An difríocht idir athruithe ar: "An Cholóim"
m →Stair |
m →Ranna |
||
Líne 71: | Líne 71: | ||
== Ranna == |
== Ranna == |
||
[[Íomhá: |
[[Íomhá:Departments_of_colombia.svg|thumb|left|300px|Na 32 Roinn (''Departamentos'') maille leis an gCeantar Feidearálach (''Distrito Federal'') sa Cholóim]] |
||
* 1 [[Amazonas (Roinn)|Amazonas]] |
|||
Tá an Cholóim roinnte i 32 Ranna agus Dúiche Príomhchathrach atá mar aon le roinn cé go bhfuil Bogotá mar phríomhchathair roinne Cundinamarca. Tá na Ranna roinnte ina dhiahd sin i mbardais, agus ina dhiadh sin i ''corregimientos'' in áiteanna faoin tuath agus ''comunas'' in áiteanna uirbeach. Tá rialtas áitiúil ag gach roinn le gobharnóir agus tionól a toghfar gach ceithre bliana. Tá méara agus comhairle ag gach bardas freisin agus toghcháin áitiúil don bhord riaracháin áitiúil i ngach ''corregimientos'' agus ''comunas''. |
|||
* 2 [[Antioquia (Roinn)|Antioquia]] |
|||
* 3 [[Arauca (Roinn)|Arauca]] |
|||
Chomh maith leis an bpríomhchathair tá stadas áirithe ag ceithre dúiche eile, de bhárr gnéithe sainiúil áirithe; sé sin Barranquilla, Cartagena, Santa Marta agus Buenaventura. |
|||
* 4 [[Atlántico (Roinn)|Atlántico]] |
|||
* 5 [[Bolívar (Roinn)|Bolívar]] |
|||
{| style="background:none;" |
|||
* 6 [[Boyacá (Roinn)|Boyacá]] |
|||
|- valign="top" |
|||
* 7 [[Caldas (Roinn)|Caldas]] |
|||
|<!--First column:--> |
|||
* 8 [[Caqueta (Roinn)|Caqueta]] |
|||
{| class="wikitable" |
|||
* 9 [[Casanare (Roinn)|Casanare]] |
|||
|- |
|||
* 10 [[Cauca (Roinn)|Cauca]] |
|||
! || Roinn|| Príomhchathair |
|||
|- |
|||
* 12 [[Chocó (Roinn)|Chocó]] |
|||
| 1 || [[File:Flag of Amazonas (Colombia).svg|border|22x20px|Bratach Amazonas]] [[Amazonas (Roinn)|Amazonas]] || [[Leticia, An Cholóim|Leticia]] |
|||
* 13 [[Córdoba (Roinn)|Córdoba]] |
|||
|- |
|||
* 14 [[Cundinamarca (Roinn)|Cundinamarca]] |
|||
| 2 || [[File:Flag of Antioquia Department.svg|border|22x20px|Bratach Antioquia]] [[Antioquia (Roinn)|Antioquia]] || [[Medellín]] |
|||
* 15 [[Districto Federal]] |
|||
|- |
|||
* 16 [[Guainía (Roinn)|Guainía]] |
|||
| 3 || [[File:Flag of Arauca.svg|22x20px|Bratach Arauca]] [[Arauca (Roinn)|Arauca]] || [[Arauca, Arauca|Arauca]] |
|||
* 17 [[Guaviare (Roinn)|Guaviare]] |
|||
|- |
|||
* 18 [[Huila (Roinn)|Huila]] |
|||
| 4 || [[File:Flag of Atlántico.svg|border|22x20px|Bratach Atlántico]] [[Atlántico (Roinn)|Atlántico]] || [[Barranquilla]] |
|||
* 19 [[La Guajira (Roinn)|La Guajira]] |
|||
|- |
|||
* 20 [[Magdalena (Roinn)|Magdalena]] |
|||
| 5 || [[File:Flag of Bolívar (Colombia).svg|22x20px|Bratach Bolívar]] [[Bolívar (Roinn)|Bolívar]] || [[Cartagena, Colombia|Cartagena]] |
|||
* 21 [[Meta (Roinn)|Meta]] |
|||
|- |
|||
* 22 [[Nariño (Roinn)|Nariño]] |
|||
| 6 || [[File:Flag of Boyacá Department.svg|22x20px|Bratach Boyacá]] [[Boyacá (Roinn)|Boyacá]] || [[Tunja]] |
|||
* 23 [[Norte de Santander (Roinn)|Norte de Santander]] |
|||
|- |
|||
* 24 [[Putumayo (Roinn)|Putumayo]] |
|||
| 7 || [[File:Flag of Caldas.svg|22x20px|Bratach Caldas]] [[Caldas (Roinn)|Caldas]] || [[Manizales]] |
|||
* 25 [[Quindío (Roinn)|Quindío]] |
|||
|- |
|||
* 26 [[Risaralda (Roinn)|Risaralda]] |
|||
| 8 || [[File:Flag of Caquetá.svg|border|22x20px|Bratach Caquetá]] [[Caquetá (Roinn)|Caquetá]] || [[Florencia, Caquetá|Florencia]] |
|||
* 27 [[Santander (Roinn)|Santander]] |
|||
|- |
|||
* 28 [[San Andrés y Providencia (Roinn)|San Andrés y Providencia]] |
|||
| 9 || [[File:Flag of Casanare.svg|22x20px|Bratach Casanare]] [[Casanare (Roinn)|Casanare]]||[[Yopal]] |
|||
* 29 [[Sucre (Roinn)|Sucre]] |
|||
|- |
|||
* 30 [[Tolima (Roinn)|Tolima]] |
|||
| 10 || [[File:Flag of Cauca.svg|22x20px|Bratach Cauca]] [[Cauca (Roinn)|Cauca]] || [[Popayán]] |
|||
|- |
|||
* 32 [[Vaupés (Roinn)|Vaupés]] |
|||
| 11 || [[File:Flag of Cesar.svg|22x20px|Bratach Cesar]] [[Cesar (Roinn)|Cesar]] || [[Valledupar]] |
|||
* 33 [[Vichada (Roinn)|Vichada]] |
|||
|- |
|||
| 12 || [[File:Flag of Chocó.svg|22x20px|Bratach Chocó]] [[Chocó (Roinn)|Chocó]] || [[Quibdó]] |
|||
|- |
|||
| 13 || [[File:Flag of Córdoba.svg|22x20px|Bratach Córdoba]] [[Córdoba (Roinn)|Córdoba]] || [[Montería]] |
|||
|- |
|||
| 14 || [[File:Flag of Cundinamarca.svg|22x20px|Bratach Cundinamarca]] [[Cundinamarca (Roinn)|Cundinamarca]] || [[Bogotá]] |
|||
|- |
|||
| 15 || [[File:Flag of Guainía.svg|22x20px|Bratach Guainía]] [[Guainía (Roinn)|Guainía]] || [[Inírida, Guainía|Inírida]] |
|||
|- |
|||
| 16 || [[File:Flag of Guaviare.svg|22x20px|Bratach Guaviare]] [[Guaviare (Roinn)|Guaviare]] || [[San José del Guaviare]] |
|||
|- |
|||
| 17 || [[File:Flag of Huila.svg|border|22x20px|Bratach Huila]] [[Huila (Roinn)|Huila]] || [[Neiva, An Cholóim|Neiva]] |
|||
|} |
|||
|<!--Second column:--> |
|||
{| class="wikitable" |
|||
|- |
|||
! || Roinn|| Príomhchathair |
|||
|- |
|||
| 18 || [[File:Flag of La Guajira.svg|border|22x20px|Bratach La Guajira]] [[La Guajira (Roinn)|La Guajira]]{{nbsp|2}}||[[Riohacha]] |
|||
|- |
|||
| 19 || [[File:Flag of Magdalena.svg|22x20px|Bratach Magdalena]] [[Magdalena (Roinn)|Magdalena]] || [[Santa Marta]] |
|||
|- |
|||
| 20 || [[File:Flag of Meta.svg|22x20px|Bratach Department of Meta]] [[Meta (Roinn)|Meta]] || [[Villavicencio]] |
|||
|- |
|||
| 21 || [[File:Flag of Nariño.svg|22x20px|Bratach Nariño]] [[Nariño (Roinn)|Nariño]] || [[Pasto, Colombia|Pasto]] |
|||
|- |
|||
| 22 || [[File:Flag of Norte de Santander.svg|22x20px|Bratach Norte de Santander]] [[Norte de Santander (Roinn)|Norte de Santander]] || [[Cúcuta]] |
|||
|- |
|||
| 23 || [[File:Flag of Putumayo.svg|22x20px|Bratach Putumayo]] [[Putumayo (Roinn)|Putumayo]] || [[Mocoa]] |
|||
|- |
|||
| 24 || [[File:Flag of Quindío.svg|22x20px|Bratach Quindío]] [[Quindío (Roinn)|Quindío]] || [[Armenia, Colombia|Armenia]] |
|||
|- |
|||
| 25 || [[File:Flag of Risaralda.svg|22x20px|Bratach Risaralda]] [[Risaralda (Roinn)|Risaralda]] || [[Pereira, Colombia|Pereira]] |
|||
|- |
|||
| 26 || [[File:Flag of San Andrés y Providencia.svg|22x20px|Bratach San Andres, Providencia agus Santa Catalina]] [[Oileánra San Andrés, Providencia agus Santa Catalina|San Andrés, Providencia<br />agus Santa Catalina]] || [[San Andrés, San Andrés y Providencia|San Andrés]] |
|||
|- |
|||
| 27 || [[File:Flag of Santander (Colombia).svg|22x20px|Bratach Santander]] [[Santander (Roinn)|Santander]] || [[Bucaramanga]] |
|||
|- |
|||
| 28 || [[File:Flag of Sucre (Colombia).svg|border|22x20px|Bratach Sucre]] [[Sucre (Roinn)|Sucre]] || [[Sincelejo]] |
|||
|- |
|||
| 29 || [[File:Flag of Tolima.svg|22x20px|Bratach Tolima]] [[Tolima (Roinn)|Tolima]] || [[Ibagué]] |
|||
|- |
|||
| 30 || [[File:Flag of Valle del Cauca.svg|22x20px|Bratach Valle del Cauca]] [[Valle del Cauca (Roinn)|Valle del Cauca]] || [[Santiago de Cali|Cali]] |
|||
|- |
|||
| 31 || [[File:Flag of Vaupés.svg|border|22x20px|Bratach Vichada]] [[Vaupés (Roinn)|Vaupés]] || [[Mitú]] |
|||
|- |
|||
| 32 || [[File:Flag of Vichada.svg|22x20px|Bratach Vichada]] [[Vichada Department|Vichada]] || [[Puerto Carreño]] |
|||
|- |
|||
| 33 || [[File:Flag of Bogotá.svg|22x20px|Bratach Bogotá]] [[Bogotá]] || [[Bogotá]] |
|||
|} |
|||
{{clear}} |
|||
== Cathracha agus Bailte == |
|||
Is tír fíor uirbithe í an Cholóim, tá 77.1% den daonra ina chónaí i limistéar uirbithe. Is iad [[Bogotá]] (7,387,400), Medellín, (2,382,399) agus Cali, (2,172,527) na cathracha is mó agus is tábhachtach sa tír. |
|||
{|class="infobox" style="text-align:center; width:97%; margin-right:10px; font-size:90%" |
|||
! align=center colspan=13 style="font-weight:bold" bgcolor="gold" |Principales ciudades de Colombia |
|||
|- |
|||
! rowspan=13 width:100|<br /> |
|||
[[Íomhá:Bogotá Skyline.jpg|border|100px|Bogotá]]<br />[[Bogotá]]<br /> |
|||
[[Íomhá:Panoramica de Medellin-Colombia.jpg|border|100px|Medellín]]<br />[[Medellín]]<br /> |
|||
[[Íomhá:North downtown.JPG|border|100px|Cali]]<br />[[Cali]]<br /> |
|||
! align=center style="background:#f5f5f5;"| |
|||
! align=center style="background:#f5f5f5;"| |
|||
! align=center style="background:#f5f5f5;"|Cathair |
|||
! align=center style="background:#f5f5f5;"|Roinn |
|||
! align=center style="background:#f5f5f5;" colspan="2"|Daonra |
|||
! align=center style="background:#f5f5f5;"| |
|||
| align=center style="background:#f5f5f5;"| |
|||
! align=center style="background:#f5f5f5;"|Cathair |
|||
! align=center style="background:#f5f5f5;"|Roinn |
|||
! align=center style="background:#f5f5f5;"|Daonra |
|||
! rowspan=13|<br /> |
|||
[[Íomhá:Panorámica general de Barranquilla.JPG|border|100px|Barranquilla]]<br />[[Barranquilla]]<br /> |
|||
[[Íomhá:Cartagena skyline, Colombia.jpg|border|100px|Cartagena]]<br />[[Cartagena de Indias|Cartagena]]<br /> |
|||
[[Íomhá:Cúcuta - Panorámica II.jpg|border|100px|Cúcuta]]<br />[[Cúcuta]]<br /> |
|||
|- |
|||
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 1 ||[[Íomhá:Flag of Bogotá.svg|20px|borde]]||align=left| [[Bogotá]] ||align=left| [[Cundinamarca]] ||align=right| 7 715 778 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 11 ||[[Íomhá:Flag of Villavicencio.svg|20px|borde]]||align=left| [[Villavicencio]] ||align=left| [[Meta (Roinn)|Meta]] ||align=right| 502 047 |
|||
|- |
|||
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 2 ||[[Íomhá:Flag of Medellín.svg|20px|borde]]||align=left| [[Medellín]] ||align=left| [[Antioquia (Roinn)|Antioquia]] ||align=right| 2 490 164 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 12 ||[[Íomhá:Flag of Ibagué.svg|20px|borde]]||align=left| [[Ibagué]] ||align=left| [[Tolima]] ||align=right| 501 991 |
|||
|- |
|||
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 3 ||[[Íomhá:Flag of Santiago de Cali.svg|20px|borde]]||align=left| [[Cali]] ||align=left| [[Valle del Cauca]] ||align=right| 2 205 680 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 13 ||[[Íomhá:Flag of Santa Marta (Magdalena).svg|20px|borde]]||align=left| [[Santa Marta (Roinn)|Santa Marta]] ||align=left| [[Magdalena (Roinn)|Magdalena]] ||align=right| 484 025 |
|||
|- |
|||
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 4 ||[[Íomhá:Flag of Barranquilla.svg|20px|borde]]||align=left| [[Barranquilla]] ||align=left| [[Atlántico (Roinn)|Atlántico ]] ||align=right| 1 273 646 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 14 ||[[Íomhá:Flag of Valledupar.svg|20px|borde]]||align=left| [[Valledupar]] ||align=left| [[Cesar]] ||align=right| 468 165 |
|||
|- |
|||
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 5 ||[[Íomhá:Flag of Cartagena.svg|20px|borde]]||align=left| [[Cartagena de Indias]] ||align=left| [[Bolívar]] ||align=right| 914 552 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 15 ||[[Íomhá:Flag of Manizales.svg|20px|borde]]||align=left| [[Manizales]] ||align=left| [[Caldas]] ||align=right| 420 933 |
|||
|- |
|||
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 6 ||[[Íomhá:Flag of Soacha.svg|20px|borde]]||align=left| [[Soacha]] ||align=left| [[Cundinamarca]] ||align=right| 749 034 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 16 ||[[Íomhá:Flag of Pereira.svg|20px|borde]]||align=left| [[Pereira]] ||align=left| [[Risaralda]] ||align=right| 399 283 |
|||
|- |
|||
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 7 ||[[Íomhá:Flag of Cúcuta.svg|20px|borde]]||align=left| [[Cúcuta]] ||align=left| [[Norte de Santander]] ||align=right| 748 948 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 17 ||[[Íomhá:Flag of Montería.svg|20px|borde]]||align=left| [[Montería]] ||align=left| [[Córdoba (Roinn)|Córdoba]] ||align=right| 395 184 |
|||
|- |
|||
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 8 ||[[Íomhá:Flag of Soledad (Atlántico).svg|20px|borde]]||align=left| [[Soledad (Atlántico)|Soledad]] ||align=left| [[Atlántico (Roinn)|Atlántico]] ||align=right| 664 141 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 18 ||[[Íomhá:Flag of Neiva.svg|20px|borde]]||align=left| [[Neiva]] ||align=left| [[Huila]] ||align=right| 340 512 |
|||
|- |
|||
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 9 ||[[Íomhá:Flag of Bucaramanga.svg|20px|borde]]||align=left| [[Bucaramanga]] ||align=left| [[Santander (Roinn)|Santander]] ||align=right| 597 316 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 19 ||[[Íomhá:Flag of San Juan de Pasto.svg|20px|borde]]||align=left|[[San Juan de Pasto|Pasto]] ||align=left| [[Nariño (Roinn)|Nariño]] ||align=right| 305 360 |
|||
|- |
|||
|align=center style="background:#f0f0f0;"| 10 ||[[Íomhá:Flag of Bello (Antioquia).svg|20px|borde]]||align=left| [[Bello (Antioquia)|Bello]] ||align=left| [[Antioquia (Roinn)|Antioquia ]] ||align=right| 536 427 || ||align=center style="background:#f0f0f0;"| 20 ||[[Íomhá:Flag of Armenia, Colombia.svg|20px|borde]]||align=left|[[Armenia (Quindío)|Armenia]] ||align=left| [[Quindío]] ||align=right| 297 052 |
|||
|- |
|||
| colspan="9" align=center style="background:#f5f5f5;" | Proyección 2020 - [[Departamento Administrativo Nacional de Estadística|DANE]] |
|||
|} |
|||
<div style="clear:both" ></div> |
|||
<noinclude>[[Categoría:Wikiproyecto:Colombia (plantillas)]]</noinclude> |
|||
{{clear}} |
|||
== Tagairtí == |
== Tagairtí == |
Leagan ó 22:11, 4 Lúnasa 2020
Teimpléad:Bosca Sonraí Tíre Is tír i Meiriceá Theas í An Cholóim, le cóstaí ar an Aigéan Ciúin is ar an Aigéan Atlantach.
Tá teorainneacha aici le Veiniséala, leis an mBrasaíl, le Peiriú, le Eacuadór agus le Panama. Is í Bogotá an phríomhchathair. Tá 49 milliún duine ina gcónaí ann.
Stair
Bhí cogadh cathartha ar siúl sa Cholóim idir an eite dheis agus na reibiliúnaigh, ar a nglaotar FARC (Fuerzas Armadas Revolucionarias de Colombia nó Fórsaí Armtha Réabhlóideacha na Colóime). Le breis is 50 bliain bhí FARC i mbun eachtraí foiréigin sa tír agus d'fhág an chogaíocht ansin breis is 250,000 duine marbh[1].
Bhí an eite dheis ar thaobh an rialtais agus na reibiliúnaigh ar an eite chlé. Thacaigh rialtas SAM leis an eite dheis, i gcogadh i gcoinne na ndrugaí.
2002-2010
Nuair a toghadh Alvaro Uribe i réim i 2002, bhí an tír ar tí titim as a chéile[2]. Bhí greim docht ag na treallchogaithe FARC ar chuid den tír agus bhí siad díreach tar éis ceann dá n-éachtaí ba mhó a bhaint amach: fuadach Ingrid Betancourt, duine de na hiarrthóirí sa toghchán uachtaránach a bhuaigh Uribe.
Le cúnamh Meiriceánach faoin bPlean Colómach, thug Uribe faoin FARC, go díreach dá mba chrosáid phearsanta í, rud nach ionadh é toisc gur mharaigh an FARC a athair tar éis gur theip ar fhuadach i 1983.
2010
I mí na Bealtaine 2010, críochnóidh Alvaro Uribe a dhara téarma mar uachtarán na Colóime. Toghadh Juan Manuel Santos ina uachtarán na Colóime don chéad uair ar 7 Lúnasa 2010. Bhí polasaí níos séimhe ag teastáil ó mhuintir na tíre ag an am sin, rud a thóg an FARC isteach sa phróiseas polaitiúil.
2016
Fógraíodh sos comhraic ina measc siúd a bhí i mbun cogaíochta sa bhliain 2016.
Bronnadh Duais Nobel na Síochána na bliana 2016 ar Uachtarán na Colóime Juan Manuel Santos dá iarrachtaí siúd an tsíocháin a chothú.
2 D.F. 2016: Vótáil móramh de phobal na tíre in aghaidh an chomhaontaithe síochána a bhí socraithe idir rialtas na tíre sin agus reibiliúnaithe an FARC[3]. Móramh beag a bhí i gceist.
IRA
Bhí triúr Éireannach a bhfuil ceangal acu leis an IRA ciontaithe i gcúirt sa Cholóim as tacú leis an FARC. Thréig siad an tír. Tugtar Triúr na Colóime orthu in Éirinn.
Ranna
Tá an Cholóim roinnte i 32 Ranna agus Dúiche Príomhchathrach atá mar aon le roinn cé go bhfuil Bogotá mar phríomhchathair roinne Cundinamarca. Tá na Ranna roinnte ina dhiahd sin i mbardais, agus ina dhiadh sin i corregimientos in áiteanna faoin tuath agus comunas in áiteanna uirbeach. Tá rialtas áitiúil ag gach roinn le gobharnóir agus tionól a toghfar gach ceithre bliana. Tá méara agus comhairle ag gach bardas freisin agus toghcháin áitiúil don bhord riaracháin áitiúil i ngach corregimientos agus comunas.
Chomh maith leis an bpríomhchathair tá stadas áirithe ag ceithre dúiche eile, de bhárr gnéithe sainiúil áirithe; sé sin Barranquilla, Cartagena, Santa Marta agus Buenaventura.