View source for Vacsaíniú

{{WD Bosca Sonraí Idirghabháil Leighis}}


[[Íomhá:Vaccination-polio-india.jpg|deas|mion|Vacsaín bhéil, páiste ag fáil vacsaínithe in aghaidh pholaimiailítis.]]
[[Cóir leighis|Cóireáil]] [[Cóir leighis|leighis]] is ea an '''vacsaíniú''', a spreagann an [[Corp an duine|cholainn]] chun antasubstaintí a chruthú mar ionsaí ar [[Galar|ghalrú]] ar leith, agus [[Imdhíonadh|imdhíonacht]] a spreagadh sa cholainn i gcoinne an [[Galar|ghalraithe]] is an ghalair iarmharaigh[1].
== Sábháilte ==
Is bealach sábháilte agus éifeachtach é vacsaíniú (ar a dtugtar [[imdhíonadh]] chomh maith) chun cabhrú leis an g[[corp]] galair áirithe a sheachaint nó chun troid ina gcoinne.
[[Íomhá:Framed poster advocating vaccination against smallpox, Engla Wellcome L0057953.jpg|mion|The Times, 25 Iúil 1923,  Sasana]]
Éifeachtach maidir le raon leathan galar: faoi seo tá vacsaíní rathúla saothraithe ar [[eitinn scamhóige]], [[bolgach]], [[polaimiailíteas]], [[teiteanas]], [[An Diftéire|diftéire]], [[An Bhruitíneach|bruitíneach]], [[plucamas]] is [[bruitíneach dhearg]]. Tá an bholgach stoite ar fud an domhain anois.

Ó 1998 tá conspóid sa Bhreatain maidir leis an [[Vacsaín bruitíní/leicní/bruitíní deirge|vacsaín cumasc MMR i gcoinne bruitíní]], plucamais is bruitíní deirge, de bharr ceangail a mheas máinlia amháin a bheith idir í is uathachas. Ach b'fhalsaitheacht é seo agus níor bhraith aon taighdeoir eile aon fhianaise go bhfuil ceangal mar sin ann[2].
[[Íomhá:Polio poster.jpg|mion]]

== Eolaíocht ==
Spreagann na vacsaíní an corp le h[[Antaibheathach|antaibheathaigh]] a tháirgeadh. Is iad na hantaibheathaigh córas cosanta nádúrtha an choirp le troid in éadan [[galar]] ionfhabhtaíoch.

Tá an t-imdhíonadh ina chuidiú leis an chorp a choinneáil réidh leis an ionfhabhtú a chosc má bhíonn teagmháil ag an duine leis an ghalar. Tar éis an bhabhta éadroim den ghalar, fanann antasubstaintí sa cholainn chun imdhíonacht a thabhairt ina choinne. 

Déantar vacsaíní ar an iliomad bealaí ag baint úsáide as cuid de fhrídín nó de [[víreas]] is cúis le galar. Ní féidir leo an galar a gcosnaíonn siad ina choinne a thabhairt don té a thógann iad, ach go fíorannamh (vacsaín polio béil amháin). Cosnaíonn na vacsaíní a thugtar ag 2, 3 agus 4 mhí d’aois do pháiste ar shé ghalar éagsúla: [[polaimiailítis]], [[diftéire]], [[teiteanas]], [[triuch]], Hib agus [[Meiningíteas|meiningeacocúil]] grúpa C.
[[Íomhá:The Danger Art.IWMPST14193.jpg|mion]]
Is ionann vacsaíniú agus ionaclú dáileog éadrom den ghalar, is é sin baictéir nó víris lagaithe nó mharbha de.

== Vacsaíní ==

=== Vacsaín bhéil ===
Vacsaín a shlogtar.

=== Vacsaín bheo tanaithe ===
[[Íomhá:Babies on the Move- Protecting Babies with Vaccination (-60).webm|mion|Bolscaireacht]]
Seo vacsaín a dhéantar ó víreas beo a mionathraíodh chun nach mbeadh sé baolach níos mó. Ar na vacsaíní beo sa sceideal imdhíonachta do leanaí tá polio béil, MMR agus BCG. Is vacsaíní leo iad fiabhras buí agus sórt amháin den vacsaín tíofóideach.
=== Vacsaín chomhchuingeach ===
Seo vacsaíní a dhéantar as cuid den fhrídín agus a chuingrítear le [[próitéin]] (e.g. teiteanas nó diftéire). Dá dheasca sin oibríonn na vacsaíní seo níos fearr agus feidhmíonn siad thar tréimhse ama níos faide. Ar na vacsaíní comhchuingeacha sa sceideal imdhíonachta do leanaí tá Hib agus Men C.

=== Vacsaín dhíghníomhaithe ===
Seo vacsaíní a tháirgtear ó fhrídín a mharaítear nó ó thocsain, nó ón dá cheann, nó ag baint úsáide as codanna den fhrídín mar vacsaíní comhpháirteacha nó mar vacsaíní comhchuingeacha.

=== Vacsaín le tocsóidach ann ===
Seo vacsaíní a dhéantar as tocsain (nimh) atá anois neamhbhaolach. Is vacsaíní le tocsóideach iontu iad diftéire agus teiteanas.

=== Vacsaín maraithe ===
[[Íomhá:Measles - -VaccinesByTheNumbers.webm|mion]]
Seo vacsaíní a dhéantar nuair a mharaítear frídín nó víreas is cúis le galar. Ar na vacsaíní maraithe atá sa sceideal imdhíonachta do leanaí tá triuch lánchealach agus polio díghníomhaithe. Is vacsaín maraithe é tíofóideach freisin.

== Stair ==
Bíodh is go raibh eolas ag na [[An tSín|Sínigh]] ar éifeacht an ionaclaithe i gcoinne na bolgaí sa [[16ú haois|16ú céad]], d'fhionn [[Edward Jenner]] (1749-1823) an teicníc sa Bhreatain i 1798. 

D'fheabhsaigh [[Louis Pasteur]] (1822-1893) é ina dhiaidh sin. 

== Féach Freisin ==
* <nowiki>http://www.healthpromotionagency.org.uk/Resources/parentschild/immunisation/pdfs/teenirish.pdf</nowiki>

== Tagairtí ==
{{Refbegin}}
# Hussey, Matt - Fréamh an Eolais (Coiscéim 2011)
# Hussey, Matt - Fréamh an Eolais (Coiscéim 2011)
{{Refend}}
{{Reflist}}

{{DEFAULTSORT:Eargotachas}}
[[Catagóir:Vacsaíniú]]