An difríocht idir athruithe ar: "Loch Dearg"

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Browse history interactively
← Gabh chuig an difear roimhe seoAn chéad dhifear eile →
Content deleted Content added
VisualWikitext
m Cealaíodh athruithe Bodto (Plé); ar ais chuig leagan le Addbot
chlib amháin: Rollback
Cuireadh leis neart sonraí ar ollphéist na locha, maille le catagóirí
Líne 1: Líne 1:
[[Íomhá:Loughdergdonegal.jpg|thumb|Loch Dearg]]
[[Íomhá:Loughdergdonegal.jpg|thumb|Radharc ar [[Purgadóir Naomh Pádraig|Phurgadóir Naomh Phádraig]] mar atá sa lá atá inniu ann]]
Is loch beag í '''Loch Dearg''' nó '''Loch Geirg''' ([[Béarla]]: ''Lough Derg'') atá suite i g[[Contae Dhún na nGall]] timpeall 7 gciliméadar ó thuaidh de bhaile beag [[Paiteagó]]. Tá achar de 890 heachtáir (2200 acra) inti agus tá sí éadomhan go leor. Í lár na locha tá oileán beag ar a ghlaoitear ''Station Island'' nó [[Purgadóir Naoimh Phádraig]]. Tá tór ar an áit seo mar ionad oilithreachta ón [[12ú haois|dara haois déag]], nuair a scríobhadh an leabhar cáiliúil ''[[Tractatus de Purgatorio Sancti Patricii]]''.
Is loch beag í '''Loch Dearg''' nó '''Loch Geirg''' ([[Béarla]]: ''Lough Derg'') atá suite i g[[Contae Dhún na nGall]] timpeall 7 gciliméadar ó thuaidh de bhaile beag [[Paiteagó]]. De réir traidisiúin, ba é '''Fionnloch''' ainm la háite anallód.

Tá achar de 890 heachtáir (2200 acra) inti agus tá sí éadomhan go leor. I lár na locha tá oileán beag ar a ghlaoitear [[Purgadóir Naomh Pádraig|Purgadóir Naomh Phádraig]]. Tá tóir ar an áit seo mar ionad [[Oilithreacht|oilithreachta]] leis na cianta. Tá an chéad tagairt díreach don traidisiún seo i ''[[Tractatus de Purgatorio Sancti Patricii]]'', leabhar a scríobhah sa [[12ú haois|dara haois déag]] agus a bhain cáil amach ar fud na hEorpa sa [[An Mheánaois|mheánaois]].<ref>{{Luaigh foilseachán |author=Dáithí Ó hÓgáin|title='Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann |journal=Béaloideas |date=1983 |volume=51 |pages=Lch 93|url=http://www.jstor.org/stable/20522214 |publisher=An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society}}</ref>

De réir [[laoi]] na 1600í, ar a dtugtar [[Seilg Locha Deirg]], bhí [[ollphéist]] sa loch fadó a d'itheadh oiread mór beithíoch gach lá.<ref>{{Luaigh foilseachán |author=Dáithí Ó hÓgáin|title='Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann |journal=Béaloideas |date=1983 |volume=51 |pages=Lch 88|url=http://www.jstor.org/stable/20522214 |publisher=An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society}}</ref> Sa laoi seo, téann na [[Fianna]] i gcormhrac léi agus slogtar cuid mhór acu. Agus [[Fionn mac Cumhaill]] ag iomrascáil leis an ollphéist, léimeann a mhac [[Dáire mac Fhinn|Dáire]] isteach i mbéal na péiste agus gearrann bealach amach dá chomhghlacaithe trína hascaill. Is ar an ár seo a rinneadh athbhaisteadh ar an loch:

::''Fionnloch dobh ainm don loch''
::''ar tús a chor a chléireach''
::''do an Loch Dearg air ré a bheó''
::''ó ár na Féine a n-énló''
::''Trí lá & mí & blíaghain''
::''do bhí Loch Dearg fa dhíamhair''
::''ó lá marbhtha Fíana Finn''
::''go deimhin duit a [[Naomh Pádraig|Thailghinn]]''<ref>{{Lua idirlín|url=https://celt.ucc.ie/published/G402562.html|teideal=Seilg Locha Deirg|údar=Aodh Ó Dochartaigh|dáta=1626-1627|editor=Gerard Murphy|work=CELT|pages=lch 235-238|dátarochtana=09/02/2020|archiveurl=https://celt.ucc.ie/published/G402562.html|archivedate=9/02/2020|tras-scríobhaí=Emer Purcell}}</ref>

Is ar struchtúr [[Agallamh na Seanórach|Agallaimh na Seanórach]] atá an laoi seo agus laoithe eile, mar a bhfuil [[Caílte mac Rónáin|Caoilte]] ag eachtrú imeachtaí na bhFiann do [[Naomh Pádraig]]. Tá cur síos sa téacs sin ar an 'smirdris' i [[Loch Lurgan]] agus péist eile i n[[Gleann Dá Loch]].<ref>{{Luaigh foilseachán|author=Dáithí Ó hÓgáin|title='Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann|journal=Béaloideas|date=1983|volume=51|pages=Lch 89|url=http://www.jstor.org/stable/20522214|publisher=An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society|issue=}}</ref> I dtéacsanna eile, m.sh. [[Me Guidhir Fhearmanach]] ó thús na 1700, is é Naomh Pádraig féin a chloíonn an ollphéist. Dar le h[[Dáithí Ó hÓgáin|Ó hÓgáin]], is é sin an leagan is sine den scéal, bunaithe ar scéal [[Maois|Mhaois]] ag iompú abhann go fuil.<ref>{{Luaigh foilseachán|author=Dáithí Ó hÓgáin|title='Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann|journal=Béaloideas|date=1983|volume=51|pages=Lch 94-5|url=http://www.jstor.org/stable/20522214|publisher=An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society|issue=}}</ref>

<br />

{{síol}}

==Tagairtí==
<references/>


[[Catagóir:Uiscí Uladh]]
[[Catagóir:Uiscí Uladh]]
[[Catagóir:Contae Dhún na nGall]]
[[Catagóir:Contae Dhún na nGall]]
[[Catagóir:Lochanna na hÉireann]]
[[Catagóir:Lochanna na hÉireann]]
[[Catagóir:An Fhiannaíocht]]
[[Catagóir:Béaloideas na hÉireann]]
[[Catagóir:Áitribh Arrachtaí]]

Leagan ó 04:04, 9 Feabhra 2020

Radharc ar Phurgadóir Naomh Phádraig mar atá sa lá atá inniu ann

Is loch beag í Loch Dearg nó Loch Geirg (Béarla: Lough Derg) atá suite i gContae Dhún na nGall timpeall 7 gciliméadar ó thuaidh de bhaile beag Paiteagó. De réir traidisiúin, ba é Fionnloch ainm la háite anallód.

Tá achar de 890 heachtáir (2200 acra) inti agus tá sí éadomhan go leor. I lár na locha tá oileán beag ar a ghlaoitear Purgadóir Naomh Phádraig. Tá tóir ar an áit seo mar ionad oilithreachta leis na cianta. Tá an chéad tagairt díreach don traidisiún seo i Tractatus de Purgatorio Sancti Patricii, leabhar a scríobhah sa dara haois déag agus a bhain cáil amach ar fud na hEorpa sa mheánaois.[1]

De réir laoi na 1600í, ar a dtugtar Seilg Locha Deirg, bhí ollphéist sa loch fadó a d'itheadh oiread mór beithíoch gach lá.[2] Sa laoi seo, téann na Fianna i gcormhrac léi agus slogtar cuid mhór acu. Agus Fionn mac Cumhaill ag iomrascáil leis an ollphéist, léimeann a mhac Dáire isteach i mbéal na péiste agus gearrann bealach amach dá chomhghlacaithe trína hascaill. Is ar an ár seo a rinneadh athbhaisteadh ar an loch:

Fionnloch dobh ainm don loch
ar tús a chor a chléireach
do an Loch Dearg air ré a bheó
ó ár na Féine a n-énló
Trí lá & mí & blíaghain
do bhí Loch Dearg fa dhíamhair
ó lá marbhtha Fíana Finn
go deimhin duit a Thailghinn[3]

Is ar struchtúr Agallaimh na Seanórach atá an laoi seo agus laoithe eile, mar a bhfuil Caoilte ag eachtrú imeachtaí na bhFiann do Naomh Pádraig. Tá cur síos sa téacs sin ar an 'smirdris' i Loch Lurgan agus péist eile i nGleann Dá Loch.[4] I dtéacsanna eile, m.sh. Me Guidhir Fhearmanach ó thús na 1700, is é Naomh Pádraig féin a chloíonn an ollphéist. Dar le hÓ hÓgáin, is é sin an leagan is sine den scéal, bunaithe ar scéal Mhaois ag iompú abhann go fuil.[5]


Tagairtí

  1. ↑ Dáithí Ó hÓgáin (1983). "'Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann". Béaloideas 51: Lch 93. An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society. 
  2. ↑ Dáithí Ó hÓgáin (1983). "'Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann". Béaloideas 51: Lch 88. An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society. 
  3. ↑ Aodh Ó Dochartaigh (1626-1627). Gerard Murphy: "Seilg Locha Deirg". CELT lch 235-238. Cartlannaíodh an bunleathanach ar 9/02/2020. Dáta rochtana: 09/02/2020.
  4. ↑ Dáithí Ó hÓgáin (1983). "'Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann". Béaloideas 51: Lch 89. An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society. 
  5. ↑ Dáithí Ó hÓgáin (1983). "'Moch Amach ar Maidin dé Luain!' Staidéar ar an seanchas faoi ollphiasta i lochanna na hÉireann". Béaloideas 51: Lch 94-5. An Cumann Le Béaloideas Éireann/Folklore of Ireland Society. 
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Loch_Dearg&oldid=953827"