Éirí Amach na hIndia (1857)

Thosaigh Éirí Amach na hIndia ar 10 Bealtaine 1857; thug na Briotanaigh "an Cheannairc Indiach" nó "Ceannairc Sepoy" air; tugtar "an Chéad Chogadh na Saoirse" air go minic sa lá atá inniu ann.^[1] Tá a éifeachtaí le brath sa tír agus ina córas dlí anuas go dtí an lá inniu, mar gheall ar na hathruithe a rinneadh i réimeas na Breataine san India ina dhiaidh.^[2]

Imeachtaí

Cuireadh tús leis an éirí amach ar 10 Bealtaine 1857, i mbaile garastúin Meerut, 40 míle (64 km) soir ó thuaidh ó Delhi, i gcoinne riail Comhlacht Briotanach na hIndia Thoir,^[3] a d'fheidhmigh mar chumhacht cheannasach thar ceann Choróin na Breataine

Ansin tharla ceannaircí eile agus éirí amach sibhialta go príomha sa Mhachaire Gangéiteach uachtarach agus i lár na hIndia, cé gur tharla eachtraí éirí amach níos faide ó thuaidh agus soir freisin.^[4]^[5]

Bhagair an éirí amach go mór do chumhacht na Breataine sa réigiún sin, agus ní raibh ann ach nuair a chaill na reibiliúnaithe i Gwalior an 20 Meitheamh 1858. An 1 Samhain 1858, dheonaigh na Breataine ollmhaithiúnas do gach reibiliúnach nach raibh bainteach le dúnmharú, cé nár dhearbhaigh siad go raibh deireadh foirmiúil leis an gcogaíocht go dtí an 8 Iúil 1859.

Chothaigh éirí amach na hIndia drochíde a tháinig ó bhraistintí éagsúla, lena n-áirítear leasuithe sóisialta ionracha ar stíl na Breataine, cánacha crua talún, cóireáil achomair ar roinnt úinéirí talún agus prionsaí saibhre, chomh maith le amhras faoi na feabhsúcháin a rinne na Breataine riail.^[6]^[7] D'ardaigh go leor Indiach i gcoinne na Breataine; throid go leor freisin ar son na Breataine, áfach, agus bhí an chuma air go gcomhlíonfadh a bhformhór riail na Breataine.^[8] Rinneadh foréigean, a bhrath uaireanta cruálacht eisceachtúil, ar an dá thaobh, ar oifigigh na Breataine, agus ar shibhialtaigh, lena n-áirítear mná agus leanaí, ag na reibiliúnaithe, agus ar na reibiliúnaithe, agus a lucht tacaíochta, lena n-áirítear sráidbhailte iomlána uaireanta, ag díoltais na Breataine; cuireadh cathracha Delhi agus Lucknow amú sa troid agus i ndíoghail na Breataine.

Tar éis ráig an cheannairc i Meerut, shroich na reibiliúnaithe Deilí go gasta, ar dearbhaíodh a rialtóir Mughal 81 bliain d’aois, Bahadur Shah Zafar, mar Impire Hindustan. Go gairid, ghabh na reibiliúnaithe codanna móra de Chúige an Iarthuaiscirt agus Awadh (Oudh). Tháinig freagra East India Company go gasta freisin.

Le cabhair ó threisithe, rinneadh Kanpur a mhiondíol faoi lár mhí Iúil 1857, agus Deilí faoi dheireadh mhí Mheán Fómhair. Mar sin féin, thóg sé an chuid eile de 1857 agus an chuid ab fhearr de 1858 chun an éirí amach a chur faoi chois i Jhansi, Lucknow, agus go háirithe faoin tuath Awadh. D'fhan réigiúin eile san India atá faoi rialú Cuideachta - cúige Beangál, Uachtaránacht Bombay, agus Uachtaránacht Madras - socair den chuid is mó.^[4]

Sa Phuinseáb, chabhraigh prionsaí Suíceach go ríthábhachtach leis na Breataine trí shaighdiúirí agus tacaíocht a sholáthar. Níor tháinig na stáit mhóra phríomhacha, Hyderabad, Mysore, Travancore, agus an Chaismír, chomh maith leis na cinn níos lú de Rajputana, isteach san éirí amach, ag freastal ar na Breataine, in Ard-Ghobharnóir an Tiarna Canning focail, mar "tonnchosc i stoirm."

I roinnt réigiún, go háirithe in Awadh, ghlac an éirí amach tréithe éirí amach tírghrá i gcoinne cos ar bolg na Breataine. Ina ainneoin sin, bhí an éirí amach ina thairseach tábhachtach i stair na hIndia agus Impireacht na Breataine. Mar thoradh air díscaoileadh Cuideachta East India, agus chuir sé iallach ar na Breataine an t-arm, an córas airgeadais, agus an riarachán san India a atheagrú, trí Acht Rialtas na hIndia 1858. Ina dhiaidh sin rinne rialtas na Breataine an India a riar go díreach i Raj nua na Breataine.

Ar 1 Samhain 1858, d’eisigh an Victoria na Ríochta Aontaithe forógra do na hIndiaigh, agus cé nach raibh údarás aici maidir le foráil bhunreachtúil, gheall cearta cosúil le cearta ábhair eile na Breataine.^[9]^[10]^[10] Sa tar éis blianta fada, nuair nach raibh cead isteach i gcónaí ar na cearta seo, bhí na hIndiaigh le tagairt a dhéanamh go follasach d’fhorógra na Banríona agus í ag fás ar náisiúnachas nua.^[11]

Tagairtí

↑ Peers, Douglas M. (2006), "Britain and Empire", in Williams, Chris (ed.), A Companion to 19th-Century Britain, John Wiley & Sons, p. 63, ISBN 978-1-4051-5679-0
↑ Scoil Dlí, COBÁC (2018). "Éirí Amach na hIndia, 1857". Dáta rochtana: 2021.
↑ ""Comhlacht Briotanach na hIndia Thoir"". téarma.ie. Dáta rochtana: 2021-05-11.
↑ ^4.0 ^4.1 Marriott, John (2013), The other empire: Metropolis, India and progress in the colonial imagination, Manchester University Press, p. 195, ISBN 978-1-84779-061-3
↑ Bender, Jill C. (2016), The 1857 Indian Uprising and the British Empire, Cambridge University Press, p. 3, ISBN 978-1-316-48345-9
↑ Metcalf & Metcalf 2006, pp. 100–103.
↑ Brown 1994, pp. 85–86.
↑ Marshall, P. J. (2001), "1783–1870: An expanding empire", in P. J. Marshall (ed.), The Cambridge Illustrated History of the British Empire, Cambridge University Press, p. 50, ISBN 978-0-521-00254-7
↑ Adcock, C.S. (2013), The Limits of Tolerance: Indian Secularism and the Politics of Religious Freedom, Oxford University Press, pp. 23–25, ISBN 978-0-19-999543-1
↑ ^10.0 ^10.1 Taylor, Miles (2016), "The British royal family and the colonial empire from the Georgians to Prince George", in Aldrish, Robert; McCreery, Cindy (eds.), Crowns and Colonies: European Monarchies and Overseas Empires, Manchester University Press, pp. 38–39, ISBN 978-1-5261-0088-7
↑ Embree, Ainslie Thomas; Hay, Stephen N.; Bary, William Theodore De (1988), "Nationalism Takes Root: The Moderates", Sources of Indian Tradition: Modern India and Pakistan, Columbia University Press, p. 85, ISBN 978-0-231-06414-9

[Williams2006-1] Peers, Douglas M. (2006), "Britain and Empire", in Williams, Chris (ed.), A Companion to 19th-Century Britain, John Wiley & Sons, p. 63, ISBN 978-1-4051-5679-0

[2] Scoil Dlí, COBÁC (2018). "Éirí Amach na hIndia, 1857". Dáta rochtana: 2021.

[3] ""Comhlacht Briotanach na hIndia Thoir"". téarma.ie. Dáta rochtana: 2021-05-11.

[Marriott2013-4] 4.0 ^4.1 Marriott, John (2013), The other empire: Metropolis, India and progress in the colonial imagination, Manchester University Press, p. 195, ISBN 978-1-84779-061-3

[Bender2016-5] Bender, Jill C. (2016), The 1857 Indian Uprising and the British Empire, Cambridge University Press, p. 3, ISBN 978-1-316-48345-9

[FOOTNOTEMetcalfMetcalf2006100–103-6] Metcalf & Metcalf 2006, pp. 100–103.

[FOOTNOTEBrown199485–86-7] Brown 1994, pp. 85–86.

[Marshall2001-8] Marshall, P. J. (2001), "1783–1870: An expanding empire", in P. J. Marshall (ed.), The Cambridge Illustrated History of the British Empire, Cambridge University Press, p. 50, ISBN 978-0-521-00254-7

[Adcock2013-9] Adcock, C.S. (2013), The Limits of Tolerance: Indian Secularism and the Politics of Religious Freedom, Oxford University Press, pp. 23–25, ISBN 978-0-19-999543-1

[AldrichMcCreery2016-10] 10.0 ^10.1 Taylor, Miles (2016), "The British royal family and the colonial empire from the Georgians to Prince George", in Aldrish, Robert; McCreery, Cindy (eds.), Crowns and Colonies: European Monarchies and Overseas Empires, Manchester University Press, pp. 38–39, ISBN 978-1-5261-0088-7

[EmbreeHay1988-11] Embree, Ainslie Thomas; Hay, Stephen N.; Bary, William Theodore De (1988), "Nationalism Takes Root: The Moderates", Sources of Indian Tradition: Modern India and Pakistan, Columbia University Press, p. 85, ISBN 978-0-231-06414-9

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]