Piongain
Spheniscidae  | |
|---|---|
 Pygoscelis papua | |
| Taifead | |
| |
| Sonraí | |
| Modh gluaiseachta | déchosachas |
| Tacsanomaíocht | |
| For-ríocht | Eukaryota |
| Ríocht | Animalia |
| Fíleam | Chordata |
| Rang | Aves |
| Ord | Sphenisciformes |
| Fine | Spheniscidae Bonaparte, 1831 |
| Léarscáil de raon an tacsóin | |
 | |
Is grúpa éan uisceach gan eitilt iad na piongainí (ord: Sphenisciformes). Cónaíonn siad beagnach go heisiach sa Leathsféar Theas: níl ach speiceas amháin, an piongain Galápagos (Spheniscus mendiculus), le fáil ó thuaidh ón Meánchiorcal. Tá piongainí curtha in oiriúint go mór don saol san uisce, agus tá cluimhrí dorcha agus bána cuntrascáthacha acu agus lapaí chun snámha. Beathaíonn formhór na bpiongainí ar chrilleanna, éisc, scuideanna agus cineálacha eile beatha mara a ghabhann siad lena gcuid gob agus sloigeann siad ina iomláine iad agus iad ag snámh. Tá teanga spíonach agus gialla cumhachtacha acu chun greim a fháil ar chreacha sleamhna.[1]
Caitheann siad a bheag nó a mhór dá saol ar thalamh agus an leath eile san fharraige. Is í an phiongain impireach (Aptenodytes forsteri) an speiceas beo is mó:[2] ar an meán, bíonn an t-éan fásta thart ar 1.1 m ar airde agus 35 kg mheáchain . Is í an phiongain bheag (Eudyptula minor) an speiceas is lú, a sheasann timpeall 30 -33 cm ar airde agus 1.2-1.3 kg mheáchain.[3] Sa lá atá inniu ann, cónaíonn na piongainí níos mó go ginearálta i réigiúin níos fuaire, agus cónaíonn na piongainí níos lú i réigiúin le haeráidí measartha nó trópaiceacha. Bhí roinnt speiceas réamhstairiúil ollmhór: chomh hard nó trom le duine fásta . Bhí éagsúlacht mhór speiceas i réigiúin fho-Antartach, agus speiceas ollmhór amháin ar a laghad i réigiún timpeall 2,000 km ó dheas ón meánchiorcal 35 mhilliún bliain ó shin, le linn an tSealaid Eoicéinigh Dhéanaigh, nuair a bhí aeráid cinnte níos teo ná mar atá inniu ann.[4]
Sanasaíocht[cuir in eagar | athraigh foinse]
Feictear an focal piongain den chéad uair sa litríocht ag deireadh an 16ú haois.[5] Nuair a d'aimsigh taiscéalaithe Eorpacha an rud ar a dtugtar piongainí sa lá atá inniu ann sa Leathsféar Theas, thug siad faoi deara go raibh a gcuma cosúil leis an fhalcóg mhór (Pinguinus impennis) ón leathsféar thuaidh, agus ainmníodh iad i ndiaidh an éin seo, cé nach bhfuil dlúthbhaint acu leis.[6]
 |
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ "Diet and Eating Habits".
- ↑ DK (2016). "Teideal in easnamh ar an lua Either specify one, or click here and a bot will try to complete the citation details for you. {{{title}}}" (as en). Penguin.
- ↑ "Cóip cartlainne" (2009). Cartlannaíodh an bunleathanach ar 16 Nollaig 2011. Dáta rochtana: 4 Feabhra 2023.
- ↑ "State-dependent climate sensitivity in past warm climates and its implications for future climate projections" (as en) (2013-08-27). Proceedings of the National Academy of Sciences 110 (35): 14162–14167. doi:. ISSN 0027-8424. PMID 23918397. Bibcode: 2013PNAS..11014162C.
- ↑ "PINGOUIN : Etymologie de PINGOUIN".
- ↑ [Crofford, Emily (1989). Gone Forever: The Great Auk. New York: Crestwood House. p. 10. ISBN 978-0-89686-459-7.]