Críth gablach
Is cnuasach dlíthe de chuid seanchas na hÉireann SeanGhaelaí is ea Ceannach Gabhlach (Sean-Ghaeilge Críth[1] Gablach), scríofa ag tús an 8ú haoise. Is é b'fhéidir an tráchtas stádais is cáiliúla atá ann, agus cinnte an ceann is so-aimsithe — tá eagrán nua-aimseartha foilsithe ag an Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath.[2]
Leagtar amach i bhfoirm ceist-agus-freagra na haicmí shóisialta de phobal na hÉireann ársa, a chearta agus a dhualgais. Is soiléir é an t-ainm 'Ceannach Gabhlach' le taobh an seanrá dlí gurbh fhéidir cách a aicme a athrú (nó a cheannach), de réir an nath 'fearr fear a chineadh',[3] ach amháin gur ghá dul ó ghabhal go gabhal.
Ina leagan idéal teoiriciúil, roinneadh an tsochaí ina seacht n-aicme, ó ríthe go daoir ó thosaigh an dlí de. Sonraíodh go cruinn lóg n-enech, tomhas na dtithe, seilbh is lú an bó, cineál biadh, aoine, plean suíochán, conas ba ghá cliantacht a shocrú, srl. Is amhlaidh ámh nach úsáidfí a rialacha ar bhealach praiticiúil. Mar shampla, tá sonraí cliantachta ann fiú sin uaisle is airde, nach mbeadh riamh ina gcliaint.
I dteannta leis an bpríomhthéacs, faightear dán sa lámhscríbhinn, díreach ag an deireadh, ach pléitear an chuid den tráchtas é.[4]
Féach freisin[cuir in eagar | athraigh foinse]
Foinsí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- Helmut Birkhan: Kelten. Versuch einer Gesamtdarstellung ihrer Kultur. Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien 1997, ISBN 3-7001-2609-3.
- Bernhard Maier: Lexikon der keltischen Religion und Kultur (Kröners Taschenausgabe. Band 466). Kröner, Stuttgart 1994, ISBN 3-520-46601-5.
Naisc sheachtracha[cuir in eagar | athraigh foinse]
- Críth Gablach ar en.wiki.
- Nils Müller-Scheessel, Soziale Gruppen, kulturelle Grenzen: die Interpretation sozialer Identitäten in der prähistorischen Archäologie, Waxmann Verlag, 2006]
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ críth ar eDIL
- ↑ Binchy 1979. Tá aistriúchán Béarla údarásach ann le Mac Neill, 1923, ll. 265–316.
- ↑ Helmut Birkhan: Kelten. Versuch einer Gesamtdarstellung ihrer Kultur. Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften, Wien 1997, ISBN 3-7001-2609-3, ll. 989 ff., 1020.
- ↑ Breatnach 2005, ll. 242–243. Tá aistriúchán Béarla le fáil ar ancienttexts.org, cé go dtugtar an t-ainm Crith Gablach go míthreorach air, agus léirítear D. Binchy mar aistritheoir.