An difríocht idir athruithe ar: "Nion (ogham)"

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Content deleted Content added
→‎Tagairtí: Catagóir
clib: Mobile edit Mobile web edit Advanced mobile edit
gramad.
Líne 1: Líne 1:
<div align=center><font size=7>ᚅ</font></div>
<div align=center><font size=7>ᚅ</font></div>
An cúigiú litir den aibítir [[Ogham|oghaim]] is ea '''Nion''' ([[Sean-Ghaeilge]] '''Nin'''<ref>[http://dil.ie/33186 1 nin] ar eDIL</ref><ref name=gabhal>[http://dil.ie/33187 2 nin] ar eDIL, píce, gabhal</ref><ref name=tonn>[http://dil.ie/33188 3 nin] ar eDIL, tonn</ref>). Is í an cúigiú litir den Aicme [[Beith (ogham)|Bheithe]]. Is é {{IPA|[n]}} a luach foghraíochta. Cuireann an focal 'nin' i leith na litreach áirithe 'Nin', agus araon i leith litreacha an Oghaim i gcoitinne.
Is í an cúigiú litir den aibítir [[Ogham|oghaim]] an '''Nion''' ([[Sean-Ghaeilge]] '''Nin'''<ref>[http://dil.ie/33186 1 nin] ar eDIL</ref><ref name=gabhal>[http://dil.ie/33187 2 nin] ar eDIL, píce, gabhal</ref><ref name=tonn>[http://dil.ie/33188 3 nin] ar eDIL, tonn</ref>). Is í an cúigiú litir den Aicme [[Beith (ogham)|Bheithe]]. Is é {{IPA|[n]}} a luach foghraíochta. Cuireann an focal 'nin' i leith na litreach áirithe 'Nin', agus araon i leith litreacha an Oghaim i gcoitinne.


==Gluais==
==Gluais==

Leagan ó 04:41, 1 Eanáir 2020

Is í an cúigiú litir den aibítir oghaim an Nion (Sean-Ghaeilge Nin[1][2][3]). Is í an cúigiú litir den Aicme Bheithe. Is é [n] a luach foghraíochta. Cuireann an focal 'nin' i leith na litreach áirithe 'Nin', agus araon i leith litreacha an Oghaim i gcoitinne.

Gluais

Is amhlaidh go ndéanann gluaiseoirí An Leabhar Oghaim agus Auraicept na n-Éces trácht ar dhá fhocal nin ar a laghad, le ciall 'cuid de sheol fíodóra',[2] agus 'tonn'.[3] Tugtar an ghluais 'gablach' don aidiacht ninach. Tá dealramh leis mar sin, gur focal oiriúnach é nin le haghaidh litreacha an Oghaim, a bhfuil cuma gabhal (ar a laghad na consain) orthu, tar éis an tsaoil

Is amhlaidh gur gaolta is ea an dara nin le focal na Breatnaise, nen, "díon, neamh", le brí de "maorgacht". Míníonn gluaiseoirí na mbriathra oghaim (féach thíos) go dtógtaí seolta na bhfíodóirí mar chomhartha na síochána. B'fhéidir é gur bunaithe ar an gciall seo is ea na nathanna maidir le háille.

De réir córas na gcrann, maítear gur fuinseog atá i ceist, ag rá go ndéantaí seolta as adhmad na fuinseoige. Tá clú ar adhmad fuinseoige um sleánna a dhéanamh, áfach, agus dá bharr i roinnt cásanna, athraíodh an briatharogham go "scrios síthe".

Bríatharogam

Is iad a leanas na nathanna meafaracha (kennings) d'ainm na litreach sna Bhriatharoghaim:[4]

  • costud síde (costadh síthe[5]) i mBriatharogham Morann mic Moín
  • bág[6] ban (maíomh ban) i mBriatharogham Mac ind Óc
  • bág maise (maíomh maise/áille) i mBriatharogham Culainn.

Foinsí

  • Damian McManus, Irish letter-names and their kennings, Ériu 39 (1988), 127-168.

Tagairtí

  1. 1 nin ar eDIL
  2. 2.0 2.1 2 nin ar eDIL, píce, gabhal
  3. 3.0 3.1 3 nin ar eDIL, tonn
  4. Auraicept na n-Éces Calder, George, Edinburgh, John Grant (1917), reprint Four Courts Press (1995), ISBN 1-85182-181-3
  5. costadh 1 ar teanglann.ie
  6. bág ar eDIL


Aicmí agus Litreacha Oghaim
Beith Uath Muin Ailm Forfeda
B L F S N H D T C Q M G NG S R A O U E I EA OI UI IA AE P