An difríocht idir athruithe ar: "An Chéad Dáil"

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Content deleted Content added
m r2.7.1) (róbat ag suimiú: ms:An Chéad Dáil
m Róbat: Athruithe cosmaideacha
Líne 1: Líne 1:
Ba í '''an Chéad Dáil''' parlaimint [[Éire|Éireannach]] nua a bunaíodh i m[[Baile Átha Cliath]], [[Poblacht na hÉireann]] sa bhliain [[1919]]. Ag an am, ba pháirt den [[Ríocht Aontaithe]] í an tír, agus shuigh na polaiteoirí i [[Westminster]], [[Sasana]]. Ach tar éis [[Éirí Amach na Cásca]] i [[1916]], bhí a lán tacaíocht ag an páirtí poblachtach [[Sinn Féin]], agus bhunaigh siad a bparlaimint féin nua in Éireann leis an t-ainm "[[Dáil Éireann]]". Briseadh amach [[Cogadh Angla-Éireannach]] ar an lá céanna.
Ba í '''an Chéad Dáil''' parlaimint [[Éire]]annach nua a bunaíodh i m[[Baile Átha Cliath]], [[Poblacht na hÉireann]] sa bhliain [[1919]]. Ag an am, ba pháirt den [[Ríocht Aontaithe]] í an tír, agus shuigh na polaiteoirí i [[Westminster]], [[Sasana]]. Ach tar éis [[Éirí Amach na Cásca]] i [[1916]], bhí a lán tacaíocht ag an páirtí poblachtach [[Sinn Féin]], agus bhunaigh siad a bparlaimint féin nua in Éireann leis an t-ainm "[[Dáil Éireann]]". Briseadh amach [[Cogadh Angla-Éireannach]] ar an lá céanna.


Ag an chéad chruinniú, eisíodh [[Faisnéis Neamhspleádhchuis]] (nó Forógra Neamhspleáchais na hÉireann, mar a ghlaoitear air anois) ag rá go raibh [[Poblacht na hÉireann]] i bhfeidhm. Bhí a lán de na h-ionaid Éireannach fós i bpríosún, agus dá bharr ní raibh ach 26 dóibh i láthair. I mí na Samhna [[1919]], dhearbhaigh na [[Rialtas na Breataine]] go raibh an Dáil mí-dhleathach agus ó sin ar aghaidh bhí orthu teacht le chéile faoi rún.
Ag an chéad chruinniú, eisíodh [[Faisnéis Neamhspleádhchuis]] (nó Forógra Neamhspleáchais na hÉireann, mar a ghlaoitear air anois) ag rá go raibh [[Poblacht na hÉireann]] i bhfeidhm. Bhí a lán de na h-ionaid Éireannach fós i bpríosún, agus dá bharr ní raibh ach 26 dóibh i láthair. I mí na Samhna [[1919]], dhearbhaigh na [[Rialtas na Breataine]] go raibh an Dáil mí-dhleathach agus ó sin ar aghaidh bhí orthu teacht le chéile faoi rún.
Líne 15: Líne 15:


== Rialtas na chéad Dála ==
== Rialtas na chéad Dála ==
===Aireacht a haon (sealadach)===
=== Aireacht a haon (sealadach) ===
Bhí an chéad aireacht i bhfeidhm ó [[21 Eanáir]] [[1919]] go dtí [[1 Aibreán]] [[1919]].
Bhí an chéad aireacht i bhfeidhm ó [[21 Eanáir]] [[1919]] go dtí [[1 Aibreán]] [[1919]].
{|class="wikitable"
{|class="wikitable"
Líne 44: Líne 44:
|}
|}


===Aireacht a dó (sealadach)===
=== Aireacht a dó (sealadach) ===
Bhí an dara haireacht i bhfeidhm ó [[1 Aibreán]] [[1919]] go dtí [[26 Lúnasa]] [[1921]].
Bhí an dara haireacht i bhfeidhm ó [[1 Aibreán]] [[1919]] go dtí [[26 Lúnasa]] [[1921]].
{|class="wikitable"
{|class="wikitable"
Líne 75: Líne 75:
| [[Constance Gore-Booth Markiewicz|Constance Markievicz]]
| [[Constance Gore-Booth Markiewicz|Constance Markievicz]]
|-
|-
| [[Aire Tionscail ]]
| [[Aire Tionscail]]
| [[Sinn Féin]]
| [[Sinn Féin]]
| [[Eoin Mac Néill]]
| [[Eoin Mac Néill]]
Líne 88: Líne 88:
|}
|}


===Airí nach raibh san aireacht===
=== Airí nach raibh san aireacht ===
{|class="wikitable"
{|class="wikitable"
! style="background:silver;" | '''Oifig'''
! style="background:silver;" | '''Oifig'''
Líne 123: Líne 123:


{{stumpa}}
{{stumpa}}

[[Catagóir:Stair na hÉireann]]
[[Catagóir:Stair na hÉireann]]



Leagan ó 07:19, 16 Feabhra 2011

Ba í an Chéad Dáil parlaimint Éireannach nua a bunaíodh i mBaile Átha Cliath, Poblacht na hÉireann sa bhliain 1919. Ag an am, ba pháirt den Ríocht Aontaithe í an tír, agus shuigh na polaiteoirí i Westminster, Sasana. Ach tar éis Éirí Amach na Cásca i 1916, bhí a lán tacaíocht ag an páirtí poblachtach Sinn Féin, agus bhunaigh siad a bparlaimint féin nua in Éireann leis an t-ainm "Dáil Éireann". Briseadh amach Cogadh Angla-Éireannach ar an lá céanna.

Ag an chéad chruinniú, eisíodh Faisnéis Neamhspleádhchuis (nó Forógra Neamhspleáchais na hÉireann, mar a ghlaoitear air anois) ag rá go raibh Poblacht na hÉireann i bhfeidhm. Bhí a lán de na h-ionaid Éireannach fós i bpríosún, agus dá bharr ní raibh ach 26 dóibh i láthair. I mí na Samhna 1919, dhearbhaigh na Rialtas na Breataine go raibh an Dáil mí-dhleathach agus ó sin ar aghaidh bhí orthu teacht le chéile faoi rún.

An Chéad Dáil ag bailiú le chéile i dTeach an Ardmhéara, Baile Átha Cliath ar 21 Eanáir, 1919.

Cruinniú i dTeach an Ardmhéara

Bhí an chéad chruinniú i dTeach an Ardmhéara ar an 21 Eanáir, agus rinneadh an chuid is mó den ghnó i nGaeilge. Toghadh Cathal Brugha ina Cheann Comhairle (nó cathaoirleach) agus cuireadh cúpla cháipéis i láthair:

Dhearbhaigh an Forógra Neamhspleáchais gurb rialtas ar stát ardcheannasach í an Dháil leis an t-ainm Dáil Éireann, agus ansin bhunaigh an Dháil comhaireacht faoin ainm "An Aireacht". Chomh maith le sin, roghnaíodh duine amháin a bheith ina "Phríomh-Aire" agus leis an teideal "Uachtarán ar Dháil Éireann" freisin. B'é Brugha an príomh-aire sealadach a toghadh, agus tháinig de Valera isteach ina áit i mí Aibreáin.

Rialtas na chéad Dála

Aireacht a haon (sealadach)

Bhí an chéad aireacht i bhfeidhm ó 21 Eanáir 1919 go dtí 1 Aibreán 1919.

Oifig Páirtí Ainm
Príomh-Aire Sinn Féin Cathal Brugha
Aire Airgeadais Sinn Féin Eoin Mac Néill
Aire Gnóthaí Baile Sinn Féin Mícheál Ó Coileáin
Aire Gnóthaí Eachtracha Sinn Féin An Cunta Pluincéad
Aire Cosanta Náisiúnta Sinn Féin Risteard Ó Maolchatha

Aireacht a dó (sealadach)

Bhí an dara haireacht i bhfeidhm ó 1 Aibreán 1919 go dtí 26 Lúnasa 1921.

Oifig Páirtí Ainm
Príomh-Aire Sinn Féin Éamon de Valera
Aire Airgeadais Sinn Féin Mícheál Ó Coileáin
Aire Gnóthaí Baile Sinn Féin Art Ó Gríofa
Aire Gnóthaí Eachtracha Sinn Féin An Cunta Pluincéad
Aire Cosanta Sinn Féin Cathal Brugha
Aire Saothair Sinn Féin Constance Markievicz
Aire Tionscail Sinn Féin Eoin Mac Néill
Aire Rialtais Áitiúil Sinn Féin Liam Tomás Mac Cosgair
Aire Ghaeilge Sinn Féin Seán T. Ó Ceallaigh

Airí nach raibh san aireacht

Oifig Páirtí Ainm
Stiúrthóir Talmhaíochta Sinn Féin Riobárd Bartún
Aire Iascaigh Sinn Féin Seán Eichingeam
Aire Bolscaireacht Sinn Féin Labhrás Mag Fhionnail
Aire Trádala agus Tráchtála Sinn Féin Earnán de Blaghd

Baill suntasacha