An difríocht idir athruithe ar: "Séamas Mac Stiofáin"

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Browse history interactively
← Gabh chuig an difear roimhe seoAn chéad dhifear eile →
Content deleted Content added
VisualWikitext
No edit summary
No edit summary
Líne 1: Líne 1:
[[Íomhá:JamesStephens1867.jpg|250px|deas|thumb|Séamas Mac Stiofáin.]]
[[Íomhá:JamesStephens1867.jpg|250px|deas|thumb|Séamas Mac Stiofáin.]]
Ba [[Náisiúnachas in Éirinn|náisiúnaí]] [[Éire|Éireannach]] é '''Séamas Mac Stiofáin''' nó ''James Stephens'' as [[Béarla]] ([[1825]] - [[29 Márta]] [[1901]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ucdpress.ie/pdfs/booklist2007forweb.pdf|teideal=UCD Press 2007-8|údar=ucdpress.ie|dáta=|dátarochtana=2019}}</ref>), a bhunaigh [[Bráithreachas na bhFíníní]] timpeall na bliana [[1850]] (athraíodh an t-ainm go [[Bráithreachas na Poblachta]] ní ba dhéanaí). An leasainm a bhí air ná "an [[Seabhac]]".
Ba [[Náisiúnachas in Éirinn|náisiúnaí]] [[Éire|Éireannach]] é '''Séamas Mac Stiofáin''', an '''"[[Seabhac|Seabhach]] Siúlach"''' nó '''James Stephens''' ([[1825]] - [[29 Márta]] [[1901]]<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ucdpress.ie/pdfs/booklist2007forweb.pdf|teideal=UCD Press 2007-8|údar=ucdpress.ie|dáta=|dátarochtana=2019}}</ref>), a bhunaigh [[Bráithreachas na bhFíníní]] timpeall na bliana [[1850]] (athraíodh an t-ainm go [[Bráithreachas na Poblachta]] ní ba dhéanaí). An leasainm a bhí air ná "an [[Seabhac]]" nó an "Seabhach Siúlach".<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Fíníní fearúla /|url=http://catalogue.nli.ie/Record/vtls000266357/TOC?ui=standard|publisher=Gael-Linn,|date=1974.|author=Ó Siadhail, Ciarán et al}}</ref> Chaith sé cuid mhór dá shaol thar lear, ar deoraíocht san [[An Eoraip|Eoraip]] don chuid is mó.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.historyireland.com/18th-19th-century-history/a-provisional-dictator-james-stephens-and-the-fenian-movement/|teideal=A provisional dictator: James Stephens and the Fenian movement|dáta=2013-03-12|work=History Ireland|dátarochtana=2021-03-29}}</ref>


== Luathshaol ==
== Saol ==
Ba [[Protastúnachas|Phrotastúnach]] as g[[Contae Chill Chainnigh]] é.
Ba [[Protastúnachas|Phrotastúnach]] as g[[Contae Chill Chainnigh]] é. Ba bhall d'Éire Óg é Séamas Mac Stiofáin sna 1840idí. In aois 23 dó, ghlac sé páirt in Éirí Amach na bliana 1848, [[Éirí Amach na nÉireannach Óg]].


Theip ar na réabhlóidithe agus theith Mac Stiofáin. Chaith sé cúpla bliain i bPáris, ina chónaí ag an Ostán Lion d’Or, 168 Faubourg St Denis.<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=http://www.irishmeninparis.org/revolutionaries/james-stephens|teideal=James Stephens - Irish Paris|work=www.irishmeninparis.org|dátarochtana=2021-03-29}}</ref> Sa bhliain 1856, tháinig Mac Stiofáin ar ais go hÉirinn, ag teagasc na Fraincise do dhreamanna difriúla.
Chaith sé cuid mhór dá shaol thar lear, ar deoraíocht san [[An Eoraip|Eoraip]] don chuid is mó.


Bhunaigh sé '[[Bráithreachas Phoblacht na hÉireann|Bráithreachas Phoblacht na. hÉireann]]' (an I.R.B.) sa bhliain 1858. Tugadh 'Na Fíníní' ar bhaill an chumainn ar dtús. Cumann rúnda a bhí ann. Bhí sé mar aidhm ag na Fíníní Éirinn a scaradh ó Shasana trí. bhua arm.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.yumpu.com/xx/document/view/61744244/pr-9104ire-siul-siar-4|teideal=Siúl siar 4|údar=RIC Publications / Foilsitheoireacht Prim-Ed|language=ga|work=yumpu.com|dátarochtana=2021-03-29}}</ref>
== Réabhlóidí ==

Sna [[1860í|1860idí]], thaisteal sé timpeall na tíre in Éirinn, ag iarraidh éirí amach a chur le chéile i gcoinne na m[[An Bhreatain|Briotanach]].
D'imigh sé go Meiriceá sa bhliain 1858. Rinne sé iarracht na himircigh Éireannacha i. Meiriceá a eagrú chun cabhrú le muintir na hÉireann neamhspleáchas a bhaint amach.

Sna [[1860í|1860idí]], thaisteal Mac Stiofáin timpeall na tíre in Éirinn, Bhunaigh sé an nuachtán, ''The Irish People,'' sa bhliain 1863, chun teachtaireacht na. bhFíníní a scaipeadh (agus oifig i mBaile Átha Cliath ag 12 Parliament Street).

=== 1865 ===
Chuaigh Mac Stiofáin timpeall na tíre ag eagrú grúpaí agus ag iarraidh éirí amach a chur le chéile i gcoinne na m[[An Bhreatain|Briotanach]]. Bhí go leor ball ag na Fíníní i. Meiriceá agus i Sasana. Faoin mbliain 1865 bhí suas le 70,000 ball acu. [[Íomhá:James Stephens Fenian.jpg|clé|mion|Séamas Mac Stiofáin nó James Stephens]]
Ghabh na póilíní na ceannairí de na Fíníní i mBaile Átha Cliath (Séamas Mac Stiofáin agus Diarmuid Ó Donnabháin Rosa, srl) agus i gCorcaigh (Brian Dillon) i Meán Fómhair na bliana 1865.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.corkcity.ie/en/media-folder/heritage/laochra-chorcai-commemorating-cork-s-patriots-a-city-guide.pdf|teideal=Laochra Chorcaí|údar=corkcity.ie|dáta=2016|dátarochtana=2021}}</ref> Cé gur chumann rúnda a bhí san IRB, bhí eolas an scéil go léir ag. an rialtas agus cuireadh na ceannairí i bpríosún.

=== Ar deoraíocht arís ===
⚫
D'éaliagh Mac Stiofáin agus d'fhill sé ar ais go Páras. D'fhan sé ann, a bheag nó a mhór, go dtí 1891.<ref name=":0" /> Ach b'é [[Bráithreachas na bhFíníní]] a chuir tús le [[Éirí Amach na bhFíníní]] sa bhliain 1867. [[Réabhlóid]] mí-rathúil a bhí ann ón tús, áfach. Mar shampla bhí sé ag cur sneachta agus chuir sé seo isteach go mór ar an éirí amach. Theip orthu agus bhí an t-éirí amach thart taobh istigh de lá amháin. Ba bheag nár cuireadh deireadh leis na bhFíníní sa [[tír]] ag an am.


⚫
B'iad Séamas Mac Stiofáin agus [[Bráithreachas na bhFíníní]] a chuir tús le [[Éirí Amach na bhFíníní]] sa bhliain 1867. [[Réabhlóid]] mí-rathúil a bhí ann ón tús, áfach, agus ba bheag nár cuireadh deireadh leis na bhFíníní sa [[tír]] ag an am.
[[Íomhá:James Stephens Fenian.jpg|clé|mion|Séamas Mac Stiofáin nó James Stephens]]
Chreid Mac Stiofáin go raibh trian d'[[Arm na Breataine]] ina mbaill de na Fíníní. Ach léirigh easpa tacaíochta nach raibh an meastachán sin réadúil.
Chreid Mac Stiofáin go raibh trian d'[[Arm na Breataine]] ina mbaill de na Fíníní. Ach léirigh easpa tacaíochta nach raibh an meastachán sin réadúil.


== Bás ==
=== Ar scor ===
D’fhill sé ar Éirinn agus [[Baile Átha Cliath]] sa bhliain 1891; bhí sé ina chónaí ag 82 George's Avenue i g[[An Charraig Dhubh|Carraig Dhubh]], BÁC, agus le cuidiú ó [[Charles Stewart Parnell|Pharnell]] agus airgead ó mhuintir a chéile (na Hoppers, ina gcónaí i m[[Baile na Manach]]) ní raibh lá buartha air níos mó.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.james-stephens.com/Pages/JamesStephens(theman).aspx|teideal=James Stephens (Fenian Patriot)|work=www.james-stephens.com|dátarochtana=2019-04-28}}</ref>
D’fhill an Stiofánach ar Éirinn agus [[Baile Átha Cliath]] sa bhliain 1891; bhí sé ina chónaí ag 82 George's Avenue i g[[An Charraig Dhubh|Carraig Dhubh]], BÁC, agus le cuidiú ó [[Charles Stewart Parnell|Pharnell]] agus airgead ó mhuintir a chéile (na Hoppers, ina gcónaí i m[[Baile na Manach]]) ní raibh lá buartha air níos mó.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.james-stephens.com/Pages/JamesStephens(theman).aspx|teideal=James Stephens (Fenian Patriot)|work=www.james-stephens.com|dátarochtana=2019-04-28}}</ref>


Fuair sé bás tobann (taom croí b’fhédir) ar 29 Marta 1901, 77  bliain d’aois.
Fuair sé bás tobann ([[taom croí]] b’fhéidir) ar 29 Marta 1901, 77  bliain d’aois.


== Féach freisin ==
== Féach freisin ==
* [[Bráithreachas Phoblacht na hÉireann|Bráithreachas Phoblacht na. hÉireann]]
* [[Éirí Amach na bhFíníní]]
*[[Éirí Amach na bhFíníní]]


== Tagairtí ==
== Tagairtí ==
{{Reflist}}{{stumpa}}
{{Reflist}}

[[Catagóir:Réabhlóidithe Éireannacha]]
[[Catagóir:Réabhlóidithe Éireannacha]]
[[Catagóir:Éirí Amach na bhFíníní]]
[[Catagóir:Éirí Amach na bhFíníní]]

Leagan ó 22:35, 29 Márta 2021

Séamas Mac Stiofáin.

Ba náisiúnaí Éireannach é Séamas Mac Stiofáin, an "Seabhach Siúlach" nó James Stephens (1825 - 29 Márta 1901[1]), a bhunaigh Bráithreachas na bhFíníní timpeall na bliana 1850 (athraíodh an t-ainm go Bráithreachas na Poblachta ní ba dhéanaí). An leasainm a bhí air ná "an Seabhac" nó an "Seabhach Siúlach".[2] Chaith sé cuid mhór dá shaol thar lear, ar deoraíocht san Eoraip don chuid is mó.[3]

Saol

Ba Phrotastúnach as gContae Chill Chainnigh é. Ba bhall d'Éire Óg é Séamas Mac Stiofáin sna 1840idí. In aois 23 dó, ghlac sé páirt in Éirí Amach na bliana 1848, Éirí Amach na nÉireannach Óg.

Theip ar na réabhlóidithe agus theith Mac Stiofáin. Chaith sé cúpla bliain i bPáris, ina chónaí ag an Ostán Lion d’Or, 168 Faubourg St Denis.[4] Sa bhliain 1856, tháinig Mac Stiofáin ar ais go hÉirinn, ag teagasc na Fraincise do dhreamanna difriúla.

Bhunaigh sé 'Bráithreachas Phoblacht na. hÉireann' (an I.R.B.) sa bhliain 1858. Tugadh 'Na Fíníní' ar bhaill an chumainn ar dtús. Cumann rúnda a bhí ann. Bhí sé mar aidhm ag na Fíníní Éirinn a scaradh ó Shasana trí. bhua arm.[5]

D'imigh sé go Meiriceá sa bhliain 1858. Rinne sé iarracht na himircigh Éireannacha i. Meiriceá a eagrú chun cabhrú le muintir na hÉireann neamhspleáchas a bhaint amach.

Sna 1860idí, thaisteal Mac Stiofáin timpeall na tíre in Éirinn, Bhunaigh sé an nuachtán, The Irish People, sa bhliain 1863, chun teachtaireacht na. bhFíníní a scaipeadh (agus oifig i mBaile Átha Cliath ag 12 Parliament Street).

1865

Chuaigh Mac Stiofáin timpeall na tíre ag eagrú grúpaí agus ag iarraidh éirí amach a chur le chéile i gcoinne na mBriotanach. Bhí go leor ball ag na Fíníní i. Meiriceá agus i Sasana. Faoin mbliain 1865 bhí suas le 70,000 ball acu.

Séamas Mac Stiofáin nó James Stephens

Ghabh na póilíní na ceannairí de na Fíníní i mBaile Átha Cliath (Séamas Mac Stiofáin agus Diarmuid Ó Donnabháin Rosa, srl) agus i gCorcaigh (Brian Dillon) i Meán Fómhair na bliana 1865.[6] Cé gur chumann rúnda a bhí san IRB, bhí eolas an scéil go léir ag. an rialtas agus cuireadh na ceannairí i bpríosún.

Ar deoraíocht arís

D'éaliagh Mac Stiofáin agus d'fhill sé ar ais go Páras. D'fhan sé ann, a bheag nó a mhór, go dtí 1891.[4] Ach b'é Bráithreachas na bhFíníní a chuir tús le Éirí Amach na bhFíníní sa bhliain 1867. Réabhlóid mí-rathúil a bhí ann ón tús, áfach. Mar shampla bhí sé ag cur sneachta agus chuir sé seo isteach go mór ar an éirí amach. Theip orthu agus bhí an t-éirí amach thart taobh istigh de lá amháin. Ba bheag nár cuireadh deireadh leis na bhFíníní sa tír ag an am.

Chreid Mac Stiofáin go raibh trian d'Arm na Breataine ina mbaill de na Fíníní. Ach léirigh easpa tacaíochta nach raibh an meastachán sin réadúil.

Ar scor

D’fhill an Stiofánach ar Éirinn agus Baile Átha Cliath sa bhliain 1891; bhí sé ina chónaí ag 82 George's Avenue i gCarraig Dhubh, BÁC, agus le cuidiú ó Pharnell agus airgead ó mhuintir a chéile (na Hoppers, ina gcónaí i mBaile na Manach) ní raibh lá buartha air níos mó.[7]

Fuair sé bás tobann (taom croí b’fhéidir) ar 29 Marta 1901, 77  bliain d’aois.

Féach freisin

Tagairtí

  1. ↑ ucdpress.ie. "UCD Press 2007-8". Dáta rochtana: 2019.
  2. ↑ Ó Siadhail, Ciarán et al (1974.). "Fíníní fearúla /". Gael-Linn,. 
  3. ↑ "A provisional dictator: James Stephens and the Fenian movement". History Ireland (2013-03-12). Dáta rochtana: 2021-03-29.
  4. ↑ 4.0 4.1 "James Stephens - Irish Paris". www.irishmeninparis.org. Dáta rochtana: 2021-03-29.
  5. ↑ RIC Publications / Foilsitheoireacht Prim-Ed. "Siúl siar 4" (ga). yumpu.com. Dáta rochtana: 2021-03-29.
  6. ↑ corkcity.ie (2016). "Laochra Chorcaí". Dáta rochtana: 2021.
  7. ↑ "James Stephens (Fenian Patriot)". www.james-stephens.com. Dáta rochtana: 2019-04-28.
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Séamas_Mac_Stiofáin&oldid=998951"