Úsáideoir:Orlaking3

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.

< Úsáideoir:Orlaking3

Clár ábhair

 [[null folaigh]]

• 1Meánscoil Lughaidh
  • 1.1Stair an t-ord agus an scoil
  • 1.2An ráiteas misin atá ag an scoil
  • 1.3Suaitheantas an scoil agus an t-ord
  • 1.4Culaith scoile
  • 1.5Lucht acadúla sa Mheánscoil Lughaidh
  • 1.6Comhairle mic léinn an scoil
  • 1.7Príomhoidí an scoil
  • 1.8Spórt sa scoil
  • 1.9Ceol sa scoil

Meánscoil Lughaidh[athraigh | athraigh vicithéacs]

Meánscoil Lughaidh St. Louis Secondary School
Mana	Ut sint unum/Dieu le Veult
Bunaithe	1859
Áit	Muineachán
Mic Léinn	510
Príomhoide	Vera O'Brien
Bunaitheoir	Mná Rialta an t-ord Naomh Lughaidh
Gréasán	https://www.stlouismonaghan.com/

Is scoil dheonach, Caitilceach í Mheánscoil Lughaidh do chailiní. Bíonn an scoil faoin iontaobhaíocht ord an Naomh Lughaidh. Ba í Meánscoil Lughaidh an chéad mheánscoil cónaithe do chailiní i gContae Mhuineacháin. Ainmníodh an scoil ‘Meánscoil Lughaidh’ i gcuimhne ar an t-ord Naomh Lughaidh. An leasainm atá ar Meánscoil Lughaidh ná “an scoil chlochair”. Ag an am seo, tá breis is cuig chéad daltaí sa scoil. Ní scoil táille í ar chor ar bith. De réir an nuachtán ‘The Sunday Times’, nochtadh go raibh sé an seachtú scoil is fearr i gCúige Uladh sa bhliain 2016. Tá Meánscoil Lughaidh ar an tailte céanna den ionad oidhreachta. Tá an t-ionad seo faoi stair an t-ord Naomh Lughaidh. Tá an scoil páirteach den eagraíocht darbh ainm ‘Le Chéile School Trust”. Chuaigh siad isteach san eagraíocht seo sa bhliain 2009 agus obríonn an cumann leis an rialtas ar Oideachas Chaitliceach.

Stair an t-ord agus an scoil[athraigh | athraigh vicithéacs]

D’oscail trí mná rialta de na hainmneacha Siúr Genevieve Beale, Siúr Clemence McCarthy agus Siúr Claire O'Sullivan Meánscoil Lughaidh. Bhí siad an chéad fondúireacht den t-ord Naomh Lughaidh in Eirinn. Is as Juilly sa Fhrainc iad. Tháinig siad chuig Eireann mar ba mhaith léi chailiní na hEireann a mhúineadh. Tháinig na mná rialta ón t-ord Naoimh Lughaidh chuig Contae Muineachán sa bhlian 1859. D’oscail siad an scoil do chailiní sna déaga sa bhliain céanna. Bhí an chéad seoladh ar an scoil ná uimhir a hocht, Sráid an Mhuilinn, i lar Contae Muineachán. Sa bhliain céanna, fuair na mná rialta seilbh ar talamh folamh in aice leis an loch darbh ainm ‘Sparks Lake’. As seo amach, is é an suoímh ina bhfuil Meánscoil Lughaidh suite ar, timpeall ar céad is seasca blianta. Bheartaigh siad ag muineadh i Muineachán mar ní raibh aon aiseanna oideachas do chailiní caitliceacha ar chor ar bith. Ar dtús, is scoil chónaithe í Meánscoil Lughaidh. Thainig go leor cailiní ar fud na tíre chuig an scoil seo agus chonaigh na daltaí sa scoil an t-am ar fad. Sa bhliain 1977, athraíodh an scoil chónaithe go dtí scoil lae.

Toisc go bhfuil na mná rialta as an Fhrainc, mhuinigh siad gach ábhar trí Fhraincis. Sa bhliain 1890, thug siad an teanga darbh ainm “Ceiltis” isteach ar an curaclam. Athraíodh an scoil chuig scoil Gaeilge sa bhliain 1925. Ansin, labhraigh na muinteoirí an coras oideachas trí Gaeilge agus measadh gur scoil grád A í. Le haghaidh an gluaiseacht faoin oideachas saor sa bhliain 1967, chaill an scoil an stádas seo agus labhraíonn siad Béarla as seo amach.

D’athraigh a lán rudaí sa scoil tar eis an am seo. Rinne siad go leor obair athchóirithe chuig an scoil sna blianta le deanaí. Athraíodh na háras chonaithe go dtí seomra ranga nua. Thosaigh an méid daltaí agus an lucht oibre atá sa scoil ag meadú. Sa bhliain 2016, thosaigh siad ag obair ar an scoil. Tá páirt amháin sa scoil leagtha go talamh agus beidh said ag tógáil foirgneamh nua.  

An ráiteas misin atá ag an scoil[athraigh | athraigh vicithéacs]

Tá a fhios ag an scoil go bhfuil gach cailín sa scoil difriúil. Tá a fhios ag na múinteoirí go bhfuil buanna éagsúla ag gach duine agus is duine ar leith í gach mac léinn. Is é an aidhm atá ar an scoil ná na daltaí a fhorbairt. Nuair a bhíonn na daltaí ag dul chuig an gcoláiste, ba chóir iad a bheith ina duine féinmhuiníneach le scilenna saoil leathan. Déanann an scoil leas ar na daoine óga, go háirithe nuair atá siad ag dul níos faide sa saol. Cuidíonn an lucht oibre leis na daltaí a gcumas iomlán a bhaint amach. Oibríonn an scoil leis na tuismitheoirí an t-am ar fad. Cothaítear cúram dá chéile sa scoil.

Suaitheantas an scoil agus an t-ord[athraigh | athraigh vicithéacs]

Gan aon dabht, tá suaitheantas Naomh Lughaidh an spéisiúl. Is é Naomh Lughaidh an pátrún don mhonarcacht Fraincis agus mar gheall ar seo, tá an suaitheantas gorm mar is siombail den mhonarcacht é. Tá an íomhá den ‘Fleur de Lys’ ar an suaitheantas toisc go bhfuil sé ag léiriú dúinn faoi na mná rialta san t-ord Naomh Lughaigh a bunaíodh i Juilly sa Fhrainc sa bhliain 1842. Ar chlé an suaitheanta, feictear an lámh dhearg den Uladh ar túr. Tá sé seo ag obair mar siombail de gContae Mhuineacháin. Sin é an chéad baile a tháinig na mná rialta go dtí in Éirinn ar an séú lá de mhí Eanáir sa bhliain 1859. Sa lár an suaitheantas, feictear an Choróin Spíne agus í casta thart ar chlaíomh. Tá an íomhá seo ag léiriú dúinn faoin ócáid mór a bhí baint ag Naomh Lughaidh de. Is é an Chéad Chrosáid an t-ainm atá ar an ócáid. Cosiúl leis an claíomh, tá slabhra óir le feiceáil sa lár an suaitheantas. Is siombail é an slabhra den aontacht na Chríostaithe. Bhí ceangal mór, tábhachtach idir an t-ord Naomh Lughaidh agus an aontacht seo. Chomh maith le sin, cuireann an Laidin atá ag barr agus ag bun an suaitheantas béim ar aontacht na Chríostaithe. Is é “Ut sint unum” agus “Dieu le Veult” na habairtí atá scríofa ar an suaitheantas agus athríonn sé chuig “That they may be one” agus “God wills it” i mBéarla. Bhain na mná rialta úsáid as na habairtí seo mar inspreagadh nuair a bhí siad ag cabhrú le daoine bochta. Tá an suaitheantas cáiliúil ar gach culaith a bhaineann leis an t-ord Naomh Lughaidh, cosúil le éide scoile. Mar gheall ar seo, tá an suaitheantas seo ar an culaith scoile a chaitheann na gcailiní sa Mheánscoil Lughaidh i Mhuineacháin.

Culaith scoile[athraigh | athraigh vicithéacs]

Caitheann na daltaí sa scoil seo éide scoile difriúl. Ar dtús, chaith na gcailiní ionar liath le blús agus geansaí gorm. D’athraigh na gcailiní go gúna gorm nuair a bhí siad ag deanamh rudaí spéisiúl nó ar ócaidí speisialta. Go luath sna seachtóidí, thosaigh na gcailiní ag chaitheamh éide scoile nua. D’athraigh sé chuig pilirín marún agus blús bánbhuí le bléasar agus cóta trinse. Sa bhliain 2000, d’athraigh siad an chulaith scoile arís. Anois, tá na daltaí sa scoil seo ag caitheamh sciorta pléataí ildaite. Tá an sciorta faoin ghlúin. Caitheann siad geansaí dúghorm agus léine bhán leis an sciorta. Caitheann na daltaí carbhat dearg go dtí ceathrú bliain. Ón gceathrú bliain, tosaíonn na gcailiní ag caitheamh carbhat dúghrom. Go follasach, tá an suaitheantas den t-ord Naomh Lughaidh ar an geansaí.  

Lucht acadúla sa Mheánscoil Lughaidh[athraigh | athraigh vicithéacs]

Freastalaíonn an scoil ar riachtanais oideachas na daltaí. Riarann Meánscoil Lughaidgh ar chailiní idir aon bhliain deag d’aois agus ocht mbliana deag d’aois. Tá réimse leathan ábahar ar fáil sa scoil. Nuair atá na daltaí sna blianta Teastas Sóisearach, tá ar na gcailiní na ábhair seo a dhéanamh: Béarla, Gaeilge, Matamaitic, Stair, Tíreolaíocht, Eolaíocht, Oideachais Cathartha Sóisialta agus Polaitiúil. Tá na gcailiní ábalta trí ábhar as an liosta seo a roghnú: [null Ceol, Éalain, Staidéar Gnó, Eacnamaíocht Baile, Fraincis, Gearmánais] agus Grafaic Theicniúil. Sin é na hábhair scrúduithe. Chomh mhaith le sin, tá ar na daltaí Oideachas Reiligiúnach, Corpoideachas agus Oideachas Sóisialta Pearsanta agus Sláinte a dhéanamh ach níl aon scrúduithe sna hábhair seo.

Tar éis an Teastas Sóisearach, tá rogha ag na daltaí. Roghnaíonn siad dul isteach go dtí an Idirbhliain nó dul díreach isteach chuig blianta na hArdteistiméireacht. San Idirbhliain, tá go leor rudaí difríul ar fáil do na páistí. Gach bhliain, bíonn seans ag na daltaí dul ar an stáitse sa scoil chun ceoldráma den scoth a dhéanamh. Le blianta beaga anuas, is iad “The Wizard of Oz”, “Sister Act”, “Hairspray” agus “All Shook Up” sampla de na ceoldráma atá ar siúl sa scoil. Chomh maith le sin, tá seans ag na gcailiní modúil éagsúla a dhéanamh. Tá seans acu modúl leis an t-ainm ‘Junk Kouture’ a dhéanamh. Sa mhodúl seo, bailíonn na gcailní bruscar agus déanann siad éadaigh leis an bruscar. Cuireann Meánscoil Lughaidh go leor deiseanna iontacha eile ar fáil. Is é an aidhm atá ar an Idirbhliain ná chun na daltaí a fhorbairt mar daoine féinstiúrtha. Níl an bhliain seo éigeantach.

Nuair atá na daltaí sna blianta Ardteistiméireacht, ní mór do na mic léinn seacht n-ábhair a dhéanamh. Tá orthu Béarla, Gaeilge agus Matamaitic a dhéanamh. Ansin, piocann siad ceithre ábhair as an liosta ina ndiaidh sin: Ceol, Éalain, Staidéar Gnó, Eacnamaíocht Baile, Fraincis, Gearmánais, Spáinnis, Bitheolaíocht, Ceimic, Fisic, Eacnamaíocht agus Cuntasaíocht. Déanann na mic léinn Oideachas Reiligiúnach freisin. Ag deireadh an dá bhliain, déanann na gcailiní a gcuid scrúduithe i mí Mheithimh.

Comhairle mic léinn an scoil[athraigh | athraigh vicithéacs]

An t-ainm atá ar an comhairle mic léinn sa Mheánscoil Lughaidh is í an “Coiste”. Bhunaigh an tSiúr Dorothea an eagraíocht seo nuair bhí sí an príomhóide. Is é an príomhaidhm den coiste ná nasc riachtanach idir na mic léinn agus na múinteoirí nó an bord bainistíochta. Labhraíonn an coiste ar son na daltaí i ngach bliain sa scoil. Cuireann siad hábhair imní na dalitaí in iúl do na múinteoirí. Toghadh siad ar an coiste de na daltaí eile ina mbliain céanna agus de na múinteoirí.

Eagraíonn an coiste eachtraí den scoth go minic. Gach bhliain, eagraíonn siad ceolchoirm don gnáthphobal chun airgead a bhailiú don scoil. Ó am go ham, glacann na mic léinn páirt sa lá nach bhfuil aon éide scoile le caitheamh acu. Eagraíonn an coiste an ócáid seo chun airgead a bhailiú arís. Cuimhníonn siad tuairimí and smaointí na daltaí an t-am ar fad. Tá baint mór ag an coiste agus na daltaí nua sa scoil. Oibríonn an coiste go crua chun a bheith cinnte go bhfuil na mic leínn céad bhliana compordach.

Príomhoidí an scoil[athraigh | athraigh vicithéacs]

Seo é liosta de na príomhoidí a bhí sa scoil i rith na blianta.

1863 – 1865                     Siúr Eliza Ó Súileabháin

1865 – 1870                     Siúr Claire Ó Súileabháin

1870 – 1895                     Siúr M. Xavier Ó Fionnagáin

1895 – 1897                     Siúr M. Mícheál Ó Cathail

1897 – 1903                     Siúr M. Aingeal Nic Eochaidh

1903 – 1913                     Siúr M. Raphael Núinnseann

1913 -  1917                     Siúr M. Imelda Mac Mathghamhna

1917 – 1935                     Siúr M. Laurentia Stíobhard

1935 – 1936                     Siúr M. Ambrose Mac Cionaodha

1936 – 1944                     Siúr M. Columbanus Glas

1944 – 1945                     Siúr M. Proinnsias Ó Briain

1945 – 1946                     Siúr M. Pauline Ó Néill

1946 – 1970                     Siúr M. Dorothea Ó Cáinte

1970 – 1979                     Siúr M. Therese Ó Riain

1979 – 1981                     Siúr Róisín Ó hAinbhith

1981 – 1993                     Siúr Muire Ó Cearnaigh

1993 – 1999                     Siúr Eibhlín Ó hÚbáin

1999 – 2002                     Ióseph Ó Sirideáin

2002 – anois                     Vera Ó Briain

Spórt sa scoil[athraigh | athraigh vicithéacs]

Tá éagsúlacht leathan de spórt ar fáil sa Mheánscoil Lughaidh. Tá gach duine ábalta aon spórt le dhéanamh ach na spóirt atá is mó sa scoil is é péil Ghaelach na mbán agus císphéil. Imríonn beagnach gach duine na spóirt sin. I rith na blianta, bhuaigh an scoil cuid mór corn. Sna blianta 2000, 2004 agus 2005, bhuaigh an scoil na gcraobh náisiúnta. Arís sa bhliain 2005, ghnóthaigh siad an corn. Is é 2006 an bhliain is rathúla toisc mar bhuaigh an scoil craobh an sinsear and craobh an sinsear. Sa bhliain 2008, bhuaigh foireann Meánscoil Lughaidh a deichiú corn sinsearch Uladh i ndiadh a chéile. Nochtann an méid a bhí bainte amach ag na daltaí seo go bhfuil móréileamh ar péil Gaelach sa scoil. Leiríonn sé seo go bhfuil gach cineál spórt an tábhachtach sa Mheánscoil Lughaidh. Thosaigh na daltaí ag imirt cisphéil timpeall ar an bhliain 1970. Ar dtús, ní raibh aon duine eile ach na scoláirí cónaithe ag imirt an spórt. Tar éis tamaill, thosaigh na daltaí eile ag imirt mar ní raibh siad ábalta foireann sinsear a chur chun páirce. Mar gheall ar seo, tugadh cisphéil isteach sna ranganna coirpoideachas. Sa bhliain 1979, bhí an t-adh ag an fhoireann “Sóisear A” agus an fhoireann “Sóisear B” mar d’éirigh leo dul go dtí cluiche leathcheannais na hÉireann. Go dtí an lá seo, tá béim mór ar cisphéil sa scoil. Tá dhá cuairt cisphéil acu agus imríonn go leor daltaí an spórt sa scoil agus ar fhoireann na hÉireann.

Ceol sa scoil[athraigh | athraigh vicithéacs]

Is léir go bhfuil ceol an-tábhachtach don scoil seo i gcaitheamh na blianta. Tá deiseanna iontach ar fáil do na gcailiní chun uirlisí ceoil a sheinnt agus chun iad a chanadh. Gach bhliain timpeall na Nollag, óstálann an scoil ceolchoirm den scoth don gnáthphobal. Glacann gach aoisghrúpa páirt sa cheolchoirm. Tá seans mór ag na daltaí páirt a ghlacadh sa ghrúpa ionstraime.

1. Jump up↑ https://www.stlouismonaghan.com/about-us
2. Jump up↑ http://www.schooldays.ie/articles/about-school-league-tables#u
3. ↑ ^{Jump up to:3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6} St Louis Secondary School (2013). Meánscoil Lughaidh Muineachán 1859 - 2013: A Trip Down Memory Lane. Monaghan: R. & S. Printers, pp.1 - 128.
4. Jump up↑ https://www.stlouismonaghan.com/
5. Jump up↑ https://www.stlouismonaghan.com/mission-statement
6. Jump up↑ https://www.stlouismonaghan.com/junior-certificate-subjects