An difríocht idir athruithe ar: "Cathal mac Aodha"

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Browse history interactively
← Gabh chuig an difear roimhe seoAn chéad dhifear eile →
Content deleted Content added
VisualWikitext
→‎Tagairtí: Bosca comharbachta
clib: Mobile edit Mobile web edit Advanced mobile edit
WD
Líne 1: Líne 1:
{{WD Bosca Sonraí Duine}}
[[Ríthe na Mumhan|Rí na Mumhan]] d'[[Eoghanacht Ghleanndamhnach]] ba ea '''Cathal mac Aodha''' ([[Sean-Ghaeilge]] '''Cathal mac Áedo''') (bás 627<ref>gach dáta as ''The Chronology of the Irish Annals'' le Daniel P. McCarthy</ref>). Aodh Flann Cathrach (''Áed Fland Cathrach'') ba ea a athair, agus [[Coirpre Cromm mac Crimthainn|Cairbre Crom mac Criomhthainn]] (bás 577), iar-rí, a sheanathair.<ref>Francis J.Byrne, ''Irish Kings and High-Kings'', Tábla 13</ref> Tháinig sé i gcoróin tar éis bhás [[Fíngen mac Áedo Duib|Finghin mac Aodha Dhuibh]] sa bhliain 618.
[[Ríthe na Mumhan|Rí na Mumhan]] d'[[Eoghanacht Ghleanndamhnach]] ba ea '''Cathal mac Aodha''' ([[Sean-Ghaeilge]] '''Cathal mac Áedo''') (bás 627<ref>gach dáta as ''The Chronology of the Irish Annals'' le Daniel P. McCarthy</ref>). Aodh Flann Cathrach (''Áed Fland Cathrach'') ba ea a athair, agus [[Coirpre Cromm mac Crimthainn|Cairbre Crom mac Criomhthainn]] (bás 577), iar-rí, a sheanathair.<ref>Francis J.Byrne, ''Irish Kings and High-Kings'', Tábla 13</ref> Tháinig sé i gcoróin tar éis bhás [[Fíngen mac Áedo Duib|Finghin mac Aodha Dhuibh]] sa bhliain 618.


De réir an sean-dán, ''[[Mór Mumhan#Mór Muman 7 Aided Cuanach meic Ailchine|Mór Muman 7 Aided Cuanach meic Ailchine]]'', phós Cathal [[Mór Mumhan]] (bás 636), bainteach a réamhtheachtaí. Iníon [[Áed Bennán mac Crimthainn]] (bás 618) [[Eoghanacht Locha Léin]] ba ea í, agus dá bharr,'' assuring a cheart right to rule at'' Caiseal. Tar éis dó a deirfiúr ''[[Ruithchern]]'' a tharrtháil ó mhuintir [[Uí Liatháin]], chaoin na deirfiúracha an rí marbh, Fíngen, agus rathúnas a ré, ach rebuke Cathal iad.<ref>Byrne, ll. 204-207</ref>
De réir an sean-dán, ''[[Mór Mumhan#Mór Muman 7 Aided Cuanach meic Ailchine|Mór Muman 7 Aided Cuanach meic Ailchine]]'', phós Cathal [[Mór Mumhan]] (bás 636), bainteach a réamhtheachtaí. Iníon [[Áed Bennán mac Crimthainn]] (bás 618) [[Eoghanacht Locha Léin]] ba ea í, agus dá bharr,'' assuring a cheart right to rule at'' Caiseal. Tar éis dó a dheirfiúr ''[[Ruithchern]]'' a tharrtháil ó mhuintir [[Uí Liatháin]], chaoin na deirfiúracha an rí marbh, Fíngen, agus rathúnas a ré, ach thug Cathal achasán dóibh.<ref>Byrne, ll. 204-207</ref>


Rinne Mór cleamhnas idir ''Ruithcern'' agus Lonán mac Finnigh, dlúthghuaillí Chathail, den [[Éile]], is amhlaidh. Lá amháin, áfach, deir an rí le Lonán éirí agus ómós a thabhairt dó rí na n[[Déise]]. Glac Lonán masla leis an iarraidh seo agus d'fhág sé Caiseal in éineacht lena bhean chéile, agus ar aige hhh lena muintir, mic Aodha Bheannáin. En route, rinne Cuanu mac Ailchine d'Fhir ''Maige Féne'' ruathair orthu. Gortaíodh Lonán, agus d'fhuadaigh Cúán ''Ruithchern''.<ref>Wiley, Dan M., [http://www.hastings.edu/academic/english/Kings/Mor_Muman_ocus_Aided_Cuanach.htm Mór Muman] {{
Rinne Mór cleamhnas idir ''Ruithcern'' agus Lonán mac Finnigh, dlúthghuaillí Chathail, den [[Éile]], is amhlaidh. Lá amháin, áfach, deir an rí le Lonán éirí agus ómós a thabhairt dó rí na n[[Déise]]. Glac Lonán masla leis an iarraidh seo agus d'fhág sé Caiseal in éineacht lena bhean chéile, agus ar aige hhh lena muintir, mic Aodha Bheannáin. En route, rinne Cuanu mac Ailchine d'Fhir ''Maige Féne'' ruathair orthu. Gortaíodh Lonán, agus d'fhuadaigh Cúán ''Ruithchern''.<ref>Wiley, Dan M., [http://www.hastings.edu/academic/english/Kings/Mor_Muman_ocus_Aided_Cuanach.htm Mór Muman] {{
Líne 8: Líne 9:
teideal = cartlann idirlín |
teideal = cartlann idirlín |
dáta = 7ú Bealtaine 2008
dáta = 7ú Bealtaine 2008
}}, ''Cycles of the Kings''</ref> This leads to a war between the sons of Áed Bennán and the sons of Cathal. The warfare led to attacks by both septs on the subject peoples of each other, while avoiding direct confrontation with each other.<ref>Byrne, pg.207</ref>
}}, ''Cycles of the Kings''</ref> Tharla cogadh dá bharr idir mic Aodha Bheannáin agus mic Chathail, ach gan aigneas díreach.<ref>Byrne, lch. 207</ref>


Feictear torthaí an sága seo sa chéad ghlúin eile. Sa bhliain 644, tharla Cath ag 'Ceann Con' sa Mhumhain idir [[Máel Dúin mac Áedo Bennán|Maol Dúin mac Aodha Beannáin]] (bás 661) agus Aonghas Liath deartháir Chathail (bás 644). Bhí ár mór ar gach taobh, agus cuireadh an ruaig ar Máel Dúin.<ref>[[Annála Uladh]], AU 640.1, 643.3</ref><ref>[[Annála Tiarnaigh]], AT 642.1,644.4</ref><ref>[[Annála Inis Faithlinn]], AI 645.1</ref> Tuairiscítear bás ''Cuanu mhic Cailchín'' sa bhliain 644.
Feictear torthaí an sága seo sa chéad ghlúin eile. Sa bhliain 644, tharla Cath ag 'Ceann Con' sa Mhumhain idir [[Máel Dúin mac Áedo Bennán|Maol Dúin mac Aodha Beannáin]] (bás 661) agus Aonghas Liath deartháir Chathail (bás 644). Bhí ár mór ar gach taobh, agus cuireadh an ruaig ar Máel Dúin.<ref>[[Annála Uladh]], AU 640.1, 643.3</ref><ref>[[Annála Tiarnaigh]], AT 642.1,644.4</ref><ref>[[Annála Inis Faithlinn]], AI 645.1</ref> Tuairiscítear bás ''Cuanu mhic Cailchín'' sa bhliain 644.


Bhí seachtar mac ag Cathal, ina measc [[Cathal Cú-cen-máthair]] mac Cathaíl (bás 665), rí Chaisil.<ref>Rev. Eugene O'Keeffe, ''Book of Munster'', [http://www.clanmacrae.org/documents/munster.htm Eoghanacht Genealogies] {{
Bhí seachtar mac ag Cathal, ina measc [[Cathal Cú-cen-máthair]] mac Cathaíl (bás 665), rí Chaisil.<ref>Rev. Eugene O'Keeffe, ''Book of Munster'', [http://www.clanmacrae.org/documents/munster.htm Eoghanacht Genealogies] {{
lua idirlín |
cite web |
url = https://web.archive.org/web/20080206160400/http://www.clanmacrae.org/documents/munster.htm |
url = https://web.archive.org/web/20080206160400/http://www.clanmacrae.org/documents/munster.htm |
teideal = cartlann idirlín |
teideal = cartlann idirlín |
Líne 37: Líne 38:
{{reflist}}
{{reflist}}



{{s-start}}
{{succession box |
roimh = [[Fíngen mac Áedo Duib]] agus [[Áed Bennán mac Crimthainn]] |
teideal = [[Ríthe na Mumhan|Rí na Mumhan]] |
bliain = c. 618 – 627 |
tar éis = [[Faílbe Flann mac Áedo Duib]]
}}
{{s-end}}


{{DEFAULTSORT:Cathal mac Aedo}}
{{DEFAULTSORT:Cathal mac Aedo}}

Leagan ó 21:12, 25 Deireadh Fómhair 2020

Infotaula de personaCathal mac Aodha
Beathaisnéis
Bás627
Rí na Mumhan
618 – 627
← Finghin mac Aodha Dhuibh, Aodh Beannáin Mac Criomhthainn – Failbhe Flann mac Aodha Dhuibh → Cuir in eagar ar Wikidata
Gníomhaíocht
Gairmrí Cuir in eagar ar Wikidata
Teaghlach
TeaghlachEoghanacht Ghleanndamhnach Cuir in eagar ar Wikidata
CéileMór Mhumhan Cuir in eagar ar Wikidata
PáisteCathal Cú-cen-máthair Cuir in eagar ar Wikidata

Rí na Mumhan d'Eoghanacht Ghleanndamhnach ba ea Cathal mac Aodha (Sean-Ghaeilge Cathal mac Áedo) (bás 627[1]). Aodh Flann Cathrach (Áed Fland Cathrach) ba ea a athair, agus Cairbre Crom mac Criomhthainn (bás 577), iar-rí, a sheanathair.[2] Tháinig sé i gcoróin tar éis bhás Finghin mac Aodha Dhuibh sa bhliain 618.

De réir an sean-dán, Mór Muman 7 Aided Cuanach meic Ailchine, phós Cathal Mór Mumhan (bás 636), bainteach a réamhtheachtaí. Iníon Áed Bennán mac Crimthainn (bás 618) Eoghanacht Locha Léin ba ea í, agus dá bharr, assuring a cheart right to rule at Caiseal. Tar éis dó a dheirfiúr Ruithchern a tharrtháil ó mhuintir Uí Liatháin, chaoin na deirfiúracha an rí marbh, Fíngen, agus rathúnas a ré, ach thug Cathal achasán dóibh.[3]

Rinne Mór cleamhnas idir Ruithcern agus Lonán mac Finnigh, dlúthghuaillí Chathail, den Éile, is amhlaidh. Lá amháin, áfach, deir an rí le Lonán éirí agus ómós a thabhairt dó rí na nDéise. Glac Lonán masla leis an iarraidh seo agus d'fhág sé Caiseal in éineacht lena bhean chéile, agus ar aige hhh lena muintir, mic Aodha Bheannáin. En route, rinne Cuanu mac Ailchine d'Fhir Maige Féne ruathair orthu. Gortaíodh Lonán, agus d'fhuadaigh Cúán Ruithchern.[4] Tharla cogadh dá bharr idir mic Aodha Bheannáin agus mic Chathail, ach gan aigneas díreach.[5]

Feictear torthaí an sága seo sa chéad ghlúin eile. Sa bhliain 644, tharla Cath ag 'Ceann Con' sa Mhumhain idir Maol Dúin mac Aodha Beannáin (bás 661) agus Aonghas Liath deartháir Chathail (bás 644). Bhí ár mór ar gach taobh, agus cuireadh an ruaig ar Máel Dúin.[6][7][8] Tuairiscítear bás Cuanu mhic Cailchín sa bhliain 644.

Bhí seachtar mac ag Cathal, ina measc Cathal Cú-cen-máthair mac Cathaíl (bás 665), rí Chaisil.[9]

Féach freisin

Foinsí

  • Corpus of Electronic Texts
  • Byrne, Francis John (2001), Irish Kings and High-Kings, Baile Átha Cliath: Four Courts Press, ISBN 978-1-85182-196-9
  • Synchronisms le McCarthy, eagrán athbhreithnithe
  • Wiley, Dan M., Mor Muman, Cycles of the Kings
  • Rev. Eugene O'Keeffe, Book of Munster, Eoghanacht Genealogies

Naisc sheachtracha

Tagairtí

  1. ↑ gach dáta as The Chronology of the Irish Annals le Daniel P. McCarthy
  2. ↑ Francis J.Byrne, Irish Kings and High-Kings, Tábla 13
  3. ↑ Byrne, ll. 204-207
  4. ↑ Wiley, Dan M., Mór Muman "cartlann idirlín" (7ú Bealtaine 2008)., Cycles of the Kings
  5. ↑ Byrne, lch. 207
  6. ↑ Annála Uladh, AU 640.1, 643.3
  7. ↑ Annála Tiarnaigh, AT 642.1,644.4
  8. ↑ Annála Inis Faithlinn, AI 645.1
  9. ↑ Rev. Eugene O'Keeffe, Book of Munster, Eoghanacht Genealogies "cartlann idirlín" (2008-02-06).
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Cathal_mac_Aodha&oldid=978957"