An difríocht idir athruithe ar: "An Chéad Dáil"

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Content deleted Content added
Rialtais an chéad Dáil
Líne 14: Líne 14:
Dhearbhaigh an Forógra Neamhspleáchais gurb rialtas ar stát ardcheannasach í an Dháil leis an t-ainm Dáil Éireann, agus ansin bhunaigh an Dháil comh-aireacht faoin ainm "An Aireacht". Chomh maith le sin, roghnaíodh duine amháin a bheith ina "Phríomh-Aire" agus leis an teidal "Uachtarán ar Dháil Éireann" freisin. B'é Brugha an príomh-aire sealadach a toghadh, agus tháinig de Valera isteach ina áit i mí Aibreáin.
Dhearbhaigh an Forógra Neamhspleáchais gurb rialtas ar stát ardcheannasach í an Dháil leis an t-ainm Dáil Éireann, agus ansin bhunaigh an Dháil comh-aireacht faoin ainm "An Aireacht". Chomh maith le sin, roghnaíodh duine amháin a bheith ina "Phríomh-Aire" agus leis an teidal "Uachtarán ar Dháil Éireann" freisin. B'é Brugha an príomh-aire sealadach a toghadh, agus tháinig de Valera isteach ina áit i mí Aibreáin.


== Rialtas an chéad Dáil ==
===Aireacht a haon (sealadach)===
Bhí an chéad aireacht i bhfeidhm ó [[21 Eanáir]] [[1919]] go dtí [[1 Aibreán]] [[1919]].
{|class="wikitable"
! style="background:silver;" | '''Oifig'''
! style="background:silver;" | '''Páirtí'''
! style="background:silver;" | Ainm
|-
| [[Príomh Aire ar Dháil Éireann|Príomh Aire]]
| [[Sinn Féin]]
| [[Cathal Brugha]]
|-
| [[Aire Airgeadais]]
| [[Sinn Féin]]
| [[Eoin Mac Néill]]
|-
| [[Aire Gnóthaí Baile]]
| [[Sinn Féin]]
| [[Mícheál Ó Coileáin]]
|-
| [[Aire Gnóthaí Eachtracha]]
| [[Sinn Féin]]
| [[An Cunta Pluincéad]]
|-
| [[Aire Cosanta Náisiúnta]]
| [[Sinn Féin]]
| [[Risteard Ó Maolchatha]]
|-
|}

===Aireacht a dó (sealadach)===
Bhí an dara aireacht i bhfeidhm ó [[1 Aibreán]] [[1919]] go dtí [[26 Lúnasa]] [[1921]].
{|class="wikitable"
! style="background:silver;" | '''Oifig'''
! style="background:silver;" | '''Páirtí'''
! style="background:silver;" | Ainm
|-
| [[Príomh Aire ar Dháil Éireann|Príomh Aire]]
| [[Sinn Féin]]
| [[Éamon de Valera]]
|-
| [[Aire Airgeadais]]
| [[Sinn Féin]]
| [[Mícheál Ó Coileáin]]
|-
| [[Aire Gnóthaí Baile]]
| [[Sinn Féin]]
| [[Art Ó Gríofa]]
|-
| [[Aire Gnóthaí Eachtracha]]
| [[Sinn Féin]]
| [[An Cunta Pluincéad]]
|-
| [[Aire Cosanta]]
| [[Sinn Féin]]
| [[Cathal Brugha]]
|-
| [[Aire Saothair]]
| [[Sinn Féin]]
| [[Constance Gore-Booth Markiewicz|Constance Markievicz]]
|-
| [[Aire Tionscail ]]
| [[Sinn Féin]]
| [[Eoin Mac Néill]]
|-
| [[Aire Rialtais Áitiúil]]
| [[Sinn Féin]]
| [[Liam Tomás Mac Cosgair]]
|-
| [[Aire Ghaeilge]]
| [[Sinn Féin]]
| [[Seán T. Ó Ceallaigh]]
|}

===Airí nach raibh san aireacht===
{|class="wikitable"
! style="background:silver;" | '''Oifig'''
! style="background:silver;" | '''Páirtí'''
! style="background:silver;" | Ainm
|-
| [[Stiúrthóir Talmhaíochta]]
| [[Sinn Féin]]
| [[Riobárd Bartún]]
|-
| [[Aire Iascaigh]]
| [[Sinn Féin]]
| [[Seán Eichingeam]]
|-
| [[Aire Bolscaireacht]]
| [[Sinn Féin]]
| [[Labhrás Mag Fhionnail]]
|-
| [[Aire Trádala agus Tráchtála]]
| [[Sinn Féin]]
| [[Earnán de Blaghd]]
|}
== Baill suntasacha ==
== Baill suntasacha ==
* [[Éamon de Valera]]
* [[Éamon de Valera]]

Leagan ó 20:19, 22 Eanáir 2007

An Chéad Dáil ag bailigh le chéile i dTeach an Ardmhéara, Baile Átha Cliath ar 21 Eanáir, 1919.

Ba é an Chéad Dáil parlaimint Éireannach nua a bhunaíodh i mBaile Átha Cliath, Poblacht na hÉireann sa bhliain 1919. Ag an am, ba pháirt den Ríocht Aontaithe í an tír, agus shuigh na polaiteoirí i Westminster, Sasana. Ach tar éis Éirí Amach na Cásca i 1916, bhí a lán tacaíocht ag an páirtí poblachtach Sinn Féin, agus bhunaigh siad a bparlaimint féin nua in Éireann leis an t-ainm "Dáil Éireann". Briseadh amach Cogadh Angla-Éireannach ar an lá céanna.

Ag an chéad chruiniú, eisíodh Faisnéis Neamhspleádhchuis (nó Forógra Neamhspleáchais na hÉireann, mar a ghlaoitear air anois) ag rá go raibh Poblacht na hÉireann i bhfeidhim. Bhí a lán de na h-ionaid Éireannach fós i bpríosún, agus dá bhárr ní raibh ach 26 dóibh i láthair. I mí na Samhna 1919, dhearbhaigh na Rialtas na Breataine go raibh an Dáil mí-dhleathach agus ó sin ar aghaidh bhí orthu teacht le chéile faoi rún.

Crinniú i dTeach an Ardmhéara

Bhí an céad crinniú i dTeach an Ardmhéara ar 21 Eanáir, agus rinneadh an cuid is mó den ghnó i nGaeilge. Toghadh Cathal Brugha ina Ceann Comhairle, nó cathaoirleach agus cuireadh cúpla cáipéisí i láthair:

Dhearbhaigh an Forógra Neamhspleáchais gurb rialtas ar stát ardcheannasach í an Dháil leis an t-ainm Dáil Éireann, agus ansin bhunaigh an Dháil comh-aireacht faoin ainm "An Aireacht". Chomh maith le sin, roghnaíodh duine amháin a bheith ina "Phríomh-Aire" agus leis an teidal "Uachtarán ar Dháil Éireann" freisin. B'é Brugha an príomh-aire sealadach a toghadh, agus tháinig de Valera isteach ina áit i mí Aibreáin.

Rialtas an chéad Dáil

Aireacht a haon (sealadach)

Bhí an chéad aireacht i bhfeidhm ó 21 Eanáir 1919 go dtí 1 Aibreán 1919.

Oifig Páirtí Ainm
Príomh Aire Sinn Féin Cathal Brugha
Aire Airgeadais Sinn Féin Eoin Mac Néill
Aire Gnóthaí Baile Sinn Féin Mícheál Ó Coileáin
Aire Gnóthaí Eachtracha Sinn Féin An Cunta Pluincéad
Aire Cosanta Náisiúnta Sinn Féin Risteard Ó Maolchatha

Aireacht a dó (sealadach)

Bhí an dara aireacht i bhfeidhm ó 1 Aibreán 1919 go dtí 26 Lúnasa 1921.

Oifig Páirtí Ainm
Príomh Aire Sinn Féin Éamon de Valera
Aire Airgeadais Sinn Féin Mícheál Ó Coileáin
Aire Gnóthaí Baile Sinn Féin Art Ó Gríofa
Aire Gnóthaí Eachtracha Sinn Féin An Cunta Pluincéad
Aire Cosanta Sinn Féin Cathal Brugha
Aire Saothair Sinn Féin Constance Markievicz
Aire Tionscail Sinn Féin Eoin Mac Néill
Aire Rialtais Áitiúil Sinn Féin Liam Tomás Mac Cosgair
Aire Ghaeilge Sinn Féin Seán T. Ó Ceallaigh

Airí nach raibh san aireacht

Oifig Páirtí Ainm
Stiúrthóir Talmhaíochta Sinn Féin Riobárd Bartún
Aire Iascaigh Sinn Féin Seán Eichingeam
Aire Bolscaireacht Sinn Féin Labhrás Mag Fhionnail
Aire Trádala agus Tráchtála Sinn Féin Earnán de Blaghd

Baill suntasacha