Gallia Lugdunensis
Cúige d'Impireacht na Róimhe ab ea Gallia Lugdunensis (Fraincis: Gaule Lyonnaise) sa Fhrainc na linne seo, a bhí ina chuid de chríoch Cheilteach na nGallach ar a dtugtaí Gallia Celtica tráth. Ainmníodh é i ndiaidh a phríomhchathair Lugdunum (Lyon an lae inniu), b'fhéidir ina cheann de na cathracha Rómánacha is mó, siar ón Iodáil, agus ina mhórmhionta impiriúil. Taobh amuigh de Lugdunum bhí Ara trium Galliarum (Tearmann na Trí Chúige de chuid na Gaille), áit ar bhuail ionadaithe le chéile chun cultas na Róimhe agus Ágastais a cheiliúradh.
Stair
I De Bello Gallico ag cur síos ar a choncas ar an Ghaill (58-50 RCh), rinne Julius Caesar idirdhealú idir provincia nostra i ndeisceart na Gaille, a bhí ina chúige Rómhánach cheana féin le linn a shaoil féin, agus na trí chuid eile den Ghaill: críocha na nAquitani, na mBelgae, agus na nGalli (Gaeilge: an nGallach) a dtugtar na Celtae freisin orthu. Leathnaigh críoch na nGalli ón tSéin agus ón Mhatrona (An Ghaeilge:An Mátrún) san oirthuaisceart, a chruthaigh an teorainn le Gallia Belgica, go dtí an Garonne (Fraincis:Garonne) iardheisceart, a a chruthaigh an teorainn le Gallia Aquitania. Faoi Augustus, cruthaíodh Gallia Lugdunensis trí mheid na Gaille a laghdú: Tugadh an chuid idir an Loire agus an Garumna do Gallia Aquitania, agus tugadh codanna lár-oirthearacha do chúige nua Germania Superior. Taispeánann an léarscáil an méid tar éis na laghduithe seo. Tá dáta cruthaithe Gallia Lugdunensis faoi chaibidil, b'fhéidir idir 27 agus 25 R.Ch. nó idir 16 agus 13 RC, le linn cuairteanna Ágastas ar an Ghaill.
Cúige impiriúil a bhí ann, a measadh a bheith tábhachtach go leor chun é a rialú le leagáid impiriúil. Tar éis Teatrarcht Diocletianus (AD 296), ba é an príomh-chúige de dheoise darbh ainm Dioecesis Galliarum (Gaeilge: Deoisí na Gaille), agus níor bhuin leis ach na cúigí Heilvéatacha, Beilgeacha (Ceilteacha araon) agus Gearmánacha; in éineacht le Dioecesis Viennensis (cúige theas na Gaille), Britannia (Ceilteach freisin) agus Hispania (Leithinis na Ceiltibéarach go hiomlán), cruthaíodh an mhaoracht Phraetóiseach ar a dtugtar Galliae freisin, a bhí faoi réir impire an Iarthair.
Tháinig deireadh leis leis an gcúige sa bhliain 486 AD nuair a fuair
an ceann is fearr ar an ghinearál Rómhánach Syagrius.
Gobharnóirí Rómhánacha
- c. 21: Acilius Aviola[1]
- 78-80: Titus Tettienus Serenus[2]
- 80-83: Gaius Cornelius Gallicanus[3]
- 83-87: Lucius Minicius Rufus[4]
- Idir123 agus 130: Tiberius Claudius Quartinus[5]
- Idir 126 agus 137: Titus Vitrasius Pollio[5]
- c. 146-149: Titus Flavius Longinus Quintus Marcius Turbo[6]
- Idir 138 agus161: [...] Pacatus[6]
- Idir 138 agus161: [...]latin Pi[...]atus[7]
- 161-162: Gaius Popilius Carus Pedo[8]
- Idir 161 agus168: Lucius Aemilius Frontinus[7]
- Idir 160 agus169 or 177 and 180: [...] Egr[ilius Plarianus Larcius Lep]idus [Flavius ...][7]
- 187–188: Septimius Severus[9]
- c. 195-198: Titius Flavius Secundus Philippianus[10]
- c. 218: Tiberius Claudius Paulinus[10]
- 220-222: Marcus Aedinius Julianus[10]
- After 223: Badius Comnianus[10]
Tagairtí
- ↑ Tacitus, Annales, III.41.1
- ↑ Werner Eck, "Jahres- und Provinzialfasten der senatorischen Statthalter von 69/70 bis 138/139", Chiron, 12 (1982), pp. 320-324
- ↑ Eck, "Jahres- und Provinzialfasten", pp. 304-306
- ↑ Eck, "Jahres- und Provinzialfasten", pp. 306-313
- ↑ 5.0 5.1 Eck, "Jahres- und Provinzialfasten der senatorischen Statthalter von 69/70 bis 138/139", Chiron 13 (1983), p. 198
- ↑ 6.0 6.1 Géza Alföldy, Konsulat und Senatorenstand unter den Antoninen (Bonn: Habelt Verlag, 1977), p. 255
- ↑ 7.0 7.1 7.2 Alföldy, Konsulat und Senatorenstand, p. 256
- ↑ Edward Dabrowa, Legio X Fretensis: A Prosopographical Study of its Officers (I-III c. A.D.) (Stuttgart: Franz Steiner, 1993), p. 45
- ↑ Fishwick, Duncan (2005). "The Imperial Cult in the Latin West: Studies in the Ruler Cult of the Western Provinces of the Roman Empire". E.J. Brill.
- ↑ 10.0 10.1 10.2 10.3 Paul M. M. Leunissen, Konsuln und Konsulare in der Zeit von Commodus bis Severus Alexander (Amsterdam: J.C. Gieben, 1989), p. 288