An difríocht idir athruithe ar: "An Chéad Dáil"
→Baill suntasacha: Litriú |
Rialtais an chéad Dáil |
||
Líne 14: | Líne 14: | ||
Dhearbhaigh an Forógra Neamhspleáchais gurb rialtas ar stát ardcheannasach í an Dháil leis an t-ainm Dáil Éireann, agus ansin bhunaigh an Dháil comh-aireacht faoin ainm "An Aireacht". Chomh maith le sin, roghnaíodh duine amháin a bheith ina "Phríomh-Aire" agus leis an teidal "Uachtarán ar Dháil Éireann" freisin. B'é Brugha an príomh-aire sealadach a toghadh, agus tháinig de Valera isteach ina áit i mí Aibreáin. |
Dhearbhaigh an Forógra Neamhspleáchais gurb rialtas ar stát ardcheannasach í an Dháil leis an t-ainm Dáil Éireann, agus ansin bhunaigh an Dháil comh-aireacht faoin ainm "An Aireacht". Chomh maith le sin, roghnaíodh duine amháin a bheith ina "Phríomh-Aire" agus leis an teidal "Uachtarán ar Dháil Éireann" freisin. B'é Brugha an príomh-aire sealadach a toghadh, agus tháinig de Valera isteach ina áit i mí Aibreáin. |
||
== Rialtas an chéad Dáil == |
|||
===Aireacht a haon (sealadach)=== |
|||
Bhí an chéad aireacht i bhfeidhm ó [[21 Eanáir]] [[1919]] go dtí [[1 Aibreán]] [[1919]]. |
|||
{|class="wikitable" |
|||
! style="background:silver;" | '''Oifig''' |
|||
! style="background:silver;" | '''Páirtí''' |
|||
! style="background:silver;" | Ainm |
|||
|- |
|||
| [[Príomh Aire ar Dháil Éireann|Príomh Aire]] |
|||
| [[Sinn Féin]] |
|||
| [[Cathal Brugha]] |
|||
|- |
|||
| [[Aire Airgeadais]] |
|||
| [[Sinn Féin]] |
|||
| [[Eoin Mac Néill]] |
|||
|- |
|||
| [[Aire Gnóthaí Baile]] |
|||
| [[Sinn Féin]] |
|||
| [[Mícheál Ó Coileáin]] |
|||
|- |
|||
| [[Aire Gnóthaí Eachtracha]] |
|||
| [[Sinn Féin]] |
|||
| [[An Cunta Pluincéad]] |
|||
|- |
|||
| [[Aire Cosanta Náisiúnta]] |
|||
| [[Sinn Féin]] |
|||
| [[Risteard Ó Maolchatha]] |
|||
|- |
|||
|} |
|||
===Aireacht a dó (sealadach)=== |
|||
Bhí an dara aireacht i bhfeidhm ó [[1 Aibreán]] [[1919]] go dtí [[26 Lúnasa]] [[1921]]. |
|||
{|class="wikitable" |
|||
! style="background:silver;" | '''Oifig''' |
|||
! style="background:silver;" | '''Páirtí''' |
|||
! style="background:silver;" | Ainm |
|||
|- |
|||
| [[Príomh Aire ar Dháil Éireann|Príomh Aire]] |
|||
| [[Sinn Féin]] |
|||
| [[Éamon de Valera]] |
|||
|- |
|||
| [[Aire Airgeadais]] |
|||
| [[Sinn Féin]] |
|||
| [[Mícheál Ó Coileáin]] |
|||
|- |
|||
| [[Aire Gnóthaí Baile]] |
|||
| [[Sinn Féin]] |
|||
| [[Art Ó Gríofa]] |
|||
|- |
|||
| [[Aire Gnóthaí Eachtracha]] |
|||
| [[Sinn Féin]] |
|||
| [[An Cunta Pluincéad]] |
|||
|- |
|||
| [[Aire Cosanta]] |
|||
| [[Sinn Féin]] |
|||
| [[Cathal Brugha]] |
|||
|- |
|||
| [[Aire Saothair]] |
|||
| [[Sinn Féin]] |
|||
| [[Constance Gore-Booth Markiewicz|Constance Markievicz]] |
|||
|- |
|||
| [[Aire Tionscail ]] |
|||
| [[Sinn Féin]] |
|||
| [[Eoin Mac Néill]] |
|||
|- |
|||
| [[Aire Rialtais Áitiúil]] |
|||
| [[Sinn Féin]] |
|||
| [[Liam Tomás Mac Cosgair]] |
|||
|- |
|||
| [[Aire Ghaeilge]] |
|||
| [[Sinn Féin]] |
|||
| [[Seán T. Ó Ceallaigh]] |
|||
|} |
|||
===Airí nach raibh san aireacht=== |
|||
{|class="wikitable" |
|||
! style="background:silver;" | '''Oifig''' |
|||
! style="background:silver;" | '''Páirtí''' |
|||
! style="background:silver;" | Ainm |
|||
|- |
|||
| [[Stiúrthóir Talmhaíochta]] |
|||
| [[Sinn Féin]] |
|||
| [[Riobárd Bartún]] |
|||
|- |
|||
| [[Aire Iascaigh]] |
|||
| [[Sinn Féin]] |
|||
| [[Seán Eichingeam]] |
|||
|- |
|||
| [[Aire Bolscaireacht]] |
|||
| [[Sinn Féin]] |
|||
| [[Labhrás Mag Fhionnail]] |
|||
|- |
|||
| [[Aire Trádala agus Tráchtála]] |
|||
| [[Sinn Féin]] |
|||
| [[Earnán de Blaghd]] |
|||
|} |
|||
== Baill suntasacha == |
== Baill suntasacha == |
||
* [[Éamon de Valera]] |
* [[Éamon de Valera]] |
Leagan ó 20:19, 22 Eanáir 2007
Ba é an Chéad Dáil parlaimint Éireannach nua a bhunaíodh i mBaile Átha Cliath, Poblacht na hÉireann sa bhliain 1919. Ag an am, ba pháirt den Ríocht Aontaithe í an tír, agus shuigh na polaiteoirí i Westminster, Sasana. Ach tar éis Éirí Amach na Cásca i 1916, bhí a lán tacaíocht ag an páirtí poblachtach Sinn Féin, agus bhunaigh siad a bparlaimint féin nua in Éireann leis an t-ainm "Dáil Éireann". Briseadh amach Cogadh Angla-Éireannach ar an lá céanna.
Ag an chéad chruiniú, eisíodh Faisnéis Neamhspleádhchuis (nó Forógra Neamhspleáchais na hÉireann, mar a ghlaoitear air anois) ag rá go raibh Poblacht na hÉireann i bhfeidhim. Bhí a lán de na h-ionaid Éireannach fós i bpríosún, agus dá bhárr ní raibh ach 26 dóibh i láthair. I mí na Samhna 1919, dhearbhaigh na Rialtas na Breataine go raibh an Dáil mí-dhleathach agus ó sin ar aghaidh bhí orthu teacht le chéile faoi rún.
Crinniú i dTeach an Ardmhéara
Bhí an céad crinniú i dTeach an Ardmhéara ar 21 Eanáir, agus rinneadh an cuid is mó den ghnó i nGaeilge. Toghadh Cathal Brugha ina Ceann Comhairle, nó cathaoirleach agus cuireadh cúpla cáipéisí i láthair:
- Bunreacht Dála Éireann - bunreacht gearr agus sealadach
- Faisnéis Neamhspleádhchuis
- Scéal Ó Dháil Éireann Chum Saor-Náisiún an Domhain
- Clár Oibre Poblacánaighe
Dhearbhaigh an Forógra Neamhspleáchais gurb rialtas ar stát ardcheannasach í an Dháil leis an t-ainm Dáil Éireann, agus ansin bhunaigh an Dháil comh-aireacht faoin ainm "An Aireacht". Chomh maith le sin, roghnaíodh duine amháin a bheith ina "Phríomh-Aire" agus leis an teidal "Uachtarán ar Dháil Éireann" freisin. B'é Brugha an príomh-aire sealadach a toghadh, agus tháinig de Valera isteach ina áit i mí Aibreáin.
Rialtas an chéad Dáil
Aireacht a haon (sealadach)
Bhí an chéad aireacht i bhfeidhm ó 21 Eanáir 1919 go dtí 1 Aibreán 1919.
Aireacht a dó (sealadach)
Bhí an dara aireacht i bhfeidhm ó 1 Aibreán 1919 go dtí 26 Lúnasa 1921.
Airí nach raibh san aireacht
Baill suntasacha
- Éamon de Valera
- Mícheál Ó Coileáin
- Liam Tomás Mac Cosgair
- An Cunta Pluincéad
- Eoin Mac Néill
- Art Ó Gríofa
- Cathal Brugha
- Caoimhín Ó hUiginn
- Constance Markievicz
Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |