An difríocht idir athruithe ar: "Paindéim COVID-19"

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Content deleted Content added
Ag baint [[:Íomhá:Coronavirus_patients_at_the_Imam_Khomeini_Hospital_in_Tehran,_Iran_--_بخش_ویژه_بیماران_کرونا_در_بیمارستان_امام_خمینی_تهران_--_March_1,_2020.jpg|Coronavirus_patients_at_the_Imam_Khomeini_Hospital_in_Tehran,_Iran_--_بخش_ویژه_بیماران_کرونا_
Líne 7: Líne 7:


[[Íomhá:Symptoms of coronavirus disease 2019 3.0.svg|thumb|upright=1.5|Comharthaí COVID-19]]
[[Íomhá:Symptoms of coronavirus disease 2019 3.0.svg|thumb|upright=1.5|Comharthaí COVID-19]]
[[Íomhá:Coronavirus patients at the Imam Khomeini Hospital in Tehran, Iran -- بخش ویژه بیماران کرونا در بیمارستان امام خمینی تهران -- March 1, 2020.jpg|mion|Daoine a bhfuil an coróinvíreas orthu san ospidéal in [[Teheran]] san [[An Iaráin|Iaráin]] ]]
[[Íomhá:Coronavirus patients at the Imam Khomeini Hospital in Tehran, Iran--1 March 2020.jpg|mion|Daoine a bhfuil an coróinvíreas orthu san ospidéal in [[Teheran]] san [[An Iaráin|Iaráin]] ]]
[[Íomhá:2020 coronavirus task force.jpg|mion|Tascfhórsa na hIodáile i mbun oibre i gcoinne ráig an choróinvíris sa tír úd]]
[[Íomhá:2020 coronavirus task force.jpg|mion|Tascfhórsa na hIodáile i mbun oibre i gcoinne ráig an choróinvíris sa tír úd]]
[[Íomhá:蔡總統視導33化學兵群 02.jpg|mion|Ag díghalrú na sráideanna sa [[An Téaváin|Téaváin]] ]]
[[Íomhá:蔡總統視導33化學兵群 02.jpg|mion|Ag díghalrú na sráideanna sa [[An Téaváin|Téaváin]] ]]

Leagan ó 22:15, 16 Deireadh Fómhair 2020

Scaipeadh na phaindéim Cóivid-19 idir na blianta 2019 go 2020, a thosaigh in Wuhan na Síne.

Is paindéim leanúnach de ghalar coróinvíreas 2019 (COVID-19) é Paindéim Cóivid-19. Sainaithníodh den chéad uair í i mí na Nollag 2019 in Wuhan, príomhchathair chúige Hubei na Síne. D’fhógair an Eagraíocht Dhomhanda Sláinte (EDS) ráig éigeandála idirnáisiúnta sláinte poiblí ar an imní idirnáisiúnta an 30 Eanáir 2020 agus d’aithin sí í mar phaindéim an 11 Márta 2020.[1][2][3] Amhail an 21 Meitheamh 2020, tuairiscíodh níos mó ná 8.9 mhilliún[4] cás ar fud 188 tír agus críoch,[5] agus fuair níos mó ná 464,000 bás dá bharr. Tá níos mó ná 4.37 mhilliún duine tar éis biseach a fháil[6] cé nach bhfuil cinnteacht ann faoi sheans athiompaithe ar an ngalar nó faoi ionfhabhtú an athuair.

I measc na n-airíonna coitianta tá fiabhras, casacht agus giorra anála.[7] I measc na n-airíonna eile tá tuirse, pian sna matáin, buinneach, scornach tinn, cailliúint boladh, agus pian bhoilg.[8][9][10] Scaiptear an víreas go príomha idir daoine le linn dlúth-theagmhála,[11][12] go minic trí bhraoiníní beaga a tháirgtear trí chasacht,[13] ag sraothartach nó ag caint.[14][15][16] Cé go dtáirgtear na braoiníní seo agus iad ag anáil amach, is gnách go dtiteann siad go talamh nó ar dhromchlaí. D’fhéadfadh daoine a bheith ionfhabhtaithe freisin trí dhul i dteagmháil le dromchla éillithe agus ansin a n-aghaidh.[17][18] Is féidir leis an víreas maireachtáil ar dhromchlaí ar feadh suas le 72 uair an chloig.[19] I measc na mbeart a mholtar chun ionfhabhtú a chosc tá níochán láimhe go minic, fad fisiceach a choinneáil ó dhaoine eile (go háirithe uathu siúd a bhfuil comharthaí orthu), casacht agus sraothartach a chlúdach le fíochán nó uillinn inmheánach, agus lámha gan scaoileadh a choinneáil ar shiúl ón duine.[20][21] Faoi láthair, níl aon vacsaín ná cóireáil shonrach frithvíreas ann do COVID-19.[22]

Mar thoradh ar an bpaindéim tá cur isteach mór socheacnamaíoch domhanda,[23] imeachtaí spóirt, reiligiúnacha, polaitiúla agus cultúrtha a chur siar nó a chealú,[24] agus ganntanas forleathan soláthairtí níos measa ag ceannach scaoll.[25][26] Dúnadh scoileanna, ollscoileanna agus coláistí ar bhonn náisiúnta nó áitiúil i 197 tír, ag dul i bhfeidhm ar thart ar 99.9 faoin gcéad de dhaonra mac léinn an domhain.[27] Tá mífhaisnéis faoin víreas scaipthe ar líne,[28][29] agus tharla eachtraí de sheineafóibe agus idirdhealú i gcoinne mhuintir na Síne agus i gcoinne iad siúd a fheictear a bheith Síneach nó gur as ceantair a bhfuil rátaí arda ionfhabhtaithe iad.[30][31][32][33]

Comharthaí COVID-19
Daoine a bhfuil an coróinvíreas orthu san ospidéal in Teheran san Iaráin
Íomhá:2020 coronavirus task force.jpg
Tascfhórsa na hIodáile i mbun oibre i gcoinne ráig an choróinvíris sa tír úd
Ag díghalrú na sráideanna sa Téaváin
Scrúdú sláinte ag Aerfort Linate, Milano na hIodáile
Seilfeanna folmha nach mór san Astráil
Ionfhabhtaíodh a lán daoine le Cóivid-19 ar bord longa crúsála, breis is 700 duine ar an Diamond Princess (sa ghrianghraf)

Paindéim choróinvíreas COVID-19 de réir tíre agus críche

Tír Cásanna Básanna Téarnamh
An Domhan 38,925,204 1,098,378 26,887,928
Stáit Aontaithe Mheiriceá 7,954,066 220,164 5,063,122
An India 7,239,389 110,586 6,301,927
An Bhrasaíl 5,114,823 151,063 4,526,975
An Rúis 1,326,178 22,966 1,031,785
An Cholóim 924,098 28,141 866,703
An Airgintín 917,022 24,512 742,222
An Spáinn 896,086 33,204 -
Peiriú 853,974 33,419 753,959
Meicsiceo 825,974 84,420 601,571
An Fhrainc 756,472 32,942 102,680
An Afraic Theas 694,537 18,028 625,574
An Ríocht Aontaithe 634,920 43,018 -
An Iaráin 508,389 29,070 411,840
An tSile 484,280 13,396 456,499
An Iaráic 409,358 9,970 344,208
An Bhanglaidéis 381,275 5,577 295,873
An Iodáil 365,467 36,246 242,028
Na hOileáin Fhilipíneacha 344,713 6,372 293,296
An Indinéis 340,622 12,027 263,296
An Araib Shádach 339,615 5,068 325,839
An Tuirc 338,779 8,957 296,972
An Ghearmáin 335,679 9,736 279,325
An Phacastáin 319,848 6,588 304,609
Iosrael 296,652 2,055 245,811
An Úcráin 270,587 5,122 116,562
An Ísiltír 188,876 6,631 -
Ceanada 185,371 9,645 156,447
An Bheilg 165,880 10,211 -
An Rómáin 160,461 5,535 120,515
Maracó 153,761 2,636 129,498
Eacuadór 147,315 12,218 128,134
An Bholaiv 138,574 8,308 101,103
An Pholainn 130,310 3,039 81,201
Catar 128,191 220 125,176
An tSeic 121,421 1,051 58,200
Panama 120,802 2,502 96,675
An Phoblacht Dhoiminiceach 118,477 2,173 94,084
Cuáit 111,116 658 103,880
An Chasacstáin 108,757 1,746 103,980
Neipeal 107,755 636 75,804
Aontas na nÉimíríochtaí Arabacha 106,229 445 97,284
Óman 105,890 1,038 92,840
An Éigipt 104,387 6,040 97,643
An tSualainn 98,451 5,894 -
Guatamala 97,715 3,384 86,582
An tSeapáin 88,912 1,627 81,824
Cósta Ríce 87,439 1,076 52,669
An Phortaingéil 86,664 2,080 53,187
An tSín (mórthír) 85,578 4,634 80,714
An Aetóip 84,295 1,287 38,316
An Bhealarúis 83,534 896 77,220
Hondúras 83,146 2,504 31,931
Veiniséala 82,453 691 73,919
Bairéin 72,587 273 70,808
An Mholdóiv 62,151 1,461 44,357
An Úisbéiceastáin 61,098 505 58,069
An Eilvéis 60,368 1,794 48,700
An Nigéir 60,266 1,115 51,735
Singeapór 57,876 27 57,705
An Airméin 56,451 1,020 45,824
An Ostair 55,319 851 43,448
An Liobáin 53,568 459 23,501
An Ailgéir 53,072 1,801 32,274
Paragua 49,675 1,077 32,090
An Chirgeastáin 49,230 1,085 44,227
Gána 47,005 306 46,398
An Phalaistín 44,299 381 37,942
An Libia 44,985 656 25,007
Éire (na 26 Chontae) 46,429 1,838 24,000+
An Asarbaiseáin 42,381 612 39,468
An Chéinia 41,937 787 31,340
An Ungáir 40,782 1,023 12,164
An Afganastáin 39,799 1,477 33,114
An tSeirbia 36,787 763 -
An Túinéis 32,556 478 6,760
An Danmhairg 31,638 665 25,502
An tSalvadóir 28,415 823 22,643
An Astráil 27,016 870 24,444
An Bhoisnia-Heirseagaivéin 26,564 808 19,507
Pórtó Ríce 23,801 654 1,359
An Chóiré Theas 23,455 395 20,978
Camarún 20,431 416 19,124
An Cósta Eabhair 20,154 120 19,798
An Bhulgáir 19,014 765 13,727
An Mhacadóin Thuaidh 17,200 712 14,312
Madagascar 15,769 211 14,368
An Chosaiv 14,692 600 11,585
an tSeineagáil 14,306 297 10,563
An tSaimbia 14,175 331 13,629
An tSúdáin 13,555 836 4,014
An Iorua 13,005 267 9,348
Íomhá:Flag of DR Congo.svg Poblacht Dhaonlathach an Chongó 10,519 271 9,952
An Mhalaeisia 10,358 130 9,563
An Ghuine 10,344 65 9,757
Maenmar 9,991 198 2,681
Montainéagró 9,962 155 6,177
Oileáin Mhaildíve 9,770 34 8,390
An Táidsíceastáin 9,388 73 7,152
An Fhionlainn 9,046 341 7,700
Háítí 5,543 96 512
Cúba 5,350 118 4,658
An Ghabúin 5,209 40 2,327
An Mhaláiv 5,836 181 4,728
Ríocht eSuaitíní 5,733 115 5,375
Diobúití 5,428 61 5,362
Nicearagua 5,353 154 4,225
Srí Lanca 5,244 13 3,380
Hong Cong 5,214 105 4,943
Na Bahámaí 5,163 108 2,978
Oileán na Tríonóide agus Tobága 5,154 93 3,452
Poblacht an Chongó 5,118 90 3,887
Suranam 5,083 108 4,886
An Ghuine Mheánchriosach 5,066 83 4,954
Ruanda 4,908 32 4,130
Poblacht na hAfraice Láir 4,854 62 1924
An tSiria 4,826 231 1364
Arúba 4,255 32 3,875
An Eastóin 3,947 68 3,060
Málta 3,937 44 3,012
An tSomáil 3,864 99 3,089
An Íoslainn 3,752 10 2,615
An Téalainn 3,652 59 3,457
Lucsamburg 4,173 110 3,968
An Mháratáin 3,907 120 1,280
An Ghaimbia 3,636 118 2593
An Ghuáin 3,589 106 2,487
An Bhotsuáin 3,515 20 853
An Ghréig 3,343 191 1,374
Mailí 3,297 131 2,544
Guam 3,266 61 2,190
An Chróit 2,539 107 2,150
An Albáin 2,402 55 1,384
Poblacht Éimin 2,041 591 1,323
Uragua 1,959 47 1,679
An tSúdáin Theas 1,942 36 224
Tóga 1,864 48 1,403
An Chipir 1,847 22 1,369
An Liotuáin 1,815 78 1,503
Polainéis na Fraince 1,728 7 1,243
Leosóta 1,680 39 926
An tSlóvaic 1,664 28 1,461
Guine-Bissau 1,614 22 317
An tSlóivéin 1,581 111 1,376
An Nua-Shéalainn 1,502 25 1,434
Siarra Leon 1,427 60 943
Beinin 1,199 21 333
Rinn Verde 1,165 12 608
An Iordáin 1,128 9 867
An Laitvia 1,117 30 972
An Libéir 1,343 82 1,221
Sead 1,200 85 1,007
An Nígir 1,196 69 1,101
Vítneam 1,094 35 1,010
Buircíne Fasó 959 53 830
An tSeoirsia 926 15 791
Poblacht Mhósaimbíc 883 6 229
Uganda 870 0 808
Andóra 855 52 799
Íomhá:Flag of São Tomé e Príncipe.svg São Tomé agus Príncipe 713 13 235
San Mairíne 698 42 656
Iamáice 696 10 552
An tSiombáib 574 7 152
Críoch Shomáile 550 27 64
Nua-Ghuine Phapua 531 7 516
An Téaváin 510 7 480
An Bhurúin 483 1 462
Oileáin Chomóra 474 7 453
Oileáin Fharó 458 0 417
La Réunion 407 0 237
Geirsí 400 32 366
An Eiritré 369 0 330
Oileán Mhuirís 367 10 343
Giobráltar 364 0 333
Oileán Mhanann 340 24 314
Curaçao 329 1 124
An Bhútáin 316 0 296
An Mhongóil 313 0 303
Angóla 291 15 97
An Namaib 285 0 24
An Chambóid 276 0 274
Geansaí 258 13 243
Mayotte 254 4 117
Monacó 208 2 167
Barbadós 190 7 175
Beirmiúda 181 9 167
Brúiné 146 3 142
Na Séiséil 143 0 140
Martinique 158 8 73
Guadalúip 145 8 67
Íomhá:Flag of Turks & Caicos.svg Oileáin na dTurcach agus Caicos 114 2 39
Lichtinstéin 117 1 110
Antigua agus Barbúda 98 3 92
An Chipir Thuaidh 108 4 104
Guáin na Fraince 96 3 16
Sint Maarten 77 15 62
Bonaire 72 1 15
San Uinseann agus na Greanáidíní 64 0 64
Polainéis na Fraince 62 0 60
Macau 46 0 45
an Bheilís 30 2 19
An tSlóivéin 30 25 0
An tSeoirsia 25 0 0
An Tíomór Thoir 25 0 24
San Lucia 25 0 25
Greanáda 24 0 23
Laos 23 0 22
Doiminice 18 0 18
Fidsí 18 0 18
San Críostóir-Nimheas 17 0 17
Saint-Pierre-et-Miquelon 16 0 5
Oileáin Fháclainne 15 0 15
An Ghraonlainn 14 0 14
Montsarat 13 1 12
Sint Eustatius 13 0 4
Cathair na Vatacáine 12 0 12
Saba 5 0 5
Anguilla 3 0 3
An Tansáin - - -

Féach freisin

Tagairtí

  1. https://www.who.int/news-room/detail/30-01-2020-statement-on-the-second-meeting-of-the-international-health-regulations-(2005)-emergency-committee-regarding-the-outbreak-of-novel-coronavirus-(2019-ncov)
  2. https://www.washingtonpost.com/world/asia_pacific/coronavirus-china-live-updates/2020/02/05/114ced8a-479c-11ea-bc78-8a18f7afcee7_story.html
  3. https://www.who.int/dg/speeches/detail/who-director-general-s-opening-remarks-at-the-media-briefing-on-covid-19---11-march-2020
  4. https://coronavirus.1point3acres.com/en, 27 Bealtaine 2020
  5. https://www.worldometers.info/coronavirus/
  6. https://gisanddata.maps.arcgis.com/apps/opsdashboard/index.html#/bda7594740fd40299423467b48e9ecf6
  7. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/symptoms-testing/symptoms.html
  8. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/symptoms-testing/symptoms.html
  9. https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses
  10. https://www.entuk.org/loss-sense-smell-marker-covid-19-infection
  11. https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses
  12. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/prevent-getting-sick/how-covid-spreads.html
  13. https://doi.org/10.1001%2Fjama.2020.4756
  14. https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses
  15. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/prevent-getting-sick/how-covid-spreads.html
  16. https://www.ecdc.europa.eu/en/novel-coronavirus-china/questions-answers
  17. https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses
  18. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/prevent-getting-sick/how-covid-spreads.html
  19. https://www.nih.gov/news-events/news-releases/new-coronavirus-stable-hours-surfaces
  20. https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public
  21. https://www.gov.uk/government/publications/covid-19-guidance-on-social-distancing-and-for-vulnerable-people/guidance-on-social-distancing-for-everyone-in-the-uk-and-protecting-older-people-and-vulnerable-adults
  22. https://www.who.int/news-room/q-a-detail/q-a-coronaviruses
  23. https://www.nytimes.com/2020/02/29/opinion/sunday/corona-virus-usa.html
  24. https://www.nytimes.com/article/cancelled-events-coronavirus.html
  25. https://www.cnbc.com/2020/03/18/supply-chain-experts-foods-that-could-be-less-available-in-pandemic.html
  26. https://www.cfr.org/in-brief/coronavirus-disrupt-us-drug-supply-shortages-fda
  27. https://en.unesco.org/themes/education-emergencies/coronavirus-school-closures
  28. https://www.businessinsider.com/coronavirus-death-toll-global-gdp-loss-australian-national-university-study-2020-3
  29. http://theconversation.com/coronavirus-and-the-black-death-spread-of-misinformation-and-xenophobia-shows-we-havent-learned-from-our-past-132802
  30. https://www.nytimes.com/2020/03/23/us/chinese-coronavirus-racist-attacks.html
  31. https://www.theguardian.com/world/2020/mar/29/china-coronavirus-anti-foreigner-feeling-imported-cases
  32. https://thethaiger.com/coronavirus/thailand-increasingly-blaming-caucasians-for-coronavirus-crisis
  33. http://www.rfi.fr/en/international/20200319-foreigners-feel-the-heat-of-kenya-s-coronavirus-fears-nairobi-covid-19-xenophobia-european-mzungu