An difríocht idir athruithe ar: "Caife"
No edit summary |
No edit summary |
||
| Líne 8: | Líne 8: | ||
=== Stair níos creidimh === |
=== Stair níos creidimh === |
||
[[Íomhá:Mocha Dapper 1680.jpg|mion]] |
|||
Tá an fhianaise inchreidte is luaithe ar ól caife nó eolas ar an gcrann caife le feiceáil i lár an 15ú haois i gcuntais Ahmed al-Ghaffar i Éimin.<ref name=":0" /> Níl an crann caife dúchasach do dheisceart Arabica agus tá traidisiún Arabach ann a thugann le fios gur tugadh isteach é ón Aetóip. Tá téarma caife féin ag teangacha áirithe san Aetóip, mar shampla, an grúpa Omotic, gan a lua go bhfuarthas an chuid is mó de na téarmaí a úsáideadh ar iasacht ón Araibis.<ref>{{Luaigh foilseachán|author=Merid W. Aregay|date=1988|url=|title=|journal=The Journal of African History|volume=1|issue=29}}</ref> Nuair a bhuail an nuacht an Éigipt, go ghlaodh deoch 'quhwa', bhí sé leathnaithe go hÉimin agus a bhí ag úsáid ag Sufi Shaykhs agus daoine eile chun fán dhúiseacht le linn a gcuid paidreacha. <ref>{{Luaigh foilseachán|author=Ralph S. Hattox|date=1988|url=|title=The origins of a social beverage in the medieval near east|journal=Coffee and Coffeehouses|volume=|issue=|publisher=University of Washington Press}}</ref> .Ní hamháin gur ólann na pátrúin caife agus go raibh siad i mbun cainte, ach d'éist siad freisin le ceol, d’fhéach siad ar thaibheoirí, d’imir siad fichille agus choinnigh siad an scéal faoi láthair. D'éirigh go tapa le tithe caife mar ionad eolais a mhalartú go minic mar “Scoileanna an Chéasta". Faoin 17ú haois, bhí an caife ar a bhealach go dtí an Eoraip agus bhí an-tóir air ar fud na mór-roinne. Bhí conspóid mhór ann maidir leis an dí nua a tháinig chun na hEorpa, bhí baint ag an bpápa leis an gcinneadh deiridh. In ainneoin an chonspóid seo, bhí tithe caife ag teacht chun bheith ina n-ionaid gníomhaíochta sóisialta agus cumarsáide i mórchathracha Shasana, na hOstaire, na Fraince, na Gearmáine agus na hÍsiltíre.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.ncausa.org/about-coffee/history-of-coffee|teideal=The History of Coffee|work=www.ncausa.org|dátarochtana=2019-03-27}}</ref> Mhothaigh daoine a chuireann alcól in áit na maidine níos mó fuinnimh agus mar sin bhí deoch chaifé coitianta ann sa [[An tAontas Eorpach]] |
Tá an fhianaise inchreidte is luaithe ar ól caife nó eolas ar an gcrann caife le feiceáil i lár an 15ú haois i gcuntais Ahmed al-Ghaffar i Éimin.<ref name=":0" /> Níl an crann caife dúchasach do dheisceart Arabica agus tá traidisiún Arabach ann a thugann le fios gur tugadh isteach é ón Aetóip. Tá téarma caife féin ag teangacha áirithe san Aetóip, mar shampla, an grúpa Omotic, gan a lua go bhfuarthas an chuid is mó de na téarmaí a úsáideadh ar iasacht ón Araibis.<ref>{{Luaigh foilseachán|author=Merid W. Aregay|date=1988|url=|title=|journal=The Journal of African History|volume=1|issue=29}}</ref> Nuair a bhuail an nuacht an Éigipt, go ghlaodh deoch 'quhwa', bhí sé leathnaithe go hÉimin agus a bhí ag úsáid ag Sufi Shaykhs agus daoine eile chun fán dhúiseacht le linn a gcuid paidreacha. <ref>{{Luaigh foilseachán|author=Ralph S. Hattox|date=1988|url=|title=The origins of a social beverage in the medieval near east|journal=Coffee and Coffeehouses|volume=|issue=|publisher=University of Washington Press}}</ref> .Ní hamháin gur ólann na pátrúin caife agus go raibh siad i mbun cainte, ach d'éist siad freisin le ceol, d’fhéach siad ar thaibheoirí, d’imir siad fichille agus choinnigh siad an scéal faoi láthair. D'éirigh go tapa le tithe caife mar ionad eolais a mhalartú go minic mar “Scoileanna an Chéasta". Faoin 17ú haois, bhí an caife ar a bhealach go dtí an Eoraip agus bhí an-tóir air ar fud na mór-roinne. Bhí conspóid mhór ann maidir leis an dí nua a tháinig chun na hEorpa, bhí baint ag an bpápa leis an gcinneadh deiridh. In ainneoin an chonspóid seo, bhí tithe caife ag teacht chun bheith ina n-ionaid gníomhaíochta sóisialta agus cumarsáide i mórchathracha Shasana, na hOstaire, na Fraince, na Gearmáine agus na hÍsiltíre.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.ncausa.org/about-coffee/history-of-coffee|teideal=The History of Coffee|work=www.ncausa.org|dátarochtana=2019-03-27}}</ref> Mhothaigh daoine a chuireann alcól in áit na maidine níos mó fuinnimh agus mar sin bhí deoch chaifé coitianta ann sa [[An tAontas Eorpach]] |
||
[[Íomhá:Carte Coffea robusta arabic.svg|mion]] |
|||
== Saothrú(cultivation) == |
== Saothrú(cultivation) == |
||
| Líne 17: | Líne 19: | ||
== Próiseas == |
== Próiseas == |
||
| ⚫ | |||
<br /> |
<br /> |
||
== Díol agus Dáileadh == |
== Díol agus Dáileadh == |
||
<br /> |
|||
| ⚫ | |||
Leagan ó 10:30, 27 Márta 2019
Deoch is ea an caife a dhéantar as síolta rósta an phlanda caife nó coffea. Creidtear gurb ó réigiún san Aetóip, Kaffa, a fuaireamar an focal "caife". Tháinig an focal dúinn trí kahve na Turcaise ó qahwah (fíon) na hAraibise. Is féidir é a sheirbheáil te nó fuar. Tá go leor scéalta taobh thiar de. Is é an réigiún Meánchiorcal an áit a bhfástar an caife. Is iad na réimsí sonracha ná Meiriceá Láir agus Theas, An Afraic agus an lár-oirthear agus an Áise Theas. Tá sé ar eolas go geografach mar an áit idir an Trópaic an Phortáin agus Trópaic an Ghabhair mar an "crio pónairí caife". Tá dhá chineál éagsúla caife ar eolas go coitianta, caife Arabica agus caife Robusta.
Stair an Chaife
Finscéalaíocht
Tá scéal finscéalach ann a insítear faoin áit ar bunaíodh caife ar dtús. Thosaigh sé ar fad i réigiún na hAetóip a chreidtear gurbh iad an chéad duine a d'aithin éifeacht fhuinniúil an ghléasra caife. Mar sin féin, níl aon fhianaise dhíreach a fuarthas níos luaithe ná an 15ú haois, rud a léiríonn cén áit ar fhás caife san Afraic ar dtús nó a d’fhéadfadh a bheith ina spreagthach ag na daonraí dúchasacha[1] Tá scéal an aoire óg a raibh tréad gabhar aige, lá amháin thug sé faoi deara go raibh gabhar ag ithe roinnt caora, tar éis iad a ithe, bhí sé lán de fuinneamh agus sceitiminí. Cheap sé go raibh sé an-aisteach mar sin rinne sé blaiseadh dó féin. Thosaigh an t-aoire féin ag mothú níos fhuinnmhithe tar éis dó na caora a ithe. Thosaigh an nuacht ag scaipeadh agus chuala manaigh faoi seo agus theastaigh uathu cuid acu féin. Triomaigh siad na caora nuair a fuair siad iad agus ansin ghrúdaigh siad iad le huisce te agus an chéad chupán caife mar thoradh air. Ach ní raibh sé seo i scríbhinn go dtí 1670.[2]
Stair níos creidimh
Tá an fhianaise inchreidte is luaithe ar ól caife nó eolas ar an gcrann caife le feiceáil i lár an 15ú haois i gcuntais Ahmed al-Ghaffar i Éimin.[1] Níl an crann caife dúchasach do dheisceart Arabica agus tá traidisiún Arabach ann a thugann le fios gur tugadh isteach é ón Aetóip. Tá téarma caife féin ag teangacha áirithe san Aetóip, mar shampla, an grúpa Omotic, gan a lua go bhfuarthas an chuid is mó de na téarmaí a úsáideadh ar iasacht ón Araibis.[3] Nuair a bhuail an nuacht an Éigipt, go ghlaodh deoch 'quhwa', bhí sé leathnaithe go hÉimin agus a bhí ag úsáid ag Sufi Shaykhs agus daoine eile chun fán dhúiseacht le linn a gcuid paidreacha. [4] .Ní hamháin gur ólann na pátrúin caife agus go raibh siad i mbun cainte, ach d'éist siad freisin le ceol, d’fhéach siad ar thaibheoirí, d’imir siad fichille agus choinnigh siad an scéal faoi láthair. D'éirigh go tapa le tithe caife mar ionad eolais a mhalartú go minic mar “Scoileanna an Chéasta". Faoin 17ú haois, bhí an caife ar a bhealach go dtí an Eoraip agus bhí an-tóir air ar fud na mór-roinne. Bhí conspóid mhór ann maidir leis an dí nua a tháinig chun na hEorpa, bhí baint ag an bpápa leis an gcinneadh deiridh. In ainneoin an chonspóid seo, bhí tithe caife ag teacht chun bheith ina n-ionaid gníomhaíochta sóisialta agus cumarsáide i mórchathracha Shasana, na hOstaire, na Fraince, na Gearmáine agus na hÍsiltíre.[5] Mhothaigh daoine a chuireann alcól in áit na maidine níos mó fuinnimh agus mar sin bhí deoch chaifé coitianta ann sa An tAontas Eorpach
Saothrú(cultivation)
Táirgeadh(production)
Próiseas
Díol agus Dáileadh
 | Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |
- ↑ 1.0 1.1 Bennet Alan Weinberg agus Bonnie K Bealer (2001). "The world of Caffeine". The World of Caffeine: The Science and Culture of the World's Most Popular Drug (1st). Psychology Press.
- ↑ Markman Ellis (2004). "A Cultural History". A Coffee house.
- ↑ Merid W. Aregay (1988). "". The Journal of African History 1 (29).
- ↑ Ralph S. Hattox (1988). "The origins of a social beverage in the medieval near east". Coffee and Coffeehouses. University of Washington Press.
- ↑ "The History of Coffee". www.ncausa.org. Dáta rochtana: 2019-03-27.