An difríocht idir athruithe ar: "Ollphéist"

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Browse history interactively
← Gabh chuig an difear roimhe seoAn chéad dhifear eile →
Content deleted Content added
VisualWikitext
m Scoitheadh cuid den ábhar i rannóg nua, cuireadh roinnt ábhar leis
Cuireadh tuilleadh sonraí leis maille le pictiúr agus deisiú botún
Líne 1: Líne 1:
[[Íomhá:Maned sea serpent 1755.jpg|alt=Pictiúr d'arracht mar a bheadh nathair 50 troigh ar fad, ag snámh san fharraige in aice le long, agus báidín ag faire air|mion|Ollphéist nó nathair mhara]]
[[Íomhá:Maned sea serpent 1755.jpg|alt=Pictiúr d'arracht mar a bheadh nathair 50 troigh ar fad, ag snámh san fharraige in aice le long, agus báidín ag faire air|mion|Ollphéist nó nathair mhara]]


Is mar '''ollphéist''' a dhéantar tagairt do ghrúpa [[Arracht|arrachta]] i bhfinscéalta agus i m[[Béaloideas|béaloideas]] na nGael. 'Ollphiasta' a thugtar orthu [[Gaeilge na Mumhan|ó dheas]]. Is mar nathracha a dhéantar cur síos orthu go minic, agus iad millteach mór. Uaireanta bíonn sainchumhachtaí acu m.sh. bua na heitilte. I lochanna is mó a bhíonn siad ag cur fúthú agus, ní is annaimhe, in aibhneacha nó amuigh san aigéin mór.<ref>{{Luaigh foilseachán |author=Dáithí Ó hÓgáin|title='Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann |journal=Béaloideas |date=1983 |volume=51 |pages=Lch 87|url=http://www.jstor.org/stable/20522214 |publisher=An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society}}</ref>
Is mar '''ollphéist''' a dhéantar tagairt do ghrúpa [[Arracht|arrachta]] i bhfinscéalta agus i m[[Béaloideas|béaloideas]] na nGael. 'Ollphiasta' a thugtar orthu [[Gaeilge na Mumhan|ó dheas]]. Is mar nathracha a dhéantar cur síos orthu go minic, agus iad millteach mór. Uaireanta bíonn sainchumhachtaí acu m.sh. bua na heitilte nó na cainte. I lochanna is mó a bhíonn siad ag cur fúthú agus, ní is annaimhe, in aibhneacha nó amuigh san aigéin mór.<ref>{{Luaigh foilseachán |author=Dáithí Ó hÓgáin|title='Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann |journal=Béaloideas |date=1983 |volume=51 |pages=Lch 87|url=http://www.jstor.org/stable/20522214 |publisher=An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society}}</ref>


== Cur Síos ==
== Cur Síos ==
De réir tagairtí áirithe, bíonn siad chomh mór sin go "shughadh an ollphiast chúiche agus shéideadh uaithi crainn na coille trí n-a cuid sranntaraighe.<ref>{{Luaigh foilseachán|author=Seán Óg Mac Murchadha Caomhánach|date=1942|url=https://web.archive.org/web/20190813175158/https://www.forasnagaeilge.ie/wp-content/uploads/2016/06/8fddae92ae307b022d964ebe73d45df6.pdf|title=Croidhe Cainnte Chiarraighe|journal=|volume=|issue=|pages=Lch 3586, s.v. 'sughaim'}}</ref> Sa scéal Gaelach is ársa (b'fhéidir) faoi dhuine ag cloí ollphéiste, .i. [[Echtra Fergusa maic Léti|Eachtra Fhearghasa Mhic Léite]], deirtear go mbíonn a phéist uisce (nó 'mirdris') "á méadú agus á laghdú féin ar nós bhoilg ghabha".<ref>{{Luaigh foilseachán|author=Dáithí Ó hÓgáin|title='Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann|journal=Béaloideas|date=1983|volume=51|pages=Lch 90|url=http://www.jstor.org/stable/20522214|publisher=An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society}}</ref>
De réir tagairtí áirithe, bíonn siad chomh mór sin go <q>shughadh an ollphiast chúiche agus shéideadh uaithi crainn na coille trí n-a cuid sranntaraighe</q>.<ref>{{Luaigh foilseachán|author=Seán Óg Mac Murchadha Caomhánach|date=1942|url=https://web.archive.org/web/20190813175158/https://www.forasnagaeilge.ie/wp-content/uploads/2016/06/8fddae92ae307b022d964ebe73d45df6.pdf|title=Croidhe Cainnte Chiarraighe|journal=|volume=|issue=|pages=Lch 3586, s.v. 'sughaim'}}</ref> Sa scéal is ársa, b'fhéidir, faoi laoch Gaelach ag cloí ollphéiste, .i. [[Echtra Fergusa maic Léti|Eachtra Fhearghasa mhic Léite]], deirtear go mbíonn an phéist uisce (nó 'mirdris') <q>á méadú agus á laghdú féin ar nós bhoilg ghabha</q>.<ref>{{Luaigh foilseachán|author=Dáithí Ó hÓgáin|title='Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann|journal=Béaloideas|date=1983|volume=51|pages=Lch 90|url=http://www.jstor.org/stable/20522214|publisher=An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society}}</ref>


I leagan déanach de scéal [[Loch Dearg|Locha Dearg]], ní hamháin go bhfuil an ollphéist (ar a bhaistiú "an Chaol" san insint seo) in ann loch iomlán a chur trí chéile, agus in ann eitilt go hárd sa spéir,<ref>"tug aghaidh ar an loch agus a craosbheol osluighthe agus do ghabh ag iobhadh an locha 'na thonntaibh tascacha; agus iar sin tug lúbadh róchruaidh ar a corp agus do éirigh i néallaibh an aidhéir agus i bhfraoighthibh na firmameinte ionnas nár bh'fhéidir d'aon [a fhaicsin] cár ghabh sí go ceann tréimhse fada d'aimsir." (lúibíní sa téacs clóite)<br />{{Luaigh foilseachán|author=An tAthair Pádraig Ua Duinnín|date=1917|url=https://archive.org/details/meguidhirfhearma00dinn/page/n7/mode/2up|title=Me Guidhir Fhearmanach|journal=|volume=|issue=|Eagarthóir=|pages=lch 24|publisher=Cumann Buanchoimeádtha na Gaedhilge|location=Baile Átha Cliath}}</ref> ach is féidir léi méid mór d'ábhar éigin a theilgean as a béal amach mar "mar chith gainnmhidhe cloichshneachta" freisin.<ref>"Annsoin do oscuil a craosbheol agus do scéith a hurchroidhe feadh an locha mar chith gainnmhidhe [nó] cloichshneachta agus go formhórach fa shúilibh an tailginn gona chléircibh, ionnas gur mhachtnuigheadar go mór an naoimhchléir re huamhan na hiolphéiste;" (lúibíní sa téacs clóite)<br />{{Luaigh foilseachán|author=An tAthair Pádraig Ua Duinnín|date=1917|url=https://archive.org/details/meguidhirfhearma00dinn/page/n7/mode/2up|title=Me Guidhir Fhearmanach|journal=|volume=|issue=|Eagarthóir=|pages=lch 24-25|publisher=Cumann Buanchoimeádtha na Gaedhilge|location=Baile Átha Cliath}}</ref> Sa leagan céanna, luaitear an Chaol mar 'phéist', mar 'fheithide', mar 'iolphéist, agus mar 'nathair neimhe'.
I leagan déanach de scéal [[Loch Dearg]], ní hamháin go bhfuil an ollphéist (ar a bhaistiú "an Chaol" san insint seo) in ann loch iomlán a chur trí chéile lena himeacht, agus in ann eitilt go hárd sa spéir,<ref><q>tug aghaidh ar an loch agus a craosbheol osluighthe agus do ghabh ag iobhadh an locha 'na thonntaibh tascacha; agus iar sin tug lúbadh róchruaidh ar a corp agus do éirigh i néallaibh an aidhéir agus i bhfraoighthibh na firmameinte ionnas nár bh'fhéidir d'aon [a fhaicsin] cár ghabh sí go ceann tréimhse fada d'aimsir.<\q> (lúibíní sa téacs clóite)<br />{{Luaigh foilseachán|author=An tAthair Pádraig Ua Duinnín|date=1917|url=https://archive.org/details/meguidhirfhearma00dinn/page/n7/mode/2up|title=Me Guidhir Fhearmanach|journal=|volume=|issue=|Eagarthóir=|pages=lch 24|publisher=Cumann Buanchoimeádtha na Gaedhilge|location=Baile Átha Cliath}}</ref> ach is féidir léi méid mór d'ábhar éigin a theilgean as a béal amach <q>mar chith gainnmhidhe cloichshneachta</q> freisin.<ref><q>Annsoin do oscuil a craosbheol agus do scéith a hurchroidhe feadh an locha mar chith gainnmhidhe [nó] cloichshneachta agus go formhórach fa shúilibh an tailginn gona chléircibh, ionnas gur mhachtnuigheadar go mór an naoimhchléir re huamhan na hiolphéiste;</q> (lúibíní sa téacs clóite)<br />{{Luaigh foilseachán|author=An tAthair Pádraig Ua Duinnín|date=1917|url=https://archive.org/details/meguidhirfhearma00dinn/page/n7/mode/2up|title=Me Guidhir Fhearmanach|journal=|volume=|issue=|Eagarthóir=|pages=lch 24-25|publisher=Cumann Buanchoimeádtha na Gaedhilge|location=Baile Átha Cliath}}</ref> Sa leagan seo, luaitear an Chaol mar 'phéist', mar 'fheithide', mar 'iolphéist', agus mar 'nathair neimhe'.


Uaireanta, is mar 'phéist' a dhéantar cur síos ar [[Onchú|onchoin]].<ref>{{Luaigh foilseachán|author=N. J. A. Williams|title=Of Beasts and Banners the Origin of the Heraldic Enfield|journal=The Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland|date=1989|volume=119|pages=Lch 73-5|url=https://www.jstor.org/stable/25508971|publisher=Royal Society of Antiquaries of Ireland|language=Béarla}}</ref> Mar sin, tá seans gur onchú in ainmhéid a bhíodh i gceist le hollphéist.
Uaireanta, is mar 'phéist' a dhéantar cur síos ar [[Onchú|onchoin]].<ref>{{Luaigh foilseachán|author=N. J. A. Williams|title=Of Beasts and Banners the Origin of the Heraldic Enfield|journal=The Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland|date=1989|volume=119|pages=Lch 73-5|url=https://www.jstor.org/stable/25508971|publisher=Royal Society of Antiquaries of Ireland|language=Béarla}}</ref> Mar sin, tá seans nach mbíodh de dhifir idir onchú agus ollphéist ach a dtomhas.


==Finscéalta==
==Finscéalta==


Is iomaí scéal mar a bhíonn [[Fionn mac Cumhaill|Fionn Mac Cumhaill]] nó laoch nó naomh eile i gcomhrac le hollphéist. Sampla tábhachtach is ea an [[Laoi|laoi]] [[Seilg Sléibhe Truim]], mar a bhfuil liosta fada de lochanna, aibhneacha agus gleannta a bhí torathar á áitreamh.<ref name=":0">{{Luaigh foilseachán |author=Dáithí Ó hÓgáin |title='Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann |journal=Béaloideas |date=1983 |volume=51 |pages=Lch 87-88 |url=http://www.jstor.org/stable/20522214 |publisher=An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society}}</ref>
Is iomaí scéal mar a bhíonn [[Fionn mac Cumhaill]] nó laoch nó naomh eile i gcomhrac le hollphéist. Sampla tábhachtach is ea an [[Laoi|laoi]] [[Seilg Sléibhe Truim]], mar a bhfuil liosta fada de lochanna, aibhneacha agus gleannta a bhí torathar á áitreamh.<ref name=":0">{{Luaigh foilseachán |author=Dáithí Ó hÓgáin |title='Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann |journal=Béaloideas |date=1983 |volume=51 |pages=Lch 87-88 |url=http://www.jstor.org/stable/20522214 |publisher=An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society}}</ref>


In imeacht na haimsire, cuireadh pearsana nua i gcuid de na scéalta—in áit laoich de [[Miotaseolaíocht na nGael|mhiotas na nGael]], tháinig naomh críostaíoch (m.sh. [[Naomh Pádraig]]).<ref>{{Luaigh foilseachán |author=Dáithí Ó hÓgáin|title='Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann |journal=Béaloideas |date=1983 |volume=51 |pages=Lch 87|url=http://www.jstor.org/stable/20522214 |publisher=An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society}}</ref>
Dar le [[Dáithí Ó hÓgáin]], b'ionann fadó ainsprideanna, plánna agus péisteanna ó thaobh feidhme de, sa chiall is gur dhualgas do laochra iad a chur faoi chos. Bhí sé den tuairim gur ó scéal a dhíothaithe na nollphéisteanna a tháinig an scéal níos déanaí gurb é [[Naomh Pádraig|Naobh Pádraig]] a dhíbir na nathracha ó Éirinn.<ref>{{Luaigh foilseachán|author=Dáithí Ó hÓgáin|title='Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann|journal=Béaloideas|date=1983|volume=51|pages=Lch 93-6|url=http://www.jstor.org/stable/20522214|publisher=An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society|issue=}}</ref>


[[Íomhá:Lough derg november.jpg|alt=Radharc ar loch mín dorcha|mion|[[Loch Dearg]], mar a raibh ollphéist fadó]]
[[Íomhá:Lough derg november.jpg|alt=Radharc ar loch mín dorcha|mion|[[Loch Dearg]], a bhí dath na fola air ar feadh trí lá ⁊ mí ⁊ bliain i ndiaidh do na Fianna ollphéist a mharú ann]]


===Ollphéisteanna Mór le Rá===
===Ollphéisteanna Mór le Rá===
Líne 31: Líne 31:
*[[Seilg Sléibhe Truim]] (15ú Céad)
*[[Seilg Sléibhe Truim]] (15ú Céad)
*[[Seilg Locha Deirg]] (16ú Céad)
*[[Seilg Locha Deirg]] (16ú Céad)

==Tionchar==
[[Íomhá:Lough Muskry - geograph.org.uk - 833518.jpg|alt=Scata daoine ag ligint a scíth ar thaobh locha ar lá breá|mion|Turasóirí i mbaol a mbáis sna [[Na Gaibhlte|Gaibhlte]]?]]
Bhí an oiread fhaitís ag daoine roimh na harrachtaí seo, nuair a bhí scéim uisce a bhí beartaithe do [[Tiobraid Árann (baile)|Bhaile Thiobraid Árainn]] sa [[19ú haois|naoú haois déag]] a bhainfeadh uisce d'Ard-Loch, áit a bhí ollphéist in ainm is a bheith ann, gur chuir daoine i gcoinne an scéim ar eagla go dtiocfadh an ollphéist isteach sna píobaí.<ref>{{Luaigh foilseachán |author=Dáithí Ó hÓgáin |title='Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann |journal=Béaloideas |date=1983 |volume=51 |pages=Lch 97 |url=http://www.jstor.org/stable/20522214 |publisher=An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society}}</ref>


==Féach Freisin==
==Féach Freisin==

* [[Onchú]]
* [[Dobharchú (osnádúrtha)|Dobharchú]]
*[[Onchú]]
*[[Dobharchú (osnádúrtha)|Dobharchú]]
* [[Each Uisce]]
*[[Each Uisce]]
* [[Niseag|Ollphéist Loch Nis]]
*[[Niseag|Ollphéist Loch Nis]]
*[[:Catagóir:Áitribh Arrachtaí|Áitribh Arrachtaí]]


==Tagairtí==
==Tagairtí==
Líne 43: Líne 49:
[[Catagóir:Arrachtaí]]
[[Catagóir:Arrachtaí]]
[[Catagóir:Miotaseolaíocht na nGael]]
[[Catagóir:Miotaseolaíocht na nGael]]
[[Catagóir:Béaloideas]]
[[Catagóir:Béaloideas na hÉireann]]
[[Catagóir:Béaloideas na hÉireann]]

Leagan ó 05:34, 9 Feabhra 2020

Pictiúr d'arracht mar a bheadh nathair 50 troigh ar fad, ag snámh san fharraige in aice le long, agus báidín ag faire air
Ollphéist nó nathair mhara

Is mar ollphéist a dhéantar tagairt do ghrúpa arrachta i bhfinscéalta agus i mbéaloideas na nGael. 'Ollphiasta' a thugtar orthu ó dheas. Is mar nathracha a dhéantar cur síos orthu go minic, agus iad millteach mór. Uaireanta bíonn sainchumhachtaí acu m.sh. bua na heitilte nó na cainte. I lochanna is mó a bhíonn siad ag cur fúthú agus, ní is annaimhe, in aibhneacha nó amuigh san aigéin mór.[1]

Cur Síos

De réir tagairtí áirithe, bíonn siad chomh mór sin go shughadh an ollphiast chúiche agus shéideadh uaithi crainn na coille trí n-a cuid sranntaraighe.[2] Sa scéal is ársa, b'fhéidir, faoi laoch Gaelach ag cloí ollphéiste, .i. Eachtra Fhearghasa mhic Léite, deirtear go mbíonn an phéist uisce (nó 'mirdris') á méadú agus á laghdú féin ar nós bhoilg ghabha.[3]

I leagan déanach de scéal Loch Dearg, ní hamháin go bhfuil an ollphéist (ar a bhaistiú "an Chaol" san insint seo) in ann loch iomlán a chur trí chéile lena himeacht, agus in ann eitilt go hárd sa spéir,[4] ach is féidir léi méid mór d'ábhar éigin a theilgean as a béal amach mar chith gainnmhidhe cloichshneachta freisin.[5] Sa leagan seo, luaitear an Chaol mar 'phéist', mar 'fheithide', mar 'iolphéist', agus mar 'nathair neimhe'.

Uaireanta, is mar 'phéist' a dhéantar cur síos ar onchoin.[6] Mar sin, tá seans nach mbíodh de dhifir idir onchú agus ollphéist ach a dtomhas.

Finscéalta

Is iomaí scéal mar a bhíonn Fionn mac Cumhaill nó laoch nó naomh eile i gcomhrac le hollphéist. Sampla tábhachtach is ea an laoi Seilg Sléibhe Truim, mar a bhfuil liosta fada de lochanna, aibhneacha agus gleannta a bhí torathar á áitreamh.[7]

Dar le Dáithí Ó hÓgáin, b'ionann fadó ainsprideanna, plánna agus péisteanna ó thaobh feidhme de, sa chiall is gur dhualgas do laochra iad a chur faoi chos. Bhí sé den tuairim gur ó scéal a dhíothaithe na nollphéisteanna a tháinig an scéal níos déanaí gurb é Naobh Pádraig a dhíbir na nathracha ó Éirinn.[8]

Radharc ar loch mín dorcha
Loch Dearg, a bhí dath na fola air ar feadh trí lá ⁊ mí ⁊ bliain i ndiaidh do na Fianna ollphéist a mharú ann

Ollphéisteanna Mór le Rá

Buntéacsanna

Ní liosta críochnúil é seo a leannas.

Tionchar

Scata daoine ag ligint a scíth ar thaobh locha ar lá breá
Turasóirí i mbaol a mbáis sna Gaibhlte?

Bhí an oiread fhaitís ag daoine roimh na harrachtaí seo, nuair a bhí scéim uisce a bhí beartaithe do Bhaile Thiobraid Árainn sa naoú haois déag a bhainfeadh uisce d'Ard-Loch, áit a bhí ollphéist in ainm is a bheith ann, gur chuir daoine i gcoinne an scéim ar eagla go dtiocfadh an ollphéist isteach sna píobaí.[10]

Féach Freisin

Tagairtí

  1. ↑ Dáithí Ó hÓgáin (1983). "'Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann". Béaloideas 51: Lch 87. An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society. 
  2. ↑ Seán Óg Mac Murchadha Caomhánach (1942). "Croidhe Cainnte Chiarraighe": Lch 3586, s.v. 'sughaim'. 
  3. ↑ Dáithí Ó hÓgáin (1983). "'Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann". Béaloideas 51: Lch 90. An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society. 
  4. ↑ tug aghaidh ar an loch agus a craosbheol osluighthe agus do ghabh ag iobhadh an locha 'na thonntaibh tascacha; agus iar sin tug lúbadh róchruaidh ar a corp agus do éirigh i néallaibh an aidhéir agus i bhfraoighthibh na firmameinte ionnas nár bh'fhéidir d'aon [a fhaicsin] cár ghabh sí go ceann tréimhse fada d'aimsir.<\q> (lúibíní sa téacs clóite)
    An tAthair Pádraig Ua Duinnín (1917). "Me Guidhir Fhearmanach": lch 24. Baile Átha Cliath: Cumann Buanchoimeádtha na Gaedhilge. 
  5. ↑ Annsoin do oscuil a craosbheol agus do scéith a hurchroidhe feadh an locha mar chith gainnmhidhe [nó] cloichshneachta agus go formhórach fa shúilibh an tailginn gona chléircibh, ionnas gur mhachtnuigheadar go mór an naoimhchléir re huamhan na hiolphéiste; (lúibíní sa téacs clóite)
    An tAthair Pádraig Ua Duinnín (1917). "Me Guidhir Fhearmanach": lch 24-25. Baile Átha Cliath: Cumann Buanchoimeádtha na Gaedhilge. 
  6. ↑ N. J. A. Williams (1989). "Of Beasts and Banners the Origin of the Heraldic Enfield" (as Béarla). The Journal of the Royal Society of Antiquaries of Ireland 119: Lch 73-5. Royal Society of Antiquaries of Ireland. 
  7. ↑ Dáithí Ó hÓgáin (1983). "'Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann". Béaloideas 51: Lch 87-88. An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society. 
  8. ↑ Dáithí Ó hÓgáin (1983). "'Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann". Béaloideas 51: Lch 93-6. An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society. 
  9. ↑ Dáithí Ó hÓgáin (1983). "'Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann". Béaloideas 51: Lch 88. An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society. 
  10. ↑ Dáithí Ó hÓgáin (1983). "'Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann". Béaloideas 51: Lch 97. An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society. 
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Ollphéist&oldid=953830"