An difríocht idir athruithe ar: "An Chéad Dáil"
Luckas-bot (plé | dréachtaí) m r2.7.1) (róbat ag suimiú: ms:An Chéad Dáil |
m Róbat: Athruithe cosmaideacha |
||
Líne 1: | Líne 1: | ||
Ba í '''an Chéad Dáil''' parlaimint [[Éire |
Ba í '''an Chéad Dáil''' parlaimint [[Éire]]annach nua a bunaíodh i m[[Baile Átha Cliath]], [[Poblacht na hÉireann]] sa bhliain [[1919]]. Ag an am, ba pháirt den [[Ríocht Aontaithe]] í an tír, agus shuigh na polaiteoirí i [[Westminster]], [[Sasana]]. Ach tar éis [[Éirí Amach na Cásca]] i [[1916]], bhí a lán tacaíocht ag an páirtí poblachtach [[Sinn Féin]], agus bhunaigh siad a bparlaimint féin nua in Éireann leis an t-ainm "[[Dáil Éireann]]". Briseadh amach [[Cogadh Angla-Éireannach]] ar an lá céanna. |
||
Ag an chéad chruinniú, eisíodh [[Faisnéis Neamhspleádhchuis]] (nó Forógra Neamhspleáchais na hÉireann, mar a ghlaoitear air anois) ag rá go raibh [[Poblacht na hÉireann]] i bhfeidhm. Bhí a lán de na h-ionaid Éireannach fós i bpríosún, agus dá bharr ní raibh ach 26 dóibh i láthair. I mí na Samhna [[1919]], dhearbhaigh na [[Rialtas na Breataine]] go raibh an Dáil mí-dhleathach agus ó sin ar aghaidh bhí orthu teacht le chéile faoi rún. |
Ag an chéad chruinniú, eisíodh [[Faisnéis Neamhspleádhchuis]] (nó Forógra Neamhspleáchais na hÉireann, mar a ghlaoitear air anois) ag rá go raibh [[Poblacht na hÉireann]] i bhfeidhm. Bhí a lán de na h-ionaid Éireannach fós i bpríosún, agus dá bharr ní raibh ach 26 dóibh i láthair. I mí na Samhna [[1919]], dhearbhaigh na [[Rialtas na Breataine]] go raibh an Dáil mí-dhleathach agus ó sin ar aghaidh bhí orthu teacht le chéile faoi rún. |
||
Líne 15: | Líne 15: | ||
== Rialtas na chéad Dála == |
== Rialtas na chéad Dála == |
||
===Aireacht a haon (sealadach)=== |
=== Aireacht a haon (sealadach) === |
||
Bhí an chéad aireacht i bhfeidhm ó [[21 Eanáir]] [[1919]] go dtí [[1 Aibreán]] [[1919]]. |
Bhí an chéad aireacht i bhfeidhm ó [[21 Eanáir]] [[1919]] go dtí [[1 Aibreán]] [[1919]]. |
||
{|class="wikitable" |
{|class="wikitable" |
||
Líne 44: | Líne 44: | ||
|} |
|} |
||
===Aireacht a dó (sealadach)=== |
=== Aireacht a dó (sealadach) === |
||
Bhí an dara haireacht i bhfeidhm ó [[1 Aibreán]] [[1919]] go dtí [[26 Lúnasa]] [[1921]]. |
Bhí an dara haireacht i bhfeidhm ó [[1 Aibreán]] [[1919]] go dtí [[26 Lúnasa]] [[1921]]. |
||
{|class="wikitable" |
{|class="wikitable" |
||
Líne 75: | Líne 75: | ||
| [[Constance Gore-Booth Markiewicz|Constance Markievicz]] |
| [[Constance Gore-Booth Markiewicz|Constance Markievicz]] |
||
|- |
|- |
||
| [[Aire Tionscail |
| [[Aire Tionscail]] |
||
| [[Sinn Féin]] |
| [[Sinn Féin]] |
||
| [[Eoin Mac Néill]] |
| [[Eoin Mac Néill]] |
||
Líne 88: | Líne 88: | ||
|} |
|} |
||
===Airí nach raibh san aireacht=== |
=== Airí nach raibh san aireacht === |
||
{|class="wikitable" |
{|class="wikitable" |
||
! style="background:silver;" | '''Oifig''' |
! style="background:silver;" | '''Oifig''' |
||
Líne 123: | Líne 123: | ||
{{stumpa}} |
{{stumpa}} |
||
[[Catagóir:Stair na hÉireann]] |
[[Catagóir:Stair na hÉireann]] |
||
Leagan ó 07:19, 16 Feabhra 2011
Ba í an Chéad Dáil parlaimint Éireannach nua a bunaíodh i mBaile Átha Cliath, Poblacht na hÉireann sa bhliain 1919. Ag an am, ba pháirt den Ríocht Aontaithe í an tír, agus shuigh na polaiteoirí i Westminster, Sasana. Ach tar éis Éirí Amach na Cásca i 1916, bhí a lán tacaíocht ag an páirtí poblachtach Sinn Féin, agus bhunaigh siad a bparlaimint féin nua in Éireann leis an t-ainm "Dáil Éireann". Briseadh amach Cogadh Angla-Éireannach ar an lá céanna.
Ag an chéad chruinniú, eisíodh Faisnéis Neamhspleádhchuis (nó Forógra Neamhspleáchais na hÉireann, mar a ghlaoitear air anois) ag rá go raibh Poblacht na hÉireann i bhfeidhm. Bhí a lán de na h-ionaid Éireannach fós i bpríosún, agus dá bharr ní raibh ach 26 dóibh i láthair. I mí na Samhna 1919, dhearbhaigh na Rialtas na Breataine go raibh an Dáil mí-dhleathach agus ó sin ar aghaidh bhí orthu teacht le chéile faoi rún.
Cruinniú i dTeach an Ardmhéara
Bhí an chéad chruinniú i dTeach an Ardmhéara ar an 21 Eanáir, agus rinneadh an chuid is mó den ghnó i nGaeilge. Toghadh Cathal Brugha ina Cheann Comhairle (nó cathaoirleach) agus cuireadh cúpla cháipéis i láthair:
- Bunreacht Dála Éireann - bunreacht gearr agus sealadach
- Faisnéis Neamhspleádhchuis
- Scéal Ó Dháil Éireann Chum Saor-Náisiún an Domhain
- Clár Oibre Poblacánaighe
Dhearbhaigh an Forógra Neamhspleáchais gurb rialtas ar stát ardcheannasach í an Dháil leis an t-ainm Dáil Éireann, agus ansin bhunaigh an Dháil comhaireacht faoin ainm "An Aireacht". Chomh maith le sin, roghnaíodh duine amháin a bheith ina "Phríomh-Aire" agus leis an teideal "Uachtarán ar Dháil Éireann" freisin. B'é Brugha an príomh-aire sealadach a toghadh, agus tháinig de Valera isteach ina áit i mí Aibreáin.
Rialtas na chéad Dála
Aireacht a haon (sealadach)
Bhí an chéad aireacht i bhfeidhm ó 21 Eanáir 1919 go dtí 1 Aibreán 1919.
Aireacht a dó (sealadach)
Bhí an dara haireacht i bhfeidhm ó 1 Aibreán 1919 go dtí 26 Lúnasa 1921.
Airí nach raibh san aireacht
Baill suntasacha
- Éamon de Valera
- Mícheál Ó Coileáin
- Liam Tomás Mac Cosgair
- An Cunta Pluincéad
- Eoin Mac Néill
- Art Ó Gríofa
- Cathal Brugha
- Caoimhín Ó hUiginn
- Constance Markievicz
Is síol é an t-alt seo. Cuir leis, chun cuidiú leis an Vicipéid. Má tá alt níos forbartha le fáil i dteanga eile, is féidir leat aistriúchán Gaeilge a dhéanamh. |