An difríocht idir athruithe ar: "Béiriút"

Ón Vicipéid, an chiclipéid shaor.
Content deleted Content added
m róbat ag suimiú: kn:ಬೈರುತ್
No edit summary
Líne 21: Líne 21:
}}
}}


Is í '''Béiriút''' ([[Araibis]]: بيروت, traslitriú: Bayrūt) [[príomhchathair]] agus príomhphort na [[An Liobáin|Liobáine]], agus an chathair is mó sa tír. Tá cónaí ar 1.2 milliún daoine sa chathair agus 2.1 milliún sa chúlchríoch.
Is í '''Béiriút''' ([[Araibis]]: بيروت, traslitriú: Bayrūt) [[príomhchathair]] agus príomhphort na [[An Liobáin|Liobáine]], agus is í an chathair is mó sa tír. Tá cónaí ar 1.2 milliún daoine sa chathair agus 2.1 milliún sa chúlchríoch.


Bhí Béiriút ar na hionaid chultúrtha agus tráchtála ba thábhachtaí sa Mheánoirthear ó lár na naoiú haoise déag i leith. Sa bhliain 1866 cuireach an Coláiste Protastúnach Siriach ar bun sa chathair agus é ar na chéad institiúidí ardléinn ar mhúnla Iartharach sa réigiún; mar fhreagair air sin d'oscail hÍosánaigh Ollscoil San Iósaf sa bhliain 1875. Ó na 1920idí i leith tháinig preas beoga as Araibis agus Fraincis araon chun cinn sa chathair. Ionad tábhachtach don fhoilseoireacht as Araibis ab í Béiriút freisin, go háirithe i ndiaidh na 1950idí nuair a tháinig deachtóireachtaí chun cumachta i dtíortha eile sa réigiún.
Scriosadh an chathair le linn chogadh cathartha na Liobáine sna [[1980í]], agus tosaíodh ar athógáil na cathrach ina dhiaidh le airgead an bhilliúnaí [[Rafik Hariri]], a bhí ina phríomhaire freisin. Tá an chathair agus an tír faoi ionsaí, ó Iúil [[2006]] ar aghaidh, ag aerfhórsa [[Iosrael|Iosraeil]] agus iad siúd ag iarraidh an ruaig a chur ar fhórsaí [[Hisbollah]] i ndeisceart na Liobáine. Rinneadh ionsaí ar aerfort Rafik Hariri ar an [[13ú Iúil]] agus dúnadh é.

Ní amháin mhuintir na Liobáine ó dhúchas a chuir le daonra na cathrach ach dhá ghluaiseacht mhó teifeach fosta: na hAirméanaigh a theith ó shléachtanna na nOtamánach sa bhliain 1915 agus a chuir faoi i dtuaisceart na cathrach, ag Burj Hammoud, agus na Palaistínigh a díbríodh óna n-áiteanna dúchais nuair a bunaíodh Stát Iosrael sa bhliain 1948 agus a chuir faoi i roinnt campaí ar a n-áiríodh Burj al-Barajneh, Karantina, Tell az-Zaatar, Sabra agus Chatila.

D'imir [[Cogadh Cathartha na Liobáine]] scrios ar chuid mhaith de Bhéiriút. Sa chogadh sin throid mílísté Críostúla i gcoinne mílístí Moslamacha agus forsaí armtha Palaistíneacha; ghlac an tSiria agus Iosrael páirt sa chogadh fosta. D'éirigh leius na fórsaí Críostaithe smacht a chur ar oirthear na cathrach, agus bhí na Palaistínigh agus fórsaí an Ghluaiseachta Náisiúnaigh Liobánaigh i gceannas ar an taobh ó thiar. Scriosadh an chuid ba mhó de shean-lár na cathrach, a bhí suite ar an bhfronta idir an dá leath. Mhair an cogadh ó 1975 go 1990. Tosaíodh ar atógáil na cathrach ina dhiaidh, le hairgead an bhilliúnaí [[Rafik Hariri]], a bhí ina phríomhaire freisin. Sa phróiséas sin, leagadh a raibh fágtha de sheanfhoirgintí chroílár Bhéiriút agus bhí conspóid ann maidir leis an bhealach a cúitíodh na hiar-áitritheoirí.

D'fhulaing an chathair ruathair bhuamála Iosraelacha i mí Iúil agus i mí Lúnasa [[2006]] agus iad siúd ag iarraidh an ruaig a chur ar fhórsaí [[Hisbollah]] i ndeisceart na Liobáine. Rinneadh ionsaí ar aerfort Rafik Hariri ar an [[13ú Iúil]] agus dúnadh é go deireadh na comhraice.


== Déimeagrafaic: ==
== Déimeagrafaic: ==
Líne 29: Líne 35:
De réir nach raibh [[daonáireamh]] san [[An Liobáin|Liobáin]] ón bhliain 1932<ref>http://www.moe.gov.lb/NR/rdonlyres/2B3E4CAE-BD18-4106-A6B3-F42DDD72AAC9/0/Chap1Population.pdf</ref>, níl aon duine cinnte cad is daonra an cathair.
De réir nach raibh [[daonáireamh]] san [[An Liobáin|Liobáin]] ón bhliain 1932<ref>http://www.moe.gov.lb/NR/rdonlyres/2B3E4CAE-BD18-4106-A6B3-F42DDD72AAC9/0/Chap1Population.pdf</ref>, níl aon duine cinnte cad is daonra an cathair.


Is iad [[Moslamach]] [[Sunnaíoch]], [[Moslamach]] [[Siach]], [[Drúsach]], [[Ceartchreidmheachas|Cheartchreidmheach na Gréige]], [[Caitliceach]]a, [[Protastúnach]] roinnt do na reiligiúin a chleachtar san cathair. Bhí roinnt [[Giúdaigh|Giúdach]] i ceantar beag darbh ainm "Wadi Abu Jamil", ach níl a thuile. neart teannas idir na reiligiún ón [[cogadh cathartha]].
Is iad [[Moslamach]] [[Sunnaíoch]], [[Moslamach]] [[Siach]], [[Drúsach]], [[Ceartchreidmheachas|Cheartchreidmheach na Gréige]], [[Caitliceach]]a, [[Protastúnach]] roinnt do na reiligiúin a chleachtar san cathair. Bhí roinnt [[Giúdaigh|Giúdach]] ina gcónaí i gceantar beag darbh ainm "Wadi Abu Jamil", i ngaire don lár na cathrach, ach d'imigh siad ón áit sin le linn an chogaidh chathartha. Athosclaíodh sineagóg an cheantair sa bhliain 2010 mar sin féin tar éis do na húdaráis an díobháil a rinne buamaí Iosraelacha dó a dheisiú. Bíonn an teannas seictiúil ina fhadhb sa chathair ón [[cogadh cathartha|chogadh chathartha]].


== Tagairtí: ==
== Tagairtí: ==

Leagan ó 18:52, 22 Meán Fómhair 2010

Teimpléad:Bosca Sonraí - Cathracha

Is í Béiriút (Araibis: بيروت, traslitriú: Bayrūt) príomhchathair agus príomhphort na Liobáine, agus is í an chathair is mó sa tír. Tá cónaí ar 1.2 milliún daoine sa chathair agus 2.1 milliún sa chúlchríoch.

Bhí Béiriút ar na hionaid chultúrtha agus tráchtála ba thábhachtaí sa Mheánoirthear ó lár na naoiú haoise déag i leith. Sa bhliain 1866 cuireach an Coláiste Protastúnach Siriach ar bun sa chathair agus é ar na chéad institiúidí ardléinn ar mhúnla Iartharach sa réigiún; mar fhreagair air sin d'oscail hÍosánaigh Ollscoil San Iósaf sa bhliain 1875. Ó na 1920idí i leith tháinig preas beoga as Araibis agus Fraincis araon chun cinn sa chathair. Ionad tábhachtach don fhoilseoireacht as Araibis ab í Béiriút freisin, go háirithe i ndiaidh na 1950idí nuair a tháinig deachtóireachtaí chun cumachta i dtíortha eile sa réigiún.

Ní amháin mhuintir na Liobáine ó dhúchas a chuir le daonra na cathrach ach dhá ghluaiseacht mhó teifeach fosta: na hAirméanaigh a theith ó shléachtanna na nOtamánach sa bhliain 1915 agus a chuir faoi i dtuaisceart na cathrach, ag Burj Hammoud, agus na Palaistínigh a díbríodh óna n-áiteanna dúchais nuair a bunaíodh Stát Iosrael sa bhliain 1948 agus a chuir faoi i roinnt campaí ar a n-áiríodh Burj al-Barajneh, Karantina, Tell az-Zaatar, Sabra agus Chatila.

D'imir Cogadh Cathartha na Liobáine scrios ar chuid mhaith de Bhéiriút. Sa chogadh sin throid mílísté Críostúla i gcoinne mílístí Moslamacha agus forsaí armtha Palaistíneacha; ghlac an tSiria agus Iosrael páirt sa chogadh fosta. D'éirigh leius na fórsaí Críostaithe smacht a chur ar oirthear na cathrach, agus bhí na Palaistínigh agus fórsaí an Ghluaiseachta Náisiúnaigh Liobánaigh i gceannas ar an taobh ó thiar. Scriosadh an chuid ba mhó de shean-lár na cathrach, a bhí suite ar an bhfronta idir an dá leath. Mhair an cogadh ó 1975 go 1990. Tosaíodh ar atógáil na cathrach ina dhiaidh, le hairgead an bhilliúnaí Rafik Hariri, a bhí ina phríomhaire freisin. Sa phróiséas sin, leagadh a raibh fágtha de sheanfhoirgintí chroílár Bhéiriút agus bhí conspóid ann maidir leis an bhealach a cúitíodh na hiar-áitritheoirí.

D'fhulaing an chathair ruathair bhuamála Iosraelacha i mí Iúil agus i mí Lúnasa 2006 agus iad siúd ag iarraidh an ruaig a chur ar fhórsaí Hisbollah i ndeisceart na Liobáine. Rinneadh ionsaí ar aerfort Rafik Hariri ar an 13ú Iúil agus dúnadh é go deireadh na comhraice.

Déimeagrafaic:

De réir nach raibh daonáireamh san Liobáin ón bhliain 1932[1], níl aon duine cinnte cad is daonra an cathair.

Is iad Moslamach Sunnaíoch, Moslamach Siach, Drúsach, Cheartchreidmheach na Gréige, Caitliceacha, Protastúnach roinnt do na reiligiúin a chleachtar san cathair. Bhí roinnt Giúdach ina gcónaí i gceantar beag darbh ainm "Wadi Abu Jamil", i ngaire don lár na cathrach, ach d'imigh siad ón áit sin le linn an chogaidh chathartha. Athosclaíodh sineagóg an cheantair sa bhliain 2010 mar sin féin tar éis do na húdaráis an díobháil a rinne buamaí Iosraelacha dó a dheisiú. Bíonn an teannas seictiúil ina fhadhb sa chathair ón chogadh chathartha.

Tagairtí:

  1. http://www.moe.gov.lb/NR/rdonlyres/2B3E4CAE-BD18-4106-A6B3-F42DDD72AAC9/0/Chap1Population.pdf

Teimpléad:Nasc AR