Tomás Mac Donnchadha

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Tomás Mac Donnchadha
Thomas MacDonagh.png
Saol
Eolas breitheCloch Shiurdáin, 1ú Feabhra 1878
NáisiúntachtRíocht Aontaithe na Breataine Móire agus na hÉireann
BásPríosún Chill Mhaighneann, 3 Bealtaine 1916
Áit adhlacthaReilig Mhíleata Chnoc an Arbhair
Cúis bháis (tráma balaistíoch)
Muintir
Céile/CéilíMuriel MacDonagh
Páistí
liosta iomláin
Siblíní
liosta iomláin
Oideachas
Teangachaan Ghaeilge
Gairm
Gairmdrámadóir, file agus gníomhaí ar son cearta vótála
BallraíochtBráithreachas na Poblachta
Seirbhís mhíleata
Céimmaor
Throid sé/sí agÉirí Amach na Cásca
Tomás Mac Donnchadha gléasta ina éide chomhraic

Náisiúnaí Éireannach ab ea Tomás Mac Donnchadha (1 Feabhra, 18783 Bealtaine, 1916), a ghlac páirt in Éirí Amach na Cásca. Múinteoir agus scíbhneoir a bhí ann agus duine de seachtar sínitheoirí Fhorógra na Poblachta.

Saol[cuir in eagar | athraigh foinse]

Ba as Cloch Shiurdáin, Tiobraid Árann ó dhúchas é Mac Donnchadha, agus chaith sé an chéad chuid dá shaol ag múineadh. Bhog sé go Baile Átha Cliath le staidéar a dhéanamh agus ba é an chéad mhúinteoir é ar fhoireann Scoil Éanna, an scoil ar thug sé cúnamh lena bunú in éineacht le Pádraig Mac Piarais. Bhí eolas maith ag Mac Donnchadha ar an litríocht, agus bhain a chuid dúthrachta agus léinn áit amach dó i roinn an Bhéarla i gColáiste na hOllscoile i mBaile Átha Cliath. Léiríodh an dráma a scríobh sé When the Dawn is Come in Amharclann na Mainistreach.

Ceapadh é ina stiúrthóir oiliúna ar Óglaigh na hÉireann in 1914, agus chuaigh sé isteach san IRB ina dhiaidh sin. Ceapadh Mac Donnchadha ar Chomhairle Mhíleata an IRB in 1916. Ba é a bhí mar cheannasaí ar an Dara Cathlán de Dhrong Bhaile Átha Cliath a thóg seilbh ar mhonarcha brioscaí Jacob agus na tithe thart san áit sin le linn an Éirí Amach.

Cuireadh chun báis é an 3 Bealtaine 1916.

Saothar[cuir in eagar | athraigh foinse]

Rogha óna chuid saothar:

  • April and May
  • When the Dawn is Come
  • Songs of Myself
  • Lyrical Poems
  • Thomas Campion and the Art of English Poetry
  • Literature in Ireland

Seo mar a scríobh sé:

Mise Gael
Agus ní heol dom cúis ach bróid
gur mhair mo náisiún beo
in ainneoin feall na nGall anseo.
Diúltaíonn sé géilleadh
fiú amháin don díomá.
Agus éiríonn sé tréan inniu
le neart nua ina ghéag
agus amhrán nua ar a liopaí.
i bhfocail an teanga nua
a bhfuil ina teanga aosta
ag glaoch go fóill
ó haois go haois.

Tagairtí[cuir in eagar | athraigh foinse]