An difríocht idir athruithe ar: "Aigéan"
No edit summary |
No edit summary |
||
| Líne 29: | Líne 29: | ||
* [[an tAigéan Artach]] 20,330,000 km² |
* [[an tAigéan Artach]] 20,330,000 km² |
||
* an tAigéan Theas 13,220,000 km² |
* an tAigéan Theas 13,220,000 km² |
||
== Téamh domhanda == |
|||
Tá dlús á chur leis an [[Luas (fisic)|luas]] ina bhfuil [[oighear]] á chailliúint, agus tá [[Eolaí|eolaithe]] áirithe buartha go sroichfear pointe iompaithe taobh istigh den fiche nó den tríocha bliana beaga amach romhainn. Dar le Richard Alley, [[ollamh]] le [[geolaíocht]], dá mbeadh ardú teochta sa réimse 2°C go 7°C ann leáfaí oighearchaidhp na [[An Ghraonlainn|Graonlainne]] ar fad.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-an-toilean-urnua.aspx|teideal=An tOileán Úrnua|language=ga|work=Beo!|dátarochtana=2020-06-08}}</ref> Toirt ollmhór [[uisce]] breise ab ea é sin i dteiscinn an [[An Domhan|domhain]], agus d’ardófaí leibhéal na mara timpeall 7m dá bharr. Bheadh tíortha iomlána éagsúla caillte faoi thoinn. |
|||
== Feach freisin == |
== Feach freisin == |
||
* [[Aigéaneolaíocht]] |
* [[Aigéaneolaíocht]] |
||
*[[Téamh domhanda]] |
|||
== Tagairtí == |
== Tagairtí == |
||
Leagan ó 06:28, 8 Meitheamh 2020
Is achar mór uisce é aigéan, nó an fhairsinge uisce sin a chlúdaíonn timpeall 70% de dhromchla an Domhain agus a thimpeallaíonn na hilchríocha[1]. Tugtar Muir ar chuid d'aigéan.
Bunús
Cruthaíodh go luath i stair an Domhain é, de réir dealraimh, chomh luath is a d'fhuaraigh an pláinéad a dhóthain chun go dtiocfadh an t-uisce leachtach, timpeall 4,000 milliún bliain ó shin.
Tháinig an salann as ceimiceáin sa screamh agus ó chisil níos doimhne trí bholcánacht.
Is é an toradh ar chruthú na n-ilchríoch ná an 5 phríomhaigéan: an tAigéan Atlantach, an tAigéan Indiach, an tAigéan Ciúin, an tAigéan Artach, agus an tAigéan Theas nó Antartach.
Tréithe
Bíonn uisce na n-aigéan ag síor-ghluaiseacht de bharr na feachtaí is an taoidí a iompraíonn uisce na n-aigéan ó áit go háit.
Tá sléibhte is gleannta ar ghrinneall na farraige go díreach mar atá ar talamh. Is oileáin iad cuid de na sléibhte mar éiríonn siad chomh hard sin go bhfuil siad le feiceáil os cionn na farraige.
_-_geograph.org.uk_-_1337113.jpg)
Tugtar dromanna aigéin ar na sliabhraonta is trinsí ar na gleannta.
Aigéin an domhain
Tá breis is dhá thrian de dhromchla an domhain faoi fharraigí is faoi aigéin.
Clúdaíonn an t-aigéan is mó, an tAigéan Ciúin, réimse níos mó den domhan ná na tíortha uile le chéile.
Cúig aigéan atá ann. Seo iad de réir a méid i milliúin ciliméadar cearnach:
- an tAigéan Ciúin 166,240,000 km²
- an tAigéan Atlantach 86,560,000 km²
- an tAigéan Indiach 73,430,000 km²
- an tAigéan Artach 20,330,000 km²
- an tAigéan Theas 13,220,000 km²
Téamh domhanda
Tá dlús á chur leis an luas ina bhfuil oighear á chailliúint, agus tá eolaithe áirithe buartha go sroichfear pointe iompaithe taobh istigh den fiche nó den tríocha bliana beaga amach romhainn. Dar le Richard Alley, ollamh le geolaíocht, dá mbeadh ardú teochta sa réimse 2°C go 7°C ann leáfaí oighearchaidhp na Graonlainne ar fad.[2] Toirt ollmhór uisce breise ab ea é sin i dteiscinn an domhain, agus d’ardófaí leibhéal na mara timpeall 7m dá bharr. Bheadh tíortha iomlána éagsúla caillte faoi thoinn.
Feach freisin
Tagairtí
- ↑ Hussey, Matt - Fréamh an Eolais (Coiscéim 2011)
- ↑ "An tOileán Úrnua" (ga). Beo!. Dáta rochtana: 2020-06-08.