Robert Fico
Dlíodóir agus príomh-aire na Slóvaice (2006-2010, 2012-2018, agus 2023-) is ea Robert Fico (a rugadh ar an 15 Meitheamh 1964).[1] Tá sé go mór i bhfách leis an eite dheis, duine coimeádach a bhfuil an-luí aige leis an Rúis (agus an Maifia b'fhéidir).[2] Chaith Fico deich mbliana mar phríomh-aire (2006 - - 2018) sular athraigh dúnmharú an iriseora Ján Kuciak cúrsaí sa tír ó bhonn sa bhliain 2018.[1]
Rinne Fico an-teacht aniar in 2023, rud a chur iontas ar go leor daoine. is pearsa conspóideach i gcónaí é Fico, mar gheall ar a éilimh chun deireadh a chur le cúnamh míleata don Úcráin agus stop a chur leis na smachtbhannaí eacnamaíochta ar an Rúis.[3] Bíonn Fico ag gríosú an fhuatha, ag geáitseáil don slua agus a athraíonn a phort go minic.[4]
Mar gheall ar a phobalachas agus a pholasaí ar son na Rúise, déantar comparáid idir Fico agus Viktor Orbán na hUngáire. Tá ardmholadh tugtha ag Fico d'Orbán as tosaíocht a dhéanamh den Ungáir.[5]
.jpg)
_(cropped).jpg){kind=spacer}
Gairm[cuir in eagar | athraigh foinse]
Chaith Fico dhá théarma go leith mar phríomh-aire na tíre. Ach b'éigean dó éirí as ar an 18 Márta 2018 nuair a tharraing dúnmharú iriseora, Ján Kuciak agus Martina Kusnirova ar an 21 Eanáir 2018,[6] aird ar an gcaimiléireacht a bhí forleathan sa tír agus é san oifig. Ag an am sin, shíl gach duine go raibh a phort seinnte mar pholaiteoir.[7]
Fuair Smer-SSD os cionn 23% den vóta sa toghchán parlaiminte ar 30 Meán Fómhair 2023. Bhí Fico in ann comhrialtas a chruthú leis na páirtithe faisisteacha a bhí san iomaíocht freisin, agus chuaigh an tSlóvaic i dtreo na hUngáire tar éis an toghcháin – ag cur srianta ar an daonlathas agus ag tacú leis an Rúis.
Bhí cáineadh déanta láithreach ag Fico ar na smachtbhannaí a bhí curtha ar an Rúis. Bhí sé tugtha le fios in 2023 ag Fico go n-éireodh sé as airm a dhíol leis an Úcráin dá cheapadh é mar phríomh-aire.[8][9] .
Thar lear bhí cáineadh déanta ar Fico as cur in aghaidh cearta LGBTQ+.[5]
Cuireadh tús i mBealtaine 2024 i bparlaimint na Slóvaice le plé ar dheireadh a chur le RTVS, craoltóir poiblí na tíre, agus dearcadh an-liobrálach aige de réir Fico agus a lucht leanúna.
Iarracht ar fheallmharú[cuir in eagar | athraigh foinse]
Ar an 15 Bealtaine 2024, timpeall 14:30, gortaíodh Fico i lámhach i mbaile Handlová na Slóvaice, os comhair Theach Cultúir na cathrach tar éis cruinniú rialtais.[10] Bhí sé ag teacht amach as cruinniú rialtais i Handlová, 190 ciliméadar soir ó thuaidh on bpríomhchathair Bratislava.[4] Bhí an cruinniú rialtais ar siúl sa bhaile mar chuid de chamchuairt na tíre ó tháinig siad i gcumhacht ag deireadh na bliana seo caite.[11]
Scaoileadh cúig philéar le Fico (59 bliain d'aois ag an am) agus gur bhuail ceann acu é sa bholg.[4]
Dúirt an Taoiseach Simon Harris go raibh sé suaite go mór dá bharr. Ionsaí ar an daonlathas san Aontas Eorpach a bhí ann, arsa sé.
An t-ionsaitheoir[cuir in eagar | athraigh foinse]
Ba é Juraj Cintula as Levice, 71 bliain d’aois, an t-ionsaitheoir, i bhfad amach ar an eite dheis agus an-luí aige leis an Rúis. Deirtear gur iargharda slándála in ionad siopadóireachta é a bhfuil leabhair filíochta scríofa aige agus ní raibh aon cheilt ar an gciníochas ina chuid ráiteas.[12][13][14]
Conspóidí[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tarraingíodh droch-cháil ar fud an domhain ar Fico agus ar an tír nuair a dúnmharaíodh an t-iriseoir, Ján Kuciak ar an 21 Eanáir 2018, a bhí ag fiosrú caimiléireacht agus ‘sciúradh airgid’, agus caitheadh amhras ar Fico.[15]
Baineann Fico leas as dioscúrsa na bréagnuachta go comhfhiosach, ag cur i leith Zuzana Čaputová, an tUachtarán, gur gníomhaire rúnda de chuid na Stát Aontaithe nó de chuid George Soros í. Ag léirsiú amháin anuraidh, bhí feisire de chuid Smer – páirtí Fico – ag gríosú an tslua chun “striapach Mheiriceánach” a scairt amach, agus ní raibh Fico ach ag miongháire.[1]
Féach freisin[cuir in eagar | athraigh foinse]
- Zuzana Čaputová, Peter Pellegrini
- Dúnmharú Ján Kuciak agus Martina Kusnirova
- Roberto Fico, polaiteoir san Iodáil
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ 1.0 1.1 1.2 Radvan Markus (5 Iúil 2023). "Bliain chinniúnach roimh an tSlóvaic agus an Eoraip dá réir" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2024-05-15.
- ↑ NUACHT A HAON / RnaG (4 DEIREADH FÓMHAIR 2023). "Radvan Markus, Léachtóir in Ollscoil Phrág." (ga-IE). RTE Radio. Dáta rochtana: 2023-10-05.
- ↑ Conradh na Gaeilge, Londain (18 Bealtaine 2024). "Nuacht Mhall: (Dún na nGall)" (ga-IE). Apple Podcasts. Dáta rochtana: 2024-05-20.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 Nuacht RTÉ (2024-05-15). "Príomh-Aire na Slóvaice gortaithe go dona in ionsaí lámhaigh" (as ga).
- ↑ 5.0 5.1 "Toghchán na Slóvaice buaite ag pobalóir atá ar son na Rúise" (ga-IE). Tuairisc.ie (2023-10-02). Dáta rochtana: 2023-10-05.
- ↑ "Murder of Ján Kuciak" (as en) (2024-04-18). Wikipedia.
- ↑ Radvan Markus (5 Deireadh Fómhair 2023). "An chúis go bhfuil aird na meán idirnáisiúnta ar thoghchán i dtír bheag ar imeall an AE…" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2023-10-05.
- ↑ Nuacht RTÉ (2023-10-02). "Tánaiste rannpháirteach i gcruinniú urghnách i gCív" (as ga-IE).
- ↑ NUACHT A HAON / RnaG (2 DEIREADH FÓMHAIR 2023). "Frank Reidy, Saineolaí ar chúrsaí taidhleoireachta agus míleata." (ga-IE). RTE Radio. Dáta rochtana: 2023-10-05.
- ↑ BBC. "Slovak PM Robert Fico in hospital after shooting" (en-GB). www.bbc.com. Dáta rochtana: 2024-05-15.
- ↑ "Príomh-Aire na Slóvaice ‘i mbaol a bháis’ i ndiaidh eachtra lámhaigh" (ga-IE). Tuairisc.ie (2024-05-15). Dáta rochtana: 2024-05-15.
- ↑ Pjotr Sauer (2024-05-16). "‘He was not radical’: Slovakia tries to make sense of Fico shooting" (en-GB). The Guardian. Dáta rochtana: 2024-05-16.
- ↑ "Bail sheasmhach ar Phríomh-Aire na Slóvaice, fear cúisithe in iarracht é a dhúnmharú" (ga-IE). Tuairisc.ie (2024-05-16). Dáta rochtana: 2024-05-16.
- ↑ "Attempted assassination of Robert Fico" (as en) (2024-05-16). Wikipedia.
- ↑ Mairéad Ní Nuadháin (23 Márta 2018). "Is maith a thuigfeadh Erasmus an t-aiféala a bheidh orainn nuair a imeoidh an Bhreatain…" (ga-IE). Tuairisc.ie. Dáta rochtana: 2024-05-15.