An difríocht idir athruithe ar: "Úsáideoir:Kellen Ní Néill/Clár Dubh"

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Content deleted Content added
No edit summary
No edit summary
Líne 27: Líne 27:


{{Bosca Sonraí Duine|ainm=Walter Elias Disney|íomhá=Walt disney portrait.jpg{{!}}200px|dáta_breithe=5 Nollaig 1901|ceannteideal=Walt Disney|dáta_báis=15 Nollaig 1966|áit_bhreithe=Chicago, Illinois|áit_bháis=Burbank, California|náisiúntacht=Méireacánach|gairm=léiritheoir scannán, fiontraí agus beochantóir|síniú=Walt_Disney_1942_signature.svg}}
{{Bosca Sonraí Duine|ainm=Walter Elias Disney|íomhá=Walt disney portrait.jpg{{!}}200px|dáta_breithe=5 Nollaig 1901|ceannteideal=Walt Disney|dáta_báis=15 Nollaig 1966|áit_bhreithe=Chicago, Illinois|áit_bháis=Burbank, California|náisiúntacht=Méireacánach|gairm=léiritheoir scannán, fiontraí agus beochantóir|síniú=Walt_Disney_1942_signature.svg}}
[[Íomhá:Sleeping Beauty Castle Disneyland Anaheim 2013.jpg|mion]]
Bhí cuspóir eile ag Walt Disney taobh amuigh den bheochan. Bhí sé ag iarraidh páirc shiamsaíochta a thogáil. Chuir sé an ainm ''Disneyland'' ar an bpáirc. Fuair sé inspioraid i gcomhair an smaoineamh ó páirceanna eile cosúil le Páirc Griffith sna [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe Mheiriceá.]] Bhí sé mar phlean aige aít a chruthú a raibh óiriúnach i gcomhair daoine fásta comh maith le páistí<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.history.com/this-day-in-history/disneyland-opens|teideal=Disneyland opens|údar=History com Editors|language=en|work=HISTORY|dátarochtana=2020-04-05}}</ref>. Cheannaigh sé talamh in [[Anaheim, California]]. Bhí tús curtha le tógáil na páirce in Iúil, 1954<ref name=":8">{{Lua idirlín|url=https://www.britannica.com/place/Disneyland|teideal=Disneyland {{!}} History & Facts|language=en|work=Encyclopedia Britannica|dátarochtana=2020-04-05}}</ref>. Bhí costas $17 milliún ar tógáil na páirce<ref name=":0" /> agus fuair Disney airgeadais i gcomhair Disneyland ón comhlacht craoltóireachta ABC, toisc go raibh an stuideo Disney ag chur amach clár teilifíse Disney go seachtainiúil dóibh<ref name=":8" />. Bhí Walt ag iarriadh cumas cumhach a chuir ar an bpáirc, agus tá seo le fheicéail tríd an íomha a raibh ar roinnt aíteanna sa pháirc, cosúil leis an bpríomhshráid a raibh íomha air cosúil leis an Mheiriceá sna [[1920idí]]. [[Íomhá:Walt disney portrait.jpg|mion]]

Bhí cuspóir eile ag Walt Disney taobh amuigh den bheochan. Bhí sé ag iarraidh páirc shiamsaíochta a thogáil. Chuir sé an ainm ''Disneyland'' ar an bpáirc. Fuair sé inspioraid i gcomhair an smaoineamh ó páirceanna eile cosúil le Páirc Griffith sna [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stáit Aontaithe Mheiriceá.]] Bhí sé mar phlean aige aít a chruthú a raibh óiriúnach i gcomhair daoine fásta comh maith le páistí<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.history.com/this-day-in-history/disneyland-opens|teideal=Disneyland opens|údar=History com Editors|language=en|work=HISTORY|dátarochtana=2020-04-05}}</ref>. Cheannaigh sé talamh in [[Anaheim, California]]. Bhí tús curtha le tógáil na páirce in Iúil, 1954<ref name=":8">{{Lua idirlín|url=https://www.britannica.com/place/Disneyland|teideal=Disneyland {{!}} History & Facts|language=en|work=Encyclopedia Britannica|dátarochtana=2020-04-05}}</ref>. Bhí costas $17 milliún ar tógáil na páirce<ref name=":0" /> agus fuair Disney airgeadais i gcomhair Disneyland ón comhlacht craoltóireachta ABC, toisc go raibh an stuideo Disney ag chur amach clár teilifíse Disney go seachtainiúil dóibh<ref name=":8" />. Bhí Walt ag iarriadh cumas cumhach a chuir ar an bpáirc, agus tá seo le fheicéail tríd an íomha a raibh ar roinnt aíteanna sa pháirc, cosúil leis an bpríomhshráid a raibh íomha air cosúil leis an Mheiriceá sna [[1920idí]].

=== Oscailt an chead pháirc ===
Ní raibh ráth ag an bpáirc ar an gcead lá a d'oscail sé. I mí Iúil 1955, bhí craoladh beo a dheanamh ag an comhlacht ABC de oscailt na bpáirce agus bhí timpeall 70 milliún breathnóir ar an chlár. Ar an drochuair, ní raibh an lá oscailte comh rathúil is a bhí na tionscnaimh eile a raibh Walt Disney ag obair ar. Ní raibh gach taitneamhacht sa bpáirc ag feidhmiú. Anuas ar sin, bhí a lán daoine ag dul isteach go dtí an pháirc le ticéid bhréige. Ní raibh le bheith ann ach 15,000 duine ach faoi dheireadh an lae, bhí breis is 28,154 tar éis dul istigh go Disneyland<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.history.com/news/disneylands-disastrous-opening-day-60-years-ago|teideal=Disneyland’s Disastrous Opening Day|údar=Christopher Klein|language=en|work=HISTORY|dátarochtana=2020-04-05}}</ref>. In ainneoin an theip a raibh ar an lá oscailte, d'eirigh thar cionn leis an bpáirc go fád-tearmach.

=== Disneyland sa lá atá inniu ann ===
<br />[[Íomhá:Walt disney portrait.jpg|mion]]
[[Íomhá:Glór Tíre Togha & Rogha Presented by Dáithí Ó Sé-www.TG4.ie-6069512633 a97de94e2b o.jpg|mion]]
[[Íomhá:Glór Tíre Togha & Rogha Presented by Dáithí Ó Sé-www.TG4.ie-6069512633 a97de94e2b o.jpg|mion]]
<br />
<br />

Leagan ó 16:40, 5 Aibreán 2020

Walt Disney

Ba léiritheoir scannán, fiontraí agus beochantóir Meiriceánach é Walter Elias Disney. Bhuaigh sé duais Oscar sé uair is fiche (bhí ceithre mar duais oinigh).[1] Bhain sé amach Máistreacht Oinigh sna hEalaíona ó na hollscoile Harvard agus Yale[2].

Saol luath

Rugadh Walt Disney ar an gcuigiú lá de Nollag, 1901, sa roinn Hermosa i Chicago, Illinois. Chaith sé a chuid óige i Missouri[3] nuair a bhog a athair an teaghlach ann chun a bheith ag obair ar feirm i Marceline[4]. Bhí sé mar an ceathrú mac a bhí ag Elias Disney, a bhí mar cearpantóir taistil, feirmeoir agus conraitheoir tógála agus Flora (née Call) Disney, a bhí ina múinteoir[5]. Ba leath-Éireannach agus leath-Ceanadach é Elias Disney[6]. Bhí ceathrar deartháir (Herbert, Raymond, and Roy) agus deirfiúr amháin (Ruth) ag Disney[7]. Nuair a bhí sé i Missouri, chaith sé a chuid ama ag tharraingt agus ag péintéireacht[3]. Nuair a bhí sé ina dheagóir, bhóg Disney agus a chlann go ar aís go dtí Chicago. Nuair a raibh sé sa mheanscoil, McKinley High i Chicago, d'oibrigh Disney mar cartúnaí i gcomhair an irisleabhar scoile[8]. Le linn an am seo, d'fhreastal Walt Disney ar an institiúid ealaíne i Chicago[9].

Bhí Walt ag iarraidh troid sa Chéad Chogadh Domhanda nuair a raibh sé sé bhliana deag d'aois ach bhí sé ró-óg. Rinne sé a phas a bhrionnú agus chuir sé isteach i gcomhair an Chros Dhearg ag insint bréige faoi cen aois a raibh sé. Seoladh Walt go dtí an Fhrainc agus thiomáin sé otharcarr ansin[7][8]. Tar éis an chogadh i 1919, bhí an seans ag Disney dul agus obair i monarchan glothaí i Chicago toisc go raibh a athair mar comhúinéir de[2] ach chuaigh Walt Disney go dtí Kansas agus thosaigh sé ag obair mar cartúnaí tráchtála, freisin thosaigh sé ag obair ar a chead cartún bheochan. I Mí Lunasa, 1923 bhog Disney go dtí California, bhí a deartháir Roy ann cheana féin[2].

Gairm Beochana Walt Disney

Nuair a raibh Disney ag obair i Kansas mar cartúnaí tráchtála thosaigh sé ag obair ar a chuid beochaintí[3]. D'fhoghlaim sé faoi conas na beochaintí seo a chruthú tríd ag leamh leabhair ón leabharlann cosúil le "Animated Cartoons – How They Are Made Their Origin And Development” le Edwin George (E.G.) Lutz[10]. Fhadas a raibh sé ag obair i Kansas, bhuail sé le Ub Iwerks (Ubbe Eert Iwwerks) agus tar éis tamall bhunaigh an bheirt acu comhlacht fógraíochta i 1920, ach theip ar an comhlacht toisc nach raibh go cliant aige. Thosaigh Disney agus Iwerks post nua ag Kansas City Films Ad, le linn a chuid ama ag obair leis an comhlacht seo, d'fhoghlaim Disney níos mó scileanna ag bhaint le beochaintí[9].

Cruthaigh Disney sraith de cartúin darbh ainm 'Laugh-O-Grams' i 1922[5]. Rinne sé margadh leis an phictúrlann i Kansas na cartún a craolú agus tháinig an-cháil ar na cartúin agus ar Walt Disney[3]. Níor bhfuair Disney aon brábus ón mhargadh seo ach chur sé tús lena ghairm. Bhí an chead sraith bunaithe ar an Chochaillín Dearg agus bhí sé mar leagan nua-amseartha den scéal[11]. Faoi 1923, bheartaigh sé dul go California, toisc gur d'imigh an comhlacht Laugh-O-Grams as gnó agus ní raibh aon todhchaí ag a chuid oibre le beochantí i Kansas[12].

Dúirt Disney faoin am ar shroich sé California bhí sé tuirseach traochta de cartúin. Bhí sé mar aidhm aige a bheith ina stiúrthóir ach níor éirigh leo aon phost cosúiil le sinn agus lean sé ar aghaidh ag obair ar a bheochaintí[13]. D'aithin sé go raibh deis aige obair le beochaintí arís agus d'oibrigh é féin agus a dhearthair Roy ar sraitheanna a raibh bunaithe ar an scéal Alice in Wonderland darbh ainm Alice's Comedies[14] I Deireadh Fomhair, 1923 bhunaigh Walt agus Roy an stúideo cartún Disney Brothers[15]. I mí Nollaig 1923, craoltar an chead pháirt den sraith "Lá Alice san Fharraige" agus thuill Disney agus a dhearthair Roy $1,500[16]. I rith na hama seo bhí sé fos ag obair le Ub Iwerks. D'eirigh leo charactar eile a chruthú coinín darbh ainm 'Oswald' faoi 1927 agus d'fhostaigh Universal Walt agus Iwerks chun 26 sraith cartún búnaithe ar Oswald a chruthú, ansin faoi 1928 thainig Disney ar an eolas gur le Universal cearta an charactar Oswald[17].

Mickey Mouse

Chruthaigh Disney charachtar eile in ionaid Oswald. Luch a bhí ann, darbh ainm Mickey. Dúirt Walt Disney go raibh Mickey mar an charactar is fearr leis a raibh cruthaithe aige i rith a ghairm[2]. Bhí Steamboat Willie mar an chead gearscannán beochana ina tháinig Mickey ar saol na teilfíse[18]. Bhí an chéad taibhiú de Steamboat Willie i 1928 agus d'eirigh thar cionn leis[19]. Bhí Walt Disney é féin ag cur guth Mickey ar fáil. Faoi 1937 bhí an stuidieo Disney ag chuir timpeall 12 gearrscannán ar fáil le Mickey an luch mar charactar in aghaidh na bliana. Le linn an am seo, bhí charactair eile ag teacht chun tosaigh cosúil le Minnie, Pluto agus Donald an lacha[20]. Tosaíodh ag eagrú clubanna Mickey Mouse i bpictíurlainne timpeall an Mheiriceá. Bhí níos mó na milliún paistí mar bhaill den club[2]. Tosaítear ag chur amach breagáin a raibh cosúil leis an charactar Mickey agus scaip tóir an charachtair. Ceaptar go raibh cáil ar an gcarachtar toisc go raibh sé mar siombail dearfach sa tsochaí ag am a raibh an-deacair agus lán de foréigean[17]. In ainneoin, cé comh crua is a bhí cursaí airgeadais d'éirigh go maith le Walt Disney le linn an Spealadh Mór[5].

Scannán Fada Cartúin

Réamhfhógrán i gcomhair an scannán Snow White

Spreag an rath a bhí ag Mickey daoine a raibh bua acu i gcursaí beochana chun dul agus obair i gomhair Walt Disney[2]. Thosaigh Walt Disney agus a fhoireann ag obair ar roinnt scéalta draíochtacha. I 1934, chuir sé tús le tionscnamh ag bhaint leis an scéal faoi Snow White and the Seven Dwarfs[5]. Nuair a raibh sé ag chur an smaoineamh faoi Snow White os comhair a lucht oibre rinne sé seó aonair den scéal iomlán dóibh[2]. Bhí costas ollmhór ar an léiriú den scannán, bhí buiséad $1,488,423 cáite air[16]. I 1937, eisíodh an scannán iomlán[21]. Thug an scannán brabús $8 milliún go dtí an stuideo Disney sa chead bhliain[2]. Lean Walt Disney ar aghaidh ag chur amach scannáin beochana cosúil le Pinocchio, Dumbo agus Bambi.


Páirc Disneyland

Teimpléad:Bosca Sonraí Duine

Bhí cuspóir eile ag Walt Disney taobh amuigh den bheochan. Bhí sé ag iarraidh páirc shiamsaíochta a thogáil. Chuir sé an ainm Disneyland ar an bpáirc. Fuair sé inspioraid i gcomhair an smaoineamh ó páirceanna eile cosúil le Páirc Griffith sna Stáit Aontaithe Mheiriceá. Bhí sé mar phlean aige aít a chruthú a raibh óiriúnach i gcomhair daoine fásta comh maith le páistí[22]. Cheannaigh sé talamh in Anaheim, California. Bhí tús curtha le tógáil na páirce in Iúil, 1954[23]. Bhí costas $17 milliún ar tógáil na páirce[3] agus fuair Disney airgeadais i gcomhair Disneyland ón comhlacht craoltóireachta ABC, toisc go raibh an stuideo Disney ag chur amach clár teilifíse Disney go seachtainiúil dóibh[23]. Bhí Walt ag iarriadh cumas cumhach a chuir ar an bpáirc, agus tá seo le fheicéail tríd an íomha a raibh ar roinnt aíteanna sa pháirc, cosúil leis an bpríomhshráid a raibh íomha air cosúil leis an Mheiriceá sna 1920idí.

Oscailt an chead pháirc

Ní raibh ráth ag an bpáirc ar an gcead lá a d'oscail sé. I mí Iúil 1955, bhí craoladh beo a dheanamh ag an comhlacht ABC de oscailt na bpáirce agus bhí timpeall 70 milliún breathnóir ar an chlár. Ar an drochuair, ní raibh an lá oscailte comh rathúil is a bhí na tionscnaimh eile a raibh Walt Disney ag obair ar. Ní raibh gach taitneamhacht sa bpáirc ag feidhmiú. Anuas ar sin, bhí a lán daoine ag dul isteach go dtí an pháirc le ticéid bhréige. Ní raibh le bheith ann ach 15,000 duine ach faoi dheireadh an lae, bhí breis is 28,154 tar éis dul istigh go Disneyland[24]. In ainneoin an theip a raibh ar an lá oscailte, d'eirigh thar cionn leis an bpáirc go fád-tearmach.

Disneyland sa lá atá inniu ann



Teimpléad:Ie baile infobox


Tagairtí

  1. Selena Barrientos (2019-02-22). "No, Meryl Streep Hasn't Won the Most Oscars in History" (en-US). Good Housekeeping. Dáta rochtana: 2020-03-19.
  2. 2.0 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 2.6 2.7 PBS (29/08/2017). "Walt Disney PBS American Experience Documentary". Dáta rochtana: 03/04/2020.
  3. 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 "Walt Disney" (en-us). Biography. Dáta rochtana: 2020-03-27.
  4. "Walt Disney Biography - life, family, children, name, story, death, history, wife, school, information, born, contract". www.notablebiographies.com. Dáta rochtana: 2020-04-02.
  5. 5.0 5.1 5.2 5.3 "Walt Disney | Biography, Movies, & Facts" (en). Encyclopedia Britannica. Dáta rochtana: 2020-04-02.
  6. "About Walt Disney" (en-US). D23. Dáta rochtana: 2020-04-02.
  7. 7.0 7.1 "Walt Disney - Walt Disney:Early Life". waltdisney.weebly.com. Dáta rochtana: 2020-04-02.
  8. 8.0 8.1 "From Chicago to Hollywood: The man behind the mouse :: CHICAGO SUN-TIMES :: Lifestyles". web.archive.org (2009-10-03). Dáta rochtana: 2020-04-02.
  9. 9.0 9.1 History-biography (2018-06-17). "Walt Disney" (en-US). History and Biography. Dáta rochtana: 2020-04-02.
  10. J. J. Sedelmaier (2012-03-26). "How Walt Disney Used His Kansas City Library Card" (en-US). Print Magazine. Dáta rochtana: 2020-04-03.
  11. gilardcr (2013-02-25). "The Beginning of Disney’s Career" (en). Walt Disney. Dáta rochtana: 2020-04-03.
  12. Eudie Pak. "Walt Disney's Rocky Road to Success" (en-us). Biography. Dáta rochtana: 2020-04-03.
  13. Michael Barrier (2007). "". The Animated Man: A Life of Walt Disney (1). University of California Press. 
  14. "Walt Disney Biography |" (en-GB). Biography Online. Dáta rochtana: 2020-04-03.
  15. "Disney Brothers Cartoon Studio Founded". www.famousdaily.com. Dáta rochtana: 2020-04-04.
  16. 16.0 16.1 "Walt Disney Biography: The Man Who Believed in Dreams" (en-US). Astrum People. Dáta rochtana: 2020-04-03.
  17. 17.0 17.1 "The rebirth of Oswald the Lucky Rabbit" (en-GB). BBC News (2012-12-03). Dáta rochtana: 2020-04-04.
  18. Fletcher Markle (1963). "Agallamh le Walt Disney". Dáta rochtana: 04/04/2020.
  19. "Steamboat Willie (1928) - IMDb" . 
  20. Claire Suddath (2008-11-18). "Breaking News, Analysis, Politics, Blogs, News Photos, Video, Tech Reviews" (en-US). Time. Dáta rochtana: 2020-04-04.
  21. "Snow White and the Seven Dwarfs" . 
  22. History com Editors. "Disneyland opens" (en). HISTORY. Dáta rochtana: 2020-04-05.
  23. 23.0 23.1 "Disneyland | History & Facts" (en). Encyclopedia Britannica. Dáta rochtana: 2020-04-05.
  24. Christopher Klein. "Disneyland’s Disastrous Opening Day" (en). HISTORY. Dáta rochtana: 2020-04-05.

<ref>Is mar chuid de Comhairle Cathrach Bhaile Átha Cliath é Seantrabh.