William Cubbon
  | |
| Beathaisnéis | |
|---|---|
| Breith | 28 Bealtaine 1865 Colby, Oileán Mhanann |
| Bás | 1 Eanáir 1955 89 bliana d'aois Brentwood, England |
| Gníomhaíocht | |
| Gairm | staraí, leabharlannaí |
| Teangacha | An Fhraincis, Béarla agus Gaeilge Mhanann |
Ba náisiúnaí Manannach é William Cubbon MA (28 Bealtaine 1865 - 1 Eanáir 1955), a bhí freisin ina sheanóir, ina údar, ina fhear gnó agus ina leabharlannaí agus ba é an chéad rúnaí ar Iarsmalann Mhanann é, agus ina dhiaidh sin bhí sé ina Stiúrthóir ar an Iarsmalann [1][2][3]
Beathaisnéis[cuir in eagar | athraigh foinse]
Rugadh William Cubbon sa sráidbhaile beag Croit na Caillí i bparóiste Rosien, Oileán Mhanann, ar 28 Bealtaine 1865.[4] Bhí a athair, James Cubbon, ina Mháistirmhairnéalach a tháinig ó Phort Mhuire.[1][2][3]
Gnó[cuir in eagar | athraigh foinse]
Tar éis dó an scoil a fhágáil, chuaigh Cubbon i mbun fostaíochta leis an Isle of Man Examiner mar chló-eagraí agus sa bhliain 1900, in éineacht le Horace Lightfoot, cheannaigh Cubbon an nuachtán an Manx Sun. Faoi úinéireacht Cubbon agus Lightfoot, d'fhorbair an Manx Sun polasaí eagarthóireachta a raibh seasamh náisiúnach aige agus i dteannta a dhílseánacht nuachtáin, bhí baint mhór ag Cubbon le cur chun cinn stair agus cultúr Mhanann.[1][2][3]
Sa bhliain 1906, ghlac an Isle of Man Examiner seilbh ar an 'Manx Sun' agus a ghnó, agus chuaigh Cubbon i bpáirt arís leis an chomhlacht mar bhainisteoir an ghnó stáiseanóireachta.[1][2][3]
Ag fágáil an 'Examiner' sa bhliain 1912, ceapadh Cubbon ina Leabharlannaí Buirge i nDúlais (Oileán Mhanann)Doolish ; sa tréimhse seo d’fhoilsigh sé A Manx Book of Poetry (1913), a bhí dírithe go háirithe ar dhaoine óga le súil go mbeadh fonn orthu a bheith páirteach i gcultúr Oileán Mhanann. D'fhoilsigh sé freisin sraith léarscáileanna a léireodh na Trianta Seana (rannáin na bparóistí) agus na rannáin talún i sé sheadings an oileáin, mar aon le hainmneacha na bpríomh-úinéirí talún. Le linn an Chéad Chogadh Domhanda, ceapadh Cubbon ina bhainisteoir ar an Malartán Saothair.[1][2][3]
Iarsmalann Mhanann[cuir in eagar | athraigh foinse]
Sa bhliain 1922 bunaíodh Iarsmalann Mhanann ar an suíomh a bhí ag Noble's Hospital i nDúlais (Oileán Mhanann). Ceapadh Philip Kermode mar stiúrthóir na hIarsmalainne agus ceapadh Cubbon mar rúnaí.[1][2][3] Tar éis do Kermode bás a fháil sa bhliain 1932 tháinig Cubbon i gcomharbacht air mar stiúrthóir, post a bhí aige go dtí go ndeachaigh sé ar scor sa bhliain 1940, nuair a tháinig Basil Megaw FRSE ina áit. Ba é ceann de na chéad ghnóthais a rinne Cubbon ina ról mar rúnaí ná na hinnéacsanna agus roinnt aguisíní eile leis an Urr. Theophilus Talbot', an Manorial Roll a d'aistrigh sé go Béarla, a dtugtar an Manx Doomsday Book a tiomsú, agus a foilsíodh sa bhliain 1924.
Deirtear gur gur thírghráthóir paiseanta ab ea é maidir le hOileán Mhanainn, a deirtear gurbh é a cheapachán mar Stiúrthóir ar Iarsmalann Mhanann an uaillmhian ba mhó a bhí ag Cubbon. Sa bhliain 1899 chuidigh sé le bunú Yn Çheshaght Ghailckagh, (Gaeilge na hÉireann: An Cumann Gaelach) agus bhí sé ina rúnaí agus ina uachtarán ar an chumann. Mar thoradh air seo, bhí sé ina phearsa fhuinniúil i gCumann Stair an Dúlra agus Ársaíochta, ag fónamh arís i ról an uachtaráin.[1][2][3] Le linn a chuid ama ag Iarsmalann Mhanann, thiomsaigh Cubbon an Bibliography of the Literature of the Isle of Man, a foilsíodh in dhá eagrán sa bhliain 1933 agus 1939; rinne sé go leor taiscéalaíochta don Chumann Ársaíochta agus thug sé léacht ar ábhair éagsúla.[1][2][3]
Ag aois 85 thosaigh Cubbon ag obair ar a Island Heritage, a foilsíodh sa bhliain 1952.[1][2][3]
Onóracha agus duaiseanna[cuir in eagar | athraigh foinse]
Mar aitheantas ar a chuid éachtaí fuair William Cubbon an chéim Máistreacht sna hEalaíona ó Ollscoil Learpholl. Thug Rialtas na hIorua Ridiríocht Ord Naomh Olav dó.[1][2][3]
Bás[cuir in eagar | athraigh foinse]
Fuair William Cubbon bás i dteach a mhic, Brentwood, Essex ar Lá Caille, 1955.[1][2][3]
Féach freisin[cuir in eagar | athraigh foinse]
- PMC Kermode
- Josephine Kermode
- Thomas Allen (údar Manainnis)
- John Kneen
- W. Clucas Kinley
- Músaem Mhanainnis
Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]
- ↑ 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 Isle of Man Examiner Yearbook 1914.
- ↑ 2.00 2.01 2.02 2.03 2.04 2.05 2.06 2.07 2.08 2.09 2.10 Isle of Man Times. Friday, January 07, 1955; Page: 4
- ↑ 3.00 3.01 3.02 3.03 3.04 3.05 3.06 3.07 3.08 3.09 3.10 "William Cubbon". manxliterature.com.
- ↑ Mona's Herald. Wednesday, May 27, 1955