An difríocht idir athruithe ar: "Puinseáb"
m Bhog TGcoa an leathanach An Phuinseaib go Puinseáb |
No edit summary |
||
Líne 1: | Líne 1: | ||
{{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} |
{{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} |
||
Tá '''an |
Tá '''an Puinseáb'''<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.tearma.ie/q/Puinse%C3%A1b/ga/|teideal="Puinseáb"|work=téarma.ie|dátarochtana=2020-11-03}}</ref> ({{lang-pa|پنجاب, ਪੰਜਾਬ}}, {{lang-ur|پنجاب}}, {{lang-hi|पंजाब}}, {{lang-fa|پنجاب}}, panj-ab, "cúig-uisce"), ina réigiún ar dhá thaobh na teorann idir Puinseáb na [[An Phacastáin|Pacastáine]] agus Puinseáb an [[An India|India]].<ref name="singh">{{cite book |title=Federalism, Nationalism and Development: India and the Punjab Economy |first=Pritam |last=Singh |publisher=Routledge |year=2008 |ISBN=0415456665 |pages=3 |url=http://books.google.com/books?id=mQLDcjhNoJwC |
||
}} |
}} |
||
</ref> |
</ref> |
||
Líne 6: | Líne 6: | ||
Is na 'cúig uisce' ná na [[Abhainn|habhainn]] an Jhelum, an Chenab, an Ravi, an Sutlej, (''gur craobh-aibhneacha na h Iondúise iad, an Jhelum an ceann is mó díobh''.) agus [[an Iondúis]] féin. |
Is na 'cúig uisce' ná na [[Abhainn|habhainn]] an Jhelum, an Chenab, an Ravi, an Sutlej, (''gur craobh-aibhneacha na h Iondúise iad, an Jhelum an ceann is mó díobh''.) agus [[an Iondúis]] féin. |
||
Cuimsíonn an |
Cuimsíonn an Puinseáb anois críocha fairsing in oirthear na Pacastáine agus in iarthar na h[[An India|India]] thuaidh. Tá mórchuid an Phuinseáb, sé sin 56% di, laistigh den Phacastáin agus 44% laistigh de Phoblacht na hIndia, cé go bhfuil an réigiún a roinnte i dtrí stát. |
||
[[Íomhá:Sikh pilgrim at the Golden Temple (Harmandir Sahib) in Amritsar, India.jpg|clé|mion|177x177px|Harmandir Sahib, in Amritsar, India]] |
[[Íomhá:Sikh pilgrim at the Golden Temple (Harmandir Sahib) in Amritsar, India.jpg|clé|mion|177x177px|Harmandir Sahib, in Amritsar, India]] |
||
== Cultúr == |
== Cultúr == |
||
Tugtar [[Puinseábaigh]] ar mhuintir na Puinseáibe agus tugtar Painseáibis ar a d[[Teanga (cumarsáid)|teanga]]. Is iad príomh-reiligiúin an réigiún ná [[An tIoslam|Ioslam]], [[An Saíceachas|Saíceachas]] agus [[An Hiondúchas|Hiondúchas]]. Bhíodh grúpaí reiligiúnacha agus eitneacha éagsúla ina gcónaí sa réigiún seo ina labhraítear teangacha Ind-Airianaigh. |
Tugtar [[Puinseábaigh]] ar mhuintir na Puinseáibe agus tugtar Painseáibis ar a d[[Teanga (cumarsáid)|teanga]]. Is iad príomh-reiligiúin an réigiún ná [[An tIoslam|Ioslam]], [[An Saíceachas|Saíceachas]] agus [[An Hiondúchas|Hiondúchas]]. Bhíodh grúpaí reiligiúnacha agus eitneacha éagsúla ina gcónaí sa réigiún seo ina labhraítear teangacha Ind-Airianaigh. [[Íomhá:19th Punjabis (5 Punjab) (Afridi, Sikh, Bangash, Swati, Yusufzai, PM) 1910.jpg|clé|mion|177x177px|19th Punjabis, 1910 (Afridi, Sikh, Bangash, Swati, Yusufzai, PM)]] |
||
== Stair == |
== Stair == |
||
Tá [[stair]] fhada agus oidhreacht chultúrtha shaibhir |
Tá [[stair]] fhada agus oidhreacht chultúrtha shaibhir ann. |
||
=== Impiriúlachas === |
=== Impiriúlachas === |
||
⚫ | Tugtar [[Sléacht Jallianwala Bagh]] ar an eachtra a tharla san Jallianwala Bagh (páirc an phobail), i g[[Cathair (lonnaíocht)|cathair]] [[Amritsar]] sa Phunjab, an [[13 Aibreán]], [[1919]], nuair a scaoil scaoil [[Arm na Breataine]], faoi cheannas an [[Briogáidire-Ghinearál Reginald Dyer]], ar shlua daoine. idir páistí, fir agus mná. agus iad neamharmtha. Bhí Dyer [[Oideachas|oilte]] i [[Corcaigh|gCorcaigh]] mar oifigeach airm. Bhí an leifteanantghobharnóir sa Phuinseáb ag an am, Michael O'Dwyer, as Baile an Bharúin, [[Contae Thiobraid Árann|Tiobraid Árann]]. |
||
[[Íomhá:19th Punjabis (5 Punjab) (Afridi, Sikh, Bangash, Swati, Yusufzai, PM) 1910.jpg|clé|mion|177x177px|19th Punjabis, 1910 (Afridi, Sikh, Bangash, Swati, Yusufzai, PM)]] |
|||
⚫ | Tugtar [[Sléacht Jallianwala Bagh]] ar an eachtra a tharla san Jallianwala Bagh (páirc an phobail), i g[[Cathair (lonnaíocht)|cathair]] [[Amritsar]] sa Phunjab, an [[13 Aibreán]], [[1919]], nuair a scaoil scaoil [[Arm na Breataine]], faoi cheannas an [[Briogáidire-Ghinearál Reginald Dyer]], ar shlua daoine. idir páistí, fir agus mná. agus iad neamharmtha. Bhí Dyer [[Oideachas|oilte]] i [[Corcaigh|gCorcaigh]] mar oifigeach airm. Bhí an leifteanantghobharnóir |
||
[[Íomhá:A view of a sunrise from a countryside in Jhang, Punjab, Pakistan.jpg|clé|mion|177x177px|éirí na gréine]] |
[[Íomhá:A view of a sunrise from a countryside in Jhang, Punjab, Pakistan.jpg|clé|mion|177x177px|éirí na gréine]] |
||
=== Críochdheighilt === |
=== Críochdheighilt === |
||
Cuireadh críochdheighilt i bhfeidhm ar an réigiúin sa bhliain 1947, nuair a tháinig deireadh leis an [[Réimeas Briotanach]] agus nuair a bunaíodh an Phacastáin agus an India, na tíortha chomharbais. Roinneadh an |
Cuireadh críochdheighilt i bhfeidhm ar an réigiúin sa bhliain 1947, nuair a tháinig deireadh leis an [[Réimeas Briotanach]] agus nuair a bunaíodh an Phacastáin agus an India, na tíortha chomharbais. Roinneadh an Puinseáb, mar a bhí, eatarthu. |
||
[[Íomhá:Scenery in wheat crop season.jpg|clé|mion|177x177px|faoin tuath]] |
[[Íomhá:Scenery in wheat crop season.jpg|clé|mion|177x177px|faoin tuath]] |
||
== Léitheoireacht sa bhreis == |
|||
* [Quraishee 73] Punjabi Adab De Kahani, Abdul Hafeez Quaraihee, Azeez Book Depot, Lahore, 1973. |
|||
* [Chopra 77] The Punjab as a sovereign state, Gulshan Lal Chopra, Al-Biruni , Lahore, 1977. |
|||
* Patwant Singh. 1999. ''The Sikhs''. New York: Doubleday. ISBN 0-385-50206-0. |
|||
* The evolution of Heroic Tradition in Ancient Panjab, 1971, Buddha Parkash. |
|||
* Social and Political Movements in ancient Panjab, Delhi, 1962, Buddha Parkash. |
|||
* History of Porus, Patiala, Buddha Parkash. |
|||
* History of the Panjab, Patiala, 1976, Fauja Singh, L. M. Joshi (Ed). |
|||
== Tagairtí == |
== Tagairtí == |
Leagan ó 09:21, 3 Samhain 2020
Puinseáb | ||||
---|---|---|---|---|
ਪੰਜਾਬ (pa) | ||||
Ainmnithe in ómós | 5 agus abhainn | |||
Suíomh | ||||
| ||||
Tíreolaíocht | ||||
Achar dromchla | 355,591 km² | |||
Suite i nó in aice le limistéar uisce | Abhainn Beas, Abhainn Chenab, Jhelum, Abhainn Ravi agus Sutlej | |||
Sonraí stairiúla | ||||
Eachtra thábhachtach |
Tá an Puinseáb[1] (Puinseáibis: پنجاب, ਪੰਜਾਬ, Urdais: پنجاب, Hiondúis: पंजाब, Peirsis: پنجاب, panj-ab, "cúig-uisce"), ina réigiún ar dhá thaobh na teorann idir Puinseáb na Pacastáine agus Puinseáb an India.[2]
Is na 'cúig uisce' ná na habhainn an Jhelum, an Chenab, an Ravi, an Sutlej, (gur craobh-aibhneacha na h Iondúise iad, an Jhelum an ceann is mó díobh.) agus an Iondúis féin.
Cuimsíonn an Puinseáb anois críocha fairsing in oirthear na Pacastáine agus in iarthar na hIndia thuaidh. Tá mórchuid an Phuinseáb, sé sin 56% di, laistigh den Phacastáin agus 44% laistigh de Phoblacht na hIndia, cé go bhfuil an réigiún a roinnte i dtrí stát.
Cultúr
Tugtar Puinseábaigh ar mhuintir na Puinseáibe agus tugtar Painseáibis ar a dteanga. Is iad príomh-reiligiúin an réigiún ná Ioslam, Saíceachas agus Hiondúchas. Bhíodh grúpaí reiligiúnacha agus eitneacha éagsúla ina gcónaí sa réigiún seo ina labhraítear teangacha Ind-Airianaigh.
Stair
Tá stair fhada agus oidhreacht chultúrtha shaibhir ann.
Impiriúlachas
Tugtar Sléacht Jallianwala Bagh ar an eachtra a tharla san Jallianwala Bagh (páirc an phobail), i gcathair Amritsar sa Phunjab, an 13 Aibreán, 1919, nuair a scaoil scaoil Arm na Breataine, faoi cheannas an Briogáidire-Ghinearál Reginald Dyer, ar shlua daoine. idir páistí, fir agus mná. agus iad neamharmtha. Bhí Dyer oilte i gCorcaigh mar oifigeach airm. Bhí an leifteanantghobharnóir sa Phuinseáb ag an am, Michael O'Dwyer, as Baile an Bharúin, Tiobraid Árann.
Críochdheighilt
Cuireadh críochdheighilt i bhfeidhm ar an réigiúin sa bhliain 1947, nuair a tháinig deireadh leis an Réimeas Briotanach agus nuair a bunaíodh an Phacastáin agus an India, na tíortha chomharbais. Roinneadh an Puinseáb, mar a bhí, eatarthu.
Tagairtí
- ↑ ""Puinseáb"". téarma.ie. Dáta rochtana: 2020-11-03.
- ↑ Singh, Pritam (2008). "Federalism, Nationalism and Development: India and the Punjab Economy": 3. Routledge.
Naisc sheachtracha
Stáit na hIndia | |
---|---|
Andhra Pradesh | Arunachal Pradesh | Assam | Biohár | Chhattisgarh | Goa | An Ghúisearáit | Haryana | Himachal Pradesh | Jammu agus Kashmir | Jharkhand | Karnataka | Kerala | Madhya Pradesh | Maharashtra | Manipur | Meghalaya | Mizoram | Nagaland | Odisha | Puinseáb | Rajasthan | Sikkim | Tamil Nadu | Telangana | Tripura | Uttar Pradesh | Uttarakhand | Beangál Thiar |