An difríocht idir athruithe ar: "Gailliam"
m Bot: Migrating 101 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q861 (translate me) |
|||
Líne 28: | Líne 28: | ||
{{Nasc AR|de}} |
{{Nasc AR|de}} |
||
[[af:Gallium]] |
|||
[[am:ጋሊየም]] |
|||
[[an:Galio]] |
|||
[[ar:غاليوم]] |
|||
[[az:Qallium]] |
|||
[[be:Галій]] |
|||
[[be-x-old:Галь]] |
|||
[[bg:Галий]] |
|||
[[bn:গ্যালিয়াম]] |
|||
[[br:Galliom]] |
|||
[[bs:Galij]] |
|||
[[ca:Gal·li]] |
|||
[[ceb:Galio]] |
|||
[[ckb:گالیۆم]] |
|||
[[co:Galliu]] |
|||
[[cs:Gallium]] |
|||
[[cv:Галли (элемент)]] |
|||
[[cy:Galiwm]] |
|||
[[da:Gallium]] |
|||
[[de:Gallium]] |
|||
[[el:Γάλλιο]] |
|||
[[en:Gallium]] |
|||
[[eo:Galiumo]] |
|||
[[es:Galio]] |
|||
[[et:Gallium]] |
|||
[[eu:Galio]] |
|||
[[fa:گالیم]] |
|||
[[fi:Gallium]] |
|||
[[fr:Gallium]] |
|||
[[fur:Gali]] |
|||
[[gl:Galio]] |
|||
[[gv:Gallium]] |
|||
[[hak:Kâ]] |
|||
[[he:גליום]] |
|||
[[hi:गैलिअम]] |
|||
[[hif:Gallium]] |
|||
[[hr:Galij]] |
|||
[[ht:Galyòm]] |
|||
[[hu:Gallium]] |
|||
[[hy:Գալիում]] |
|||
[[ia:Gallium]] |
|||
[[id:Galium]] |
|||
[[io:Galio]] |
|||
[[is:Gallín]] |
|||
[[it:Gallio (elemento chimico)]] |
|||
[[ja:ガリウム]] |
|||
[[jbo:fasyjinme]] |
|||
[[jv:Galium]] |
|||
[[ka:გალიუმი]] |
|||
[[kk:Галлий]] |
|||
[[ko:갈륨]] |
|||
[[ku:Galyûm]] |
|||
[[kv:Галлий]] |
|||
[[la:Gallium]] |
|||
[[lb:Gallium]] |
|||
[[lij:Gallio (elemento)]] |
|||
[[lt:Galis]] |
|||
[[lv:Gallijs]] |
|||
[[mk:Галиум]] |
|||
[[ml:ഗാലിയം]] |
|||
[[mr:गॅलियम]] |
|||
[[mrj:Галлий]] |
|||
[[ms:Galium]] |
|||
[[nds:Gallium]] |
|||
[[nl:Gallium]] |
|||
[[nn:Gallium]] |
|||
[[no:Gallium]] |
|||
[[oc:Galli]] |
|||
[[pa:ਗੈਲੀਅਮ]] |
|||
[[pl:Gal]] |
|||
[[pnb:گیلیم]] |
|||
[[pt:Gálio]] |
|||
[[qu:Galyu]] |
|||
[[ro:Galiu]] |
|||
[[ru:Галлий]] |
|||
[[sa:गालियम्]] |
|||
[[scn:Galliu (elementu)]] |
|||
[[sh:Galijum]] |
|||
[[simple:Gallium]] |
|||
[[sk:Gálium]] |
|||
[[sl:Galij]] |
|||
[[sq:Galiumi]] |
|||
[[sr:Галијум]] |
|||
[[stq:Gallium]] |
|||
[[sv:Gallium]] |
|||
[[sw:Gali]] |
|||
[[ta:காலியம்]] |
|||
[[te:గాలియం]] |
|||
[[th:แกลเลียม]] |
|||
[[tr:Galyum]] |
|||
[[ug:گاللىي]] |
|||
[[uk:Галій]] |
|||
[[uz:Galliy]] |
|||
[[vep:Gallii]] |
|||
[[vi:Gali]] |
|||
[[war:Galyo]] |
|||
[[xal:Галлион]] |
|||
[[yi:גאליום]] |
|||
[[yo:Gallium]] |
|||
[[zh:镓]] |
|||
[[zh-yue:鎵]] |
Leagan ó 02:54, 9 Márta 2013
Teimpléad:Dúil cheimiceach bosca eolais Is dúil cheimiceach é an gailliam. Ceann de na miotail iar-thrasdultacha atá ann. Is é dúil uimhir a 31 é, agus is í an tsiombail atá air ná Ga. Níl sé ar fáil sa dúlra ina dhúil, agus níl mórán mianraí ann ach an oiread ina mbeadh an gailliam ar ceann de na príomh-chomhábhair. Ó tá sé in aon ghrúpa leis an alúmanam, tá sé cosúil leis ó thaobh na ceimice de, agus mar sin bíonn an bháicsít truaillithe le hiarsmaí gailliam go minic.
Miotal sobhriste é an gailliam le teocht an tseomra, ach is é a leáphointe ná 29.7646 °C, agus mar sin, leáfadh sé sa lámh agat dá bhfaighfeá greim air. Cosúil leis an uisce, forbróidh an gailliam nuair a iompóidh sé ina sholad, agus déanfaidh gailliam leáite dochar do na miotail eile, ós féidir leis seangú isteach tríothu agus a struchtúr criostalta a chur as a riocht.
Ba é Paul Émile Lecoq de Boisbaudran, an ceimiceoir Francach an chéad duine a d'aithin an gailliam mar dhúil ar leith, ar an dá líne vialait a fhágann sé ar an speictream.[1] Rinneadh an fhionnachtain seo sa bhliain 1875, ach bhí Dmitrí Meindeiléiv, athair an tábla pheiriadaigh, in ann saintréithe an ghailliam a thuar roimhe sin féin, nó thuig sé go raibh dúil ar lár go fóill sa bhearna sin. Is é an t-ainm a bhí ag Meindeiléiv ar an ngailliam ná eka-alúmanam; ón tSanscrait a fuair sé an réimír sin eka. Ba é Boisbaudrain a bhaist an t-ainm sin gailliam ar an dúil nua, agus is é An Ghaill - ainm stairiúil na Fraince - is bun leis an ainm seo. Bhí lucht an ghrinn i saol na ceimice barúlach, áfach, gurb as féin a d'ainmnigh sé an dúil. Nó is amhlaidh gurb é gallus an focal Laidine ar "coileach", agus is é is brí le le coq san Fhraincis ná "an coileach"![2] Ní mó ná sásta a bhí Boisbaudran féin leis an scéilín magaidh seo, agus fuair sé riachtanach é a shéanadh in alt a scríobh sé na blianta fada i ndiaidh na fionnachtana.
Inniu, úsáidtear an gailliam i ndópáil na leathsheoltóirí. Sular tháinig teicneolaíocht na leathsheoltóirí chun tosaigh, ba iad na príomhúsáidí a bhaintí as an miotal seo ná teirmiméadair agus cóimhiotail sholeáite.
Is í an uimhir ocsaídiúcháin is coitianta a bhíonn ag an ngailliam ina chuid comhdhúl ná +3. Bíonn comhdhúile gailliam (+1) ann chomh maith, ach tá sé de chlaontacht iontu díréiriú a dhéanamh go gailliam miotalach agus gailliam (+3). Le teocht an tseomra, éighníomhófar an gailliam agus é i dteagmháil leis an aer, nó tiocfaidh brat ocsaíde air cosúil leis an alúmanam. Má théitear é, áfach, imoibreoidh sé le hocsaigin an aeir, ionas go gcruthófar trí-ocsaíd an ghailliam, Ga2O3. Ceimiceán tábhachtach é an trí-ocsaíd seo sa teicneolaíocht. Mar shampla, is féidir sreanga agus plátaí micreascópacha a dhéanamh aisti, agus mar sin, táthar ag baint trialach as an dé-ocsaíd sa nanaitheicneolaíocht.
Má théitear gailliam agus dé-ocsaíd go 500 °C, imoibreoidh siad le chéile, ionas go bhfaighfear aonocsaíd ghailliam, Ga2O, ina bhfuil an uimhir ocsaídiúcháin úd +1 ag an ngailliam. Is dí-ocsaídeoir láidir í an aonocsaíd, ós rud é go bhfuil gailliam (+1) an-fhonnmhar chun é féin a ocsaídiú go gailliam (+3). Tá sé, fiú, in ann aigéad sulfarach H2SO4 a dhí-ocsaídiú go suilfíd hidrigine H2S.[3]
Tagairtí
- ↑ de Boisbaudran, Lecoq. "Caractères chimiques et spectroscopiques d'un nouveau métal, le gallium, découvert dans une blende de la mine de Pierrefitte, vallée d'Argelès (Pyrénées)". Comptes rendus 81.
- ↑ Weeks, Mary Elvira (1932). "The discovery of the elements. XIII. Some elements predicted by Mendeleeff". Journal of Chemical Education 9 (9): 1605–1619.
- ↑ Anthony John Downs (1993). "Chemistry of aluminium, gallium, indium, and thallium". Springer.