An difríocht idir athruithe ar: "An Bhulgáiris"

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Content deleted Content added
m róbat ag mionathrú: sco:Bulgarian leid
m róbat ag suimiú: rw:Ikibulugariya
Líne 114: Líne 114:
[[ro:Limba bulgară]]
[[ro:Limba bulgară]]
[[ru:Болгарский язык]]
[[ru:Болгарский язык]]
[[rw:Ikibulugariya]]
[[sco:Bulgarian leid]]
[[sco:Bulgarian leid]]
[[se:Bulgáriagiella]]
[[se:Bulgáriagiella]]

Leagan ó 18:32, 19 Eanáir 2011

Teimpléad:Teanga Teanga Shlavach í an Bhulgáiris, agus í an-difriúil leis an gcuid is mó de na teangacha Slavacha eile, ós rud é go bhfuil sí tar éis córas díochlaonta na n-ainmfhocal a chailleadh ina iomláine. San am céanna, choinnigh an Bhulgáiris na haimsirí a chuaigh i léig sa chuid eile de na teangacha Slavacha, agus forbraíodh tuilleadh acu faoi thionchar na Gréigise agus na dteangacha Balcánacha - tá infhilleadh na mbriathar i bhfad níos casta sa Bhulgáiris ná sna teangacha Slavacha eile, agus a lán aimsirí comhshuite ann. Ón taobh eile de, áfach, chuaigh infinideach an bhriathair i léig sa Bhulgáiris go hiomlán. Níl ach an Mhacadóinis cosúil leis an mBulgáiris ó thaobh na gramadaí de, ach ansin, is iomaí Bulgárach a deir nach bhfuil sa Mhacadóinis ach canúint Bulgáirise.

Is í an chéad teanga liteartha a bhí á saothrú ag na Bulgáraigh ná an tSean-Slaivis Eaglasta, a dtugtar Sean-Bhulgáiris uirthi chomh maith. Níos déanaí, go háirithe sa cheathrú haois déag, bhítí ag scríobh agus ag foilsiú téacsanna i Meán-Bhulgáiris, nach raibh ina teanga aonadach ar aon dóigh: ní raibh ann ach meascán den tSean-Slaivis Eaglasta agus de chaint na ndaoine, agus bhí a thuairim féin ag cách faoin dóigh cheart leis an dá chuid seo a mheascadh.

Tháinig an Nua-Bhulgáiris, a bhfuil a gramadach múnlaithe ar chaint na ndaoine, ar an bhfód sa 19ú haois. San am seo, áfach, bhí caint na ndaoine tar éis cuid mhór focal iasachta a fháil ón Tuircis, rud nár thaitin leis na Náisiúnaithe. Mar sin, tugadh isteach cuid mhór focal léannta ón tSean-Slaivis agus ón Rúisis féin sa teanga scríofa.

Is í an t-aon aibítir amháin a úsáidtear sa Bhulgáiris inniu ná an aibítir Choireallach. I ndiaidh leasú na haibítire sa bhliain 1945, nuair a caitheadh na litreacha úd ѣ /æː/ agus ѫ /ɔ̃/ i dtraipisí, is ionann litreacha na Bulgáirise agus na Rúisise. Scéal eile é, áfach, go bhfuil difríochtaí san fhuaimniú. Fuaimnítear Щ щ na Bulgáirise mar /ʃt/ ("sht" de réir litriú an Bhéarla), agus maidir leis an "gcomhartha crua" Ъ ъ /ɤ̞/, /ə/, nach bhfuil ann sa Rúisis ach comhartha a sheasann do theorainn idir dhá shiolla, fuaimnítear mar ghuta doiléir ("guta cúnta") é sa Bhulgáiris.

А а
/a/
Б б
/b/
В в
/v/
Г г
/g/
Д д
/d/
Е е
/ɛ/
Ж ж
/ʒ/
З з
/z/
И и
/i/
Й й
/j/
К к
/k/
Л л
/l/
М м
/m/
Н н
/n/
О о
/ɔ/
П п
/p/
Р р
/r/
С с
/s/
Т т
/t/
У у
/u/
Ф ф
/f/
Х х
/x/
Ц ц
/ʦ/
Ч ч
/tʃ/
Ш ш
/ʃ/
Щ щ
/ʃt/
Ъ ъ
/ɤ̞/, /ə/
Ь ь
/◌ʲ/
Ю ю
/ju/
Я я
/ja/


An Bhulgáiris
Vicipéid le fáil as An Bhulgáiris freisin

Teimpléad:Nasc AR