creidimh agus faoi bhás clainne, agus ina theannta sin ag léiriú an dearcaidh a bhí ag daoine i leith imeachtaí móra na linne. Féach “Òran do Alasdair Ghlinnne Garadh”:
- Alasdair à Gleanna Garadh,
- Thug thu an-diugh gal air mo shùilean;
- 's beag iongnaidh mi bhith trom chreuchdach:
- 's tric ga reubadh as ùr sinn.
- dearcair dhomhsa bhith gan osnaich
- 's meud an dosgainn th' air mo chàirdean;
- 's tric an t-eug oirnn a' gearradh,
- taghadh nan darag as àirde...
Le léamh[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tá filíocht Shìleas cruinnithe ag Colm Ó Baoill in Bàrdachd Shìlis na Ceapaich (Scottish Gaelic Texts Society, 1972)