An tOileán Mór (Béarra)

An tOileán Mór
Suíomh
51° 38′ N, 9° 53′ O
Stát ceannasach	Éire
Cúige Éireannach	Cúige Mumhan
Contae in Éirinn	Contae Chorcaí
Tíreolaíocht
Achar dromchla	17.68 km²
Suite i nó in aice le limistéar uisce	Bá Bheanntraí
Airde	270 m
Aitheantóir tuairisciúil

Is oileán Éireannach é an tOileán Mór.

Ainmneacha don oileán

1. Inis Greagraidhe - O Curry, Battle of Magh Léana
2. Inis Grecraige - O Rahilly, Early Irish History and Mythology l. 90
3. 1302 Inysgraggy - Cal. of papal documents of Ireland 1302-1307 Vol. 5 l. 294
4. 1558 Insula Magna, Great Island, Inisgragy – Úsáidtear na trí ainmneacha so i ‘On a pen and sketch of the district around Bantry Bay’ (Photostat National Library 16L5)
5. 1586-88 Great Iland - ‘A plotte of Berehaven+ the parte adjoyning’ PRO (London), MPF308
6. 1601 Great Island - Fiants of Elizabeth
7. 1602 Great Island - T. Stafford, Pacata Hibernia, London 1633
8. 1642 Insula Magna - An inquisition’ J.R.S.A.I. Vol. 51 l. 12
9. 1655 Beare Haven Island - William Petty ‘Down Survey’
10. 1599 Greate Ise - Map of Ireland by Bapista Bazio pub. London. J. Sudbury
11. 1821 Bere Island - Daonáireamh
12. 1824 Bere Island - Tuarisc ins an National Army Museum, London
13. 1841 Bear Island - Daonáireamh na bliana 1841 agus gach ceann ó shin
14. 1842 Bear Island - An chéid léarscáil ag an suirbhéireacht Ordnáis
15. 1852 Isle of Bere - Órdú díolta an Incumbered Estates Commission
16. 1928 Oileán Bhéara – Ainm an cumann peile a chláiríodh leis an Béara Board, C.L.G.
17. 1921 Oileán Béarra – Ainm Oifig an Phoist ó 1921 go dtí 1965
18. 1930adí Oileán Mór Bhéarra – Seanachas bailithe in nGaelinn i mBéarra, dánta, scéalta – le fail I leabhair M. Verling. Seanachas a bhaillig Tadhg Ó Murchú.
19. 1937 Beare Island - Coimisiún Bealoideasa Éireann. Sé so an t-ainm a úsáidtear i mBéarla.
20. 1965 An t-Oileán Mór – Ainm Oifig an Phoist. D’athraigh an Roinn Poist agus Teligreafa ainm na hoifige gan coinne agus i ngan fhios do na hoileánaigh.
21. 1980 ‘An t-Oileán Mór’ – Ainm na bunscoile nua

Bealoides agus Litríocht Ó Bhéarra

S’iad na leabhair, a chuir Máirtín Verling i gcló, is mó go bhfuil foinsí le fáil faoi ainm an oileáin i nGaelinn. Táid so bunaithe ar an mbéaloideas i nGaelinn a bhailíodh i mBéarra faoi chúram an Comisiún Bealoideasa Éireann. Chífear os na dánta agus na scéalta seo go bhfuil leaganacha éagsúla den ainm in úsáid ach is fuirist a aithint gur “Oileán Mór Bhéarra” ainm an oileáin ó cheart. Toisc an ainm ceart a bheith chomh fada san bhí ciorracháin a ndéanamh go minic. S’iad “Oileán Bhéarra” (le Béarra sa tuiseal ginideach) “Oileán Béarra” agus “An t-Oileán Mór” na foirmeacha ciorraithe seo. Sé an dán ‘Ráiseanna Bhaile Chaisleáin’ is fearr a léiríonn an tslí ina n-úsáidtí na foirmeacha difriúla den ainm.

Foinsí

• O Brien, Daniel M. (1991) Beara, A Journey Through History. Beara Historical Society. Castletownbere

• Hawke, S. (2004) A Social and Economic History of Bere Island. Shell. Castletownbere.
• Mac Cárthaigh, M. Placenames of the Parish of Killaconenagh. Dinnseanchas 6, Nollaig 1977, 124-48

• Ó hAnnrachain, P. (1942 ) Mar a chonacsa Éire. Dublin

• Ó hAnnracháin, P. (1944) Fé Bhrat an Chonnartha Dublin

• Ó hAnnrachain, P. (1933) Machnamh Cime. Dublin

• O Sullivan, Ted (1994) Bere Island, A Short History, Inisgraggy Books, Cork

• Ua Duinnín, P. (1904) An Irish-English Dictionary. Dublin.

• Verling, M. agus P. Ó Murchú (1996) Gortbroc. Coiscéim.

• Verling, M (2010) Mioscais na gCumar. An Sagart. An Daingean