An difríocht idir athruithe ar: "An Phlá Mhór"
No edit summary |
No edit summary |
||
Líne 1: | Líne 1: | ||
[[Íomhá:Smallpox depicted in the Toggenburg Bible.jpg|deas|thumb|250px|Pictiúr d'íospartaigh na Plá Móire, i mBíobla Toggenburg (1411)]] |
[[Íomhá:Smallpox depicted in the Toggenburg Bible.jpg|deas|thumb|250px|Pictiúr d'íospartaigh na Plá Móire, i mBíobla Toggenburg (1411)]] |
||
B'ionann an '''Phlá Mhór''' nó an '''Galar Dubh''' agus [[galar]] marfach a scaip go rábach ón [[An Áise|Áise]] ar fud na [[An Eoraip|hEorpa]] san [[14ú haois]]. Meastar go bhfuair |
B'ionann an '''Phlá Mhór''' nó an '''Galar Dubh''' agus [[galar]] marfach a scaip go rábach ón [[An Áise|Áise]] ar fud na [[An Eoraip|hEorpa]] san [[14ú haois]] (1347-1351). Meastar go bhfuair 25 milliún duine [[bás]] san [[An Eoraip|Eoraip]] dá barr, timpeall trian den [[daonra]] iomlán<ref>Hussey, Matt - Fréamh an Eolais (Coiscéim 2011)</ref>. |
||
»»»»{{Príomhalt|Plá bhúbónach}} |
Dreancaidí galraithe ar fhrancaigh ba chúis leis an nGalar Dubh »»»» {{Príomhalt|Plá bhúbónach}} |
||
Francaigh a bhí galraithe le [[bachaillín]]í an ghalair a scaip an phlá i measc na ndaoine agus d'at na nóid limfeacha. |
|||
Hussey, Matt - Fréamh an Eolais (Coiscéim 2011) |
|||
[[Íomhá:Plague Pestsäule Vienna.jpg|clé|mion|"Column of the Plague" (''Pestsäule''), Graben, [[Vín]], [[An Ostair]]]] |
|||
== |
== Stair == |
||
Bhí an phlá [[Scamhóg|scamhógach]] [[Bás|marfach]] i níos mó ná 75% de na cásanna. |
|||
Bhí an phlá [[Seipticéime|sheipticéimeach]] (inar ionfhabhtaíodh an [[Fuil|fhuil]] sa [[An Cholainn Dhaonna|cholainn]]) níos measa fós, ach amháin nár tharla an fhoirm seo chomh minic leis na foirmeacha eile. |
|||
Is deacair a hiarmhairt ar an Eoraip a mheas, ach chuir sí isteach go tubaisteach fadtréimhseach ar gach gné den bheatha. Is beag a foghlaimíodh uaithi, mar tharla paindéimí eile san Eoraip i 1361-3, 1369-71 , 1374-5, 1390, agus 1400. |
|||
[[Íomhá:Medical talisman, to ward off plague (Chinese C19 woodcut) Wellcome L0039752.jpg|mion|[[Ortha]] sa tSín, tréimhse Ming, 1368-1644]] |
|||
== Áise == |
|||
Fuair 13 milliún [[Síneach]] bás léi. Is dócha gur iompair ceannaithe an galar ar feadh na m[[Bóthar an tSíoda|Bealaí Síoda]] trádála don [[An Meánoirthear|Mheánoirthear]] is an [[An Mheánmhuir|Mheánmhuir]]. |
|||
== Féach freisin == |
|||
* [[Plá bhúbónach]] |
|||
==Tagairtí == |
|||
{{Reflist}} |
{{Reflist}} |
||
Leagan ó 15:59, 1 Eanáir 2018
B'ionann an Phlá Mhór nó an Galar Dubh agus galar marfach a scaip go rábach ón Áise ar fud na hEorpa san 14ú haois (1347-1351). Meastar go bhfuair 25 milliún duine bás san Eoraip dá barr, timpeall trian den daonra iomlán[1].
Dreancaidí galraithe ar fhrancaigh ba chúis leis an nGalar Dubh »»»»
Francaigh a bhí galraithe le bachaillíní an ghalair a scaip an phlá i measc na ndaoine agus d'at na nóid limfeacha.
Stair
Bhí an phlá scamhógach marfach i níos mó ná 75% de na cásanna.
Bhí an phlá sheipticéimeach (inar ionfhabhtaíodh an fhuil sa cholainn) níos measa fós, ach amháin nár tharla an fhoirm seo chomh minic leis na foirmeacha eile.
Is deacair a hiarmhairt ar an Eoraip a mheas, ach chuir sí isteach go tubaisteach fadtréimhseach ar gach gné den bheatha. Is beag a foghlaimíodh uaithi, mar tharla paindéimí eile san Eoraip i 1361-3, 1369-71 , 1374-5, 1390, agus 1400.
Áise
Fuair 13 milliún Síneach bás léi. Is dócha gur iompair ceannaithe an galar ar feadh na mBealaí Síoda trádála don Mheánoirthear is an Mheánmhuir.
Féach freisin
Tagairtí
- ↑ Hussey, Matt - Fréamh an Eolais (Coiscéim 2011)
Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |