An difríocht idir athruithe ar: "An Iaráic"

Athraigh naisc
Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Browse history interactively
← Gabh chuig an difear roimhe seoAn chéad dhifear eile →
Content deleted Content added
VisualWikitext
→‎Stair: Cogadh na hIaráice
No edit summary
Líne 42: Líne 42:
|glaochód=964
|glaochód=964
|fonótaí=}}
|fonótaí=}}
[[Tír]] sa [[An Meánoirthear|Mheánoirthear]] agus in [[iardheisceart na hÁise]] í '''Poblacht na hIaráice'''. Tá sí ag críochantaíocht leis [[an Araib Shádach]] agus le [[Cuáit]] theas, leis [[an Tuirc]] sa tuaisceart, [[an tSiria|leis an Siria]] san iarthuaisceart, leis [[an Iordáin]] san iarhar, agus leis [[an Iaráin]] san oirthear. Thugtaí ''[[an Mheaspatáim]]'' ar an dúiche seo.
[[Tír]] sa [[An Meánoirthear|Mheánoirthear]] agus in iardheisceart na hÁise í '''Poblacht na hIaráice'''. Tá sí ag críochantaíocht leis [[an Araib Shádach]] agus le [[Cuáit]] theas, leis [[an Tuirc]] sa tuaisceart, [[an tSiria|leis an Siria]] san iarthuaisceart, leis [[an Iordáin]] san iarhar, agus leis [[an Iaráin]] san oirthear. Thugtaí ''[[an Mheaspatáim]]'' ar an dúiche seo.


== Stair ==
== Stair ==
Ba i réigiún na Measapatáime, idir [[an Eofrait]] agus [[an Tígris]], a cuireadh tús le roinnt de na sibhialtachtaí is ársa ar domhan, [[na Suiméaraigh]], [[An Bhablóin|na Bablóinigh]] agus [[An Aisiria|na hAsaírigh]]. Tar éis a bheith faoi cheannas na Peirse ar feadh i bhfad, ghabh na hArabaigh seilbh ar an réigiún sa bhliain [[656]], agus aistríodh an [[Cailifeacht|Chailifeacht]] go dtí an chathair nua í m[[Bagdad]] sa bhliain [[762]] (in aice leis [[an Bhablóin]] ársa). Bhí Bagdad ina príomhchathair don domhan Arabach ar feadh na gcéadta bliain go dtí gur chuir an [[Impireacht Otamánach]] an ceantar faoi chois sa bhliain [[1534]].
Ba i réigiún na Measapatáime, idir [[an Eofrait]] agus [[an Tígris]], a cuireadh tús le roinnt de na sibhialtachtaí is ársa ar domhan, na Suiméaraigh, [[An Bhablóin|na Bablóinigh]] agus [[An Aisiria|na hAsaírigh]]. Tar éis a bheith faoi cheannas na Peirse ar feadh i bhfad, ghabh na hArabaigh seilbh ar an réigiún sa bhliain [[656]], agus aistríodh an Chailifeacht go dtí an chathair nua í m[[Bagdad]] sa bhliain [[762]] (in aice leis [[an Bhablóin]] ársa). Bhí Bagdad ina príomhchathair don domhan Arabach ar feadh na gcéadta bliain go dtí gur chuir an [[Impireacht Otamánach]] an ceantar faoi chois sa bhliain [[1534]].


===[[Cogadh na Murascaille]]===
=== Cogadh Iaráin - Iaráic ===
Ar an [[22 Meán Fómhair]] [[1980]], bhris [[cogadh]] amach [[Cogadh Iaráin - Iaráic|idir an Iaráin agus an Iaráic]]. Rinne [[Saddam Hussein]] ionradh ar an [[An Iaráin|Iaráin]].

Maraíodh 1,000,000 ar an dá thaobh<ref>https://www.britannica.com/event/Iran-Iraq-War</ref>.

Chuir na [[Na Náisiúin Aontaithe|Náisiún Aontaithe]] deireadh leis an doirteadh fola sa bhliain 1988<ref>Mícheál Bréartúin.  "Ar Deoraíocht sa Bhaibealóin: Sleachta as dialann na hIaráice". Feasta 53 (2),  1 Feabhra 2000  lch 17-19. <nowiki>http://www.feasta.ie</nowiki></ref>.

===Cogadh na Murascaille===
Thosaigh an [[Cogadh na Murascaille]] ar an [[2 Lúnasa]] [[1990]] nuair a thóg [[Saddam Hussein]] an t-ordú ionsaí a dhéanamh ar [[Cuáit|Chuáit]]. Bhí an bua ag na gComhguallithe sa deireadh ar an [[28 Feabhra]] [[1991]], ach níor cuireadh an ruaig ar Saddam Hussein. Agus iad ag teith ó Chuáit, dhóigh na hIarácaigh a lán de na [[tobar|tobair]] [[ola]] atá go flúirseach sa [[tír]] seo.
Thosaigh an [[Cogadh na Murascaille]] ar an [[2 Lúnasa]] [[1990]] nuair a thóg [[Saddam Hussein]] an t-ordú ionsaí a dhéanamh ar [[Cuáit|Chuáit]]. Bhí an bua ag na gComhguallithe sa deireadh ar an [[28 Feabhra]] [[1991]], ach níor cuireadh an ruaig ar Saddam Hussein. Agus iad ag teith ó Chuáit, dhóigh na hIarácaigh a lán de na [[tobar|tobair]] [[ola]] atá go flúirseach sa [[tír]] seo.


===Cogadh na hIaráice===
===Cogadh na hIaráice===
Ar an [[19 Márta]] [[2003]] chuir an chomhghuáillíocht tús leis an [[Cogadh na hIaráice|gcogadh in aghaidh na hIaráice]]. Chuaigh [[Tony Blair]] agus [[George W. Bush]] glan i gcoinne na tuairime a bhí ag [[na Náisiúin Aontaithe]] gur cheart fanacht níos faide agus nár cheart ionsaí a dhéanamh ar an Iaráic de bharr na tubaiste a d’fhéadfadh tarlú<ref>[http://www.beo.ie/alt-impleachtai-fadtearmacha-chogadh-na-hiaraice.aspx beo.ie, EAGRÁN 24 · AIBREÁN 2003]</ref>.
Ar an [[19 Márta]] [[2003]] chuir an chomhghuáillíocht tús leis an gcogadh in aghaidh na hIaráice. Chuaigh [[Tony Blair]] agus [[George W. Bush]] glan i gcoinne na tuairime a bhí ag [[na Náisiúin Aontaithe]] gur cheart fanacht níos faide agus nár cheart ionsaí a dhéanamh ar an Iaráic de bharr na tubaiste a d’fhéadfadh tarlú<ref>[http://www.beo.ie/alt-impleachtai-fadtearmacha-chogadh-na-hiaraice.aspx beo.ie, EAGRÁN 24 · AIBREÁN 2003]</ref>.


Is iomaí tuairim fós faoi cad chuige a rinne siad é, agus cé atá freagrach as an gcinneadh tubaisteach sin<ref>[http://www.beo.ie/alt-ce-ata-freagrach-as-slad-na-hiaraice.aspx Beo.ie EAGRÁN 108 · AIBREÁN 2010]</ref>.
Is iomaí tuairim fós faoi cad chuige a rinne siad é, agus cé atá freagrach as an gcinneadh tubaisteach sin<ref>[http://www.beo.ie/alt-ce-ata-freagrach-as-slad-na-hiaraice.aspx Beo.ie EAGRÁN 108 · AIBREÁN 2010]</ref>.
Líne 59: Líne 66:


[[Íomhá:Bergan oil field fire.jpg|mion|Feabhra, 1991: Chuir fórsaí míleata [[Saddam Hussein]] olacheantair [[Cuáit|Chuáit]] le tine.]]
[[Íomhá:Bergan oil field fire.jpg|mion|Feabhra, 1991: Chuir fórsaí míleata [[Saddam Hussein]] olacheantair [[Cuáit|Chuáit]] le tine.]]

==Tagairtí==
{{reflist}}


== Tagairtí ==
== Tagairtí ==

Leagan ó 21:46, 21 Meán Fómhair 2017

Teimpléad:Bosca Sonraí Tíre Tír sa Mheánoirthear agus in iardheisceart na hÁise í Poblacht na hIaráice. Tá sí ag críochantaíocht leis an Araib Shádach agus le Cuáit theas, leis an Tuirc sa tuaisceart, leis an Siria san iarthuaisceart, leis an Iordáin san iarhar, agus leis an Iaráin san oirthear. Thugtaí an Mheaspatáim ar an dúiche seo.

Stair

Ba i réigiún na Measapatáime, idir an Eofrait agus an Tígris, a cuireadh tús le roinnt de na sibhialtachtaí is ársa ar domhan, na Suiméaraigh, na Bablóinigh agus na hAsaírigh. Tar éis a bheith faoi cheannas na Peirse ar feadh i bhfad, ghabh na hArabaigh seilbh ar an réigiún sa bhliain 656, agus aistríodh an Chailifeacht go dtí an chathair nua í mBagdad sa bhliain 762 (in aice leis an Bhablóin ársa). Bhí Bagdad ina príomhchathair don domhan Arabach ar feadh na gcéadta bliain go dtí gur chuir an Impireacht Otamánach an ceantar faoi chois sa bhliain 1534.

Cogadh Iaráin - Iaráic

Ar an 22 Meán Fómhair 1980, bhris cogadh amach idir an Iaráin agus an Iaráic. Rinne Saddam Hussein ionradh ar an Iaráin.

Maraíodh 1,000,000 ar an dá thaobh[1].

Chuir na Náisiún Aontaithe deireadh leis an doirteadh fola sa bhliain 1988[2].

Cogadh na Murascaille

Thosaigh an Cogadh na Murascaille ar an 2 Lúnasa 1990 nuair a thóg Saddam Hussein an t-ordú ionsaí a dhéanamh ar Chuáit. Bhí an bua ag na gComhguallithe sa deireadh ar an 28 Feabhra 1991, ach níor cuireadh an ruaig ar Saddam Hussein. Agus iad ag teith ó Chuáit, dhóigh na hIarácaigh a lán de na tobair ola atá go flúirseach sa tír seo.

Cogadh na hIaráice

Ar an 19 Márta 2003 chuir an chomhghuáillíocht tús leis an gcogadh in aghaidh na hIaráice. Chuaigh Tony Blair agus George W. Bush glan i gcoinne na tuairime a bhí ag na Náisiúin Aontaithe gur cheart fanacht níos faide agus nár cheart ionsaí a dhéanamh ar an Iaráic de bharr na tubaiste a d’fhéadfadh tarlú[3].

Is iomaí tuairim fós faoi cad chuige a rinne siad é, agus cé atá freagrach as an gcinneadh tubaisteach sin[4].

Cogadh cathartha

I mí Aibreáin 2010, chuir WikiLeaks físeán d'eachtra a tharla sa bhliain 2007 inar mharaigh fórsaí SAM sibhialtaigh hIaráice agus iriseoirí, os comhair an domhain, ar a dtugtar Collateral Murder.

Feabhra, 1991: Chuir fórsaí míleata Saddam Hussein olacheantair Chuáit le tine.

Tagairtí

  1. ↑ https://www.britannica.com/event/Iran-Iraq-War
  2. ↑ Mícheál Bréartúin.  "Ar Deoraíocht sa Bhaibealóin: Sleachta as dialann na hIaráice". Feasta 53 (2),  1 Feabhra 2000  lch 17-19. http://www.feasta.ie
  3. ↑ beo.ie, EAGRÁN 24 · AIBREÁN 2003
  4. ↑ Beo.ie EAGRÁN 108 · AIBREÁN 2010
Léarscáil
Aisghafa ó "https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=An_Iaráic&oldid=862203"