An difríocht idir athruithe ar: "Ailgéabar"
☆ clib: Mobile edit Mobile web edit |
No edit summary clib: Reverted Visual edit |
||
Líne 1: | Líne 1: | ||
[[Íomhá:Quadratic_formula.svg|deas|250px|thumb|Ailgéabar]] |
[[Íomhá:Quadratic_formula.svg|deas|250px|thumb|Ailgéabar]] |
||
An brainse den [[Matamaitic|mhatamaitic]] é an t-'''ailgéabar''' ina seasann litreacha is siombailí eile do chainníochtaí anaithnide. D'fhorbair na hArabaigh é (tagann an t-ainm ón bhfocal [[An Araibis|Araibise]] ''al-jabr'') agus thóg siad isteach san [[An Eoraip|Eoraip]] é. San ailgéabar clasaiceach, oibrithe uimhríochúla a bhíonn i gceist. San ailgéabar teibí a saothraíodh sa [[19ú haois|19ú]]-[[20ú haois|20ú céad]], sainmhínítear oibrithe eile, mar shampla ailgéabar nach bhfeidhmeodh an dlí cómhalartach ann, is é sin nach ionann A¤B is B¤A, ina seasann ¤ don oibriú. Ceannródaí i saothrú ailgéabar mar seo ab ea [[William Rowan Hamilton]] a d'fhorbair teoiric na gceathairníon. Shaothraigh [[Arthur Cayley]] is daoine eile ailgéabar maitríseach, agus shaothraigh [[George Boole]] an [[Ailgéabar Boole|tacarailgéabar]] atá ainmnithe as. Tá ailgéabair neamhchomhthiomsaitheacha ann freisin, nach bhfeidhmíonn an dlí comhthiomsaitheach iontu, is é sin go mbraitheann toradh oibrithe ar an ord ina ndéantar é. Sa ghnáthuimhríocht is comhthiomsaitheach suimiú is iolrú, ach is [[neamhchomhfhios|neamhchomhthiomsaitheach]] iad dealú is roinnt. I measc na n-ailgéabar seo tá ailgéabair Jordan, ainmnithe as an [[matamaiticeoir]] [[An Ghearmáin|Gearmánach]] [[Pascual Jordan]], is ailgéabair Lie a úsáidtear go forleathan sa [[Fisic|bhfisic]] nua-aoiseach. |
An brainse den [[Matamaitic|mhatamaitic]] é an t-'''ailgéabar''' ina seasann litreacha is siombailí eile do chainníochtaí anaithnide. D'fhorbair na hArabaigh é (tagann an t-ainm ón bhfocal [[An Araibis|Araibise]] ''al-jabr'') agus thóg siad isteach san [[An Eoraip|Eoraip]] é. San ailgéabar clasaiceach, oibrithe uimhríochúla a bhíonn i gceist. San ailgéabar teibí a saothraíodh sa [[19ú haois|19ú]]-[[20ú haois|20ú céad]], sainmhínítear oibrithe eile, mar shampla ailgéabar nach bhfeidhmeodh an dlí cómhalartach ann, is é sin nach ionann A¤B is B¤A, ina seasann ¤ don oibriú. Ceannródaí i saothrú ailgéabar mar seo ab ea [[William Rowan Hamilton]] a d'fhorbair teoiric na gceathairníon. Shaothraigh [[Arthur Cayley]] is daoine eile ailgéabar maitríseach, agus shaothraigh [[George Boole]] an [[Ailgéabar Boole|tacarailgéabar]] atá ainmnithe as. Tá ailgéabair neamhchomhthiomsaitheacha ann freisin, nach bhfeidhmíonn an dlí comhthiomsaitheach iontu, is é sin go mbraitheann toradh oibrithe ar an ord ina ndéantar é. Sa ghnáthuimhríocht is comhthiomsaitheach suimiú is iolrú, ach is [[neamhchomhfhios|neamhchomhthiomsaitheach]] iad dealú is roinnt. I measc na n-ailgéabar seo tá ailgéabair Jordan, ainmnithe as an [[matamaiticeoir]] [[An Ghearmáin|Gearmánach]] [[Pascual Jordan]], is ailgéabair Lie a úsáidtear go forleathan sa [[Fisic|bhfisic]] nua-aoiseach. Algebra is crap |
||
{{Fréamh an Eolais}} |
{{Fréamh an Eolais}} |
Leagan ó 11:47, 28 Feabhra 2020
An brainse den mhatamaitic é an t-ailgéabar ina seasann litreacha is siombailí eile do chainníochtaí anaithnide. D'fhorbair na hArabaigh é (tagann an t-ainm ón bhfocal Araibise al-jabr) agus thóg siad isteach san Eoraip é. San ailgéabar clasaiceach, oibrithe uimhríochúla a bhíonn i gceist. San ailgéabar teibí a saothraíodh sa 19ú-20ú céad, sainmhínítear oibrithe eile, mar shampla ailgéabar nach bhfeidhmeodh an dlí cómhalartach ann, is é sin nach ionann A¤B is B¤A, ina seasann ¤ don oibriú. Ceannródaí i saothrú ailgéabar mar seo ab ea William Rowan Hamilton a d'fhorbair teoiric na gceathairníon. Shaothraigh Arthur Cayley is daoine eile ailgéabar maitríseach, agus shaothraigh George Boole an tacarailgéabar atá ainmnithe as. Tá ailgéabair neamhchomhthiomsaitheacha ann freisin, nach bhfeidhmíonn an dlí comhthiomsaitheach iontu, is é sin go mbraitheann toradh oibrithe ar an ord ina ndéantar é. Sa ghnáthuimhríocht is comhthiomsaitheach suimiú is iolrú, ach is neamhchomhthiomsaitheach iad dealú is roinnt. I measc na n-ailgéabar seo tá ailgéabair Jordan, ainmnithe as an matamaiticeoir Gearmánach Pascual Jordan, is ailgéabair Lie a úsáidtear go forleathan sa bhfisic nua-aoiseach. Algebra is crap
Tá an t-alt seo bunaithe ar ábhar as Fréamh an Eolais, ciclipéid eolaíochta agus teicneolaíochta leis an Ollamh Matthew Hussey, foilsithe ag Coiscéim sa bhliain 2011. Tá comhluadar na Vicipéide go mór faoi chomaoin acu beirt as ucht cead a thabhairt an t-ábhar ón leabhar a roinnt linn go léir. |
Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |