An difríocht idir athruithe ar: "Aibítir"
Líne 31: | Líne 31: | ||
| [[I]] || í {{IPA|/iː/}} || [[íodhadh]] nó an tIúr |
| [[I]] || í {{IPA|/iː/}} || [[íodhadh]] nó an tIúr |
||
|- |
|- |
||
| [[L]] || eil {{IPA|/ɛl/}}|| [[luis]] |
| [[L]] || eil {{IPA|/ɛl/}}|| [[luis]] nó an crann caorthainn |
||
|- |
|- |
||
| [[M]] || eim {{IPA|/ɛm/}}|| [[muin]] |
| [[M]] || eim {{IPA|/ɛm/}}|| [[muin]] nó an fhíniúin |
||
|- |
|- |
||
| [[N]] || ein {{IPA|/ɛn/}}|| [[nion]] |
| [[N]] || ein {{IPA|/ɛn/}}|| [[nion]] nó an fhuinseog |
||
|- |
|- |
||
| [[O]] || ó {{IPA|/oʊ/}}|| [[onn]] |
| [[O]] || ó {{IPA|/oʊ/}}|| [[onn]] nó an t-aiteann |
||
|- |
|- |
||
| [[P]] || pé {{IPA|/piː/}}|| [[peith]] |
| [[P]] || pé {{IPA|/piː/}}|| [[peith]] |
||
|- |
|- |
||
| [[R]] || ear {{IPA|/ɑr/}}|| [[ruis]] |
| [[R]] || ear {{IPA|/ɑr/}}|| [[ruis]] nó an trom |
||
|- |
|- |
||
| [[S]] || eas {{IPA|/εs/}} || [[sail]] |
| [[S]] || eas {{IPA|/εs/}} || [[sail]] |
||
|- |
|- |
||
| [[T]] || té {{IPA|/teɪ/}}|| [[teithne]] |
| [[T]] || té {{IPA|/teɪ/}}|| [[teithne]] nó an cuileann |
||
|- |
|- |
||
| [[U]] || ú {{IPA|/uː/}} || [[úr]] |
| [[U]] || ú {{IPA|/uː/}} || [[úr]] nó an fraoch |
||
|} |
|} |
||
Leagan ó 16:27, 22 Márta 2013
Ní mór an t-alt seo a ghlanadh, ionas go mbeidh caighdeán níos fearr ann.
Tar éis duit an t-alt a ghlanadh, is féidir leat an teachtaireacht seo a bhaint de. Féach ar Conas Leathanach a Chur in Eagar agus an Lámhleabhar Stíle le fáil amach faoin dóigh cheart le feabhas a chur ar alt ciclipéide. |
Is litreacha iad aibítir a bhaineann le teanga scríofa agus iad in ord áirithe. Tá an scríbhneoireacht bunaithe orthu. Chum na Seimítigh an chéad aibítir ceithre mhíle bliain ó shin. Bunaíodh an aibítir sin ar phictiúiríní a chuireadh idéithe in iúl. Fuair na Gréagaigh an aibítir ó phobal Seimíteach, na Féinícigh, a bhunaigh cathair chumhachtach i dtuaisceart na hAfraice, An Chartaig. Fuair na Rómhánaigh an aibítir ó na Gréagaigh agus úsáidtear an aibítir Laidineach seo chun an chuid is mó de theangacha na hEorpa a scríobh.
Ba é an cló Gaelach an chéad chóras scríbhneoireachta a úsáideadh in Éirinn le haghaidh an Ghaeilge a scríobh, de réir an chórais Rómhánaigh. D'úsáideadh an Eaglais Críostaí stíl scríbhneoireachta cosúil leis ar fud na hEorpa sa cúigiú céad. Tháinig Naomh Pádraig go hÉirinn sa chúigiú céad agus tá an chuma ar an scéal gur tosaíodh ag scríobh na Gaeilge de réir an chórais seo sa séú céad.
B'in an tOgham an córas scríbhneoireachta a bhíodh in Éirinn roimh theacht na Críostaíochta. Tagann an t-ainm seo as an dia Cheilteach Ogmios. Ainmníodh na litreacha as crainn sa chóras seo. Fuarthas an córas seo ó dhraoithe Ceilteacha na Mór-roinne agus tá sé le feiceáil ar chlocha cuimhneacháin ar fud na hÉireann.
Aibítir na Gaeilge
Litreacha traidisiúnta
Litir | Ainm (IPA) | Crann (Ogham) |
A | á /ɑː/ | ailm |
B | bé /beɪ/ | beith |
C | cé /keɪ/ | coll |
D | dé /deɪ/ | dair |
E | é /eɪ/ | eadhadh nó eabhadh |
F | eif /ɛf/ | fearn |
G | gé /geɪ/ | gort |
H | héis /heɪʃ/ | uath nó an sceach gheal |
I | í /iː/ | íodhadh nó an tIúr |
L | eil /ɛl/ | luis nó an crann caorthainn |
M | eim /ɛm/ | muin nó an fhíniúin |
N | ein /ɛn/ | nion nó an fhuinseog |
O | ó /oʊ/ | onn nó an t-aiteann |
P | pé /piː/ | peith |
R | ear /ɑr/ | ruis nó an trom |
S | eas /εs/ | sail |
T | té /teɪ/ | teithne nó an cuileann |
U | ú /uː/ | úr nó an fraoch |
Litreacha neamh-choitianta
Litir | Ainm (IPA) |
J | jé /dʒeɪ/ |
K | cá /kɑː/ |
Q | cú /kuː/ |
V | vé /veɪ/ |
W | wae /weɪ/ |
X | eacs /ɛks/ |
Y | yé /jeɪ/ |
Z | zae /zeɪ/ |
Liosta Aibítir
Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |