An difríocht idir athruithe ar: "Tailte"

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Content deleted Content added
→‎Stair na hÉireann: ... ag aistriú go gaeilge
clib: Mobile edit Mobile web edit
clib: Mobile edit Mobile web edit
Líne 5: Líne 5:


==Miotaseolaíocht na nGael==
==Miotaseolaíocht na nGael==
De réir [[Leabhar Gabhála na hÉireann]], ba iníon rí na Spáinne í Tailte, agus bean chéile [[Eochaid mac Eirc|Eochaí mac Eirc]], [[Ard-Rí na hÉireann]] deireanach de shliocht na [[Fir Bolg|bhFéar Bolg]], '' a thug a hainm dá phríomhchathair,[[Tailtin]]. Tháinig sí slán tar éis gabháil na [[Tuatha Dé Danann|dTuath Dé Danann]] agus rinneadh ina máthair altrama [[Lugh]] di.<ref name="MacKillop">MacKillop, James (1998) ''A Dictionary of Celtic Mythology''. Oxford, Oxford University Press. {{ISBN|0-19-280120-1}} ll. 309-10, 395-6, 76, 20</ref>
De réir [[Leabhar Gabhála na hÉireann]], ba iníon rí na Spáinne í Tailte, agus bean chéile [[Eochaid mac Eirc|Eochaí mac Eirc]], [[Ard-Rí na hÉireann]] deireanach de shliocht na [[Fir Bolg|bhFéar Bolg]], a thug a hainm dá phríomhchathair,[[Tailtin]]. Tháinig sí slán tar éis gabháil na [[Tuatha Dé Danann|dTuath Dé Danann]] agus rinneadh ina máthair altrama [[Lugh]] di.<ref name="MacKillop">MacKillop, James (1998) ''A Dictionary of Celtic Mythology''. Oxford, Oxford University Press. {{ISBN|0-19-280120-1}} ll. 309-10, 395-6, 76, 20</ref>


Deirtear go bhfuair Tailte bás le teann corthachta, tar éis di machairí na hÉireann a ghlanadh le haghaidh talmhaíochta. Bhunaigh Lugh féile fhómhair cluichíochtacluichí adhlactha ina honóir, Aonach Tailteann, a ceiliúradh chomh déanach is an 18ú haois.<ref name="MacKillop" />
Deirtear go bhfuair Tailte bás le teann corthachta, tar éis di machairí na hÉireann a ghlanadh le haghaidh talmhaíochta. Bhunaigh Lugh féile fhómhair cluichíochtacluichí adhlactha ina honóir, Aonach Tailteann, a ceiliúradh chomh déanach is an 18ú haois.<ref name="MacKillop" />

Leagan ó 12:46, 9 Eanáir 2019

Ba bhandia í Tailte (Sean-Ghaeilge Tailtiu or Tailltiu i Miotaseolaíocht na nGael.

Sanasaíocht

The goddess's name is linked to . A legendary dinnseanchas poem relates a myth connecting her with Tailtiu with Aonach Tailteann, Contae na Mí. [1] However, linguistic analysis of the name reveals that Tailtiu as a place-name derives from a loan word of Brythonic origin represented by the Welsh telediw "well formed, beautiful." [2] The mythological character of Tailtiu likely derives her name from the place-name.

Miotaseolaíocht na nGael

De réir Leabhar Gabhála na hÉireann, ba iníon rí na Spáinne í Tailte, agus bean chéile Eochaí mac Eirc, Ard-Rí na hÉireann deireanach de shliocht na bhFéar Bolg, a thug a hainm dá phríomhchathair,Tailtin. Tháinig sí slán tar éis gabháil na dTuath Dé Danann agus rinneadh ina máthair altrama Lugh di.[3]

Deirtear go bhfuair Tailte bás le teann corthachta, tar éis di machairí na hÉireann a ghlanadh le haghaidh talmhaíochta. Bhunaigh Lugh féile fhómhair cluichíochtacluichí adhlactha ina honóir, Aonach Tailteann, a ceiliúradh chomh déanach is an 18ú haois.[3]

Stair na hÉireann

San am atá thart, the Aonach Tailteann was a time for contests of strength and skill, and a favoured time for contracting marriages and winter lodgings. A peace was declared at the festival, and religious celebrations were also held. Aspects of the festival survive in the celebrations of Lughnasa, and were revived as the Teltown Games (Cluichí Tailteann) for a period in the twentieth century.[3]

A similar Lughnasa festival was held at Carmun (whose exact location is under dispute). Similar to Tailte, the festival there is celebrated by a dinnseanchas poem that provides a pseudo-etymology for the site. The poem claims that the festival is named after the mythological Carmun, in a tale similar to that of Tailtiu. But as with Tailte, this mythological figure likely derives its name from the place-name.

In historical times the town of Tailtiu was where the principal assembly of the early Uí Néill dynasties was held.

From the Locus Project at CELT, Tailte had one or two raths [residence(s)] in Munster:

  • Ráth Canann: a ráth of queen Tailte, LL 201; cf. Rathcannon tl., Contae Luimnigh
  • Ráth Con: rath of queen Tailte, LL 201; in Tuath Tailten, UM 165b, Lec. 514, Stowe D ii 2, 656; cf. Ráth Con, in dry. and d. Cashel, Tax

Ráth Canann agus Ráth Con may or may not be identical.

Tagairtí na nAnnála

Féach Annals of Inisfallen (AI)

  • M1095. Taillti, inghen Domhnaill Guitt
  • U1127. Tailltiu ingen Murchadha H. Mael Sechlainn ben Tairrdelbach Ua Conchobair
  • M1170. Taillte, inghen Muirchertaigh Uí Mhaoil Sechlainn, ben Domhnaill mic Murchadha Uí Fherghail, taoisech Muintire Anghaile, d'écc isin cethrachtmhadh bliadhain a h-aoisi. Taillte, inín Mhuircheartach Ua Maeleachlainn, bean chéile Dhomhnaill, mac Murchadh Ua Fearghail, taoiseach Muintir Anghaile, d'éag agus í 40 d'aois.
  • M1171. Tailltin, inghen Conchobhair Uí Maoil Sechlaind, ben Iomhair Uí Chathasaigh, tigherna Saithne.

Tagairtí

  1. Gwynn, E., trans., "Poem 33: Tailtiu," The Metrical Dindshenchas, http://www.ucc.ie/celt/published/T106500D/index.html
  2. Binchy, D.A., ‘The Fair of Tailtiu and the Feast of Tara,’ Ériu 18 (1958) 113-138.
  3. 3.0 3.1 3.2 MacKillop, James (1998) A Dictionary of Celtic Mythology. Oxford, Oxford University Press. ISBN 0-19-280120-1 ll. 309-10, 395-6, 76, 20