An difríocht idir athruithe ar: "Cath Chionn tSáile"

← Gabh chuig an difear roimhe seo An chéad dhifear eile →

Content deleted Content added

Inline

Leagan ó 18:45, 23 Meán Fómhair 2009

Troideadh Cath Chionn tSáile i gCionn tSáile i gContae Chorcaí, sa bhliain 1601, nuair a bhuail arm Shasana na tiarnaí Gaelacha agus forsaí Spáinneacha ar deireadh. Bhí an cath an-tábhachtach ó thaobh Cogadh na Naoi mBliana, agus freisin mar chuid den Cogadh Angla-Spáinneach (1585 -1604). Bhí an Bhanríon Eilís I ag iarraidh an tír a chuir faoi chois, ach throid na tiarnaí Gaelacha ina haghaidh, go háirithe Aodh Ó Néill, Aodh Rua Ó Dónaill, agus Ó Suilleabháin.

Tháinig buaic an chogaidh seo ag Cionn tSáile, nuair a tháinig 3,400 saighdiúirí Spáinneacha faoi Don Juan de Aguila agus Don Diego Brochero, i dtír ag an mbaile ar an 2 Deireadh Fómhair, 1601. Thóg na Spáinnigh an baile ach, d'fhan siad ann, agus tar éis tamaill bhí siad timpeallaithe ag na Sasanaigh. Bhí ar Eilís I Shasana agus na tiarnaí tuaisceartacha teacht ó dheas chun buaileadh leo, rud a rinne siad go luath i ndiaidh an t-eolas a fháil agus ar deireadh bhí arm na Sasanach timpeallaithe.

Ar an 24 Nollaig, bheartaigh siad ar na Sasanaigh a ionsaí. Bhí orthu siúil go barr Chnoc Ard Mháirtín, ag súil le cabhair ó na Spáinnigh. Ar an mbealach is dóigh, go raibh ceo ar an mbealach agus ní raibh Ó Dónaill in ann teacht ar an gcnoc in am. Bhí Ó Néill ar barr an chnoic agus cheap sé go raibh cuma tréan ar na Sasanaigh (in ionad iontas a bheith orthu) agus chúlaigh sé thar dhá abhainn agus réitigh sé a chuid fórsaí i tercios, níl sé cinnte céard go díreach a tharla, ach is cósúil gur tháinig na Sasanaigh orthu agus gur scaip marcaithe na nÉireannach tar éis an dara ionsaí. Níor chorraigh na Spáinnigh. Is cósúil nach raibh arm na nÉireannach smacht go leor le troid faoin aer, agus nach raibh siad fiú tiomanta don troid.

Freisin, tá locht ar na Spáinnigh dá bharr; teacht i dtír sa deisceart, fad is a bhí príomh airm na hÉireann sa tuaisceart, an brú a chuir siad ar na hÉireannaigh troid, in ionad fán go dtí go bhfuair aim na Sasanach bás de bharr galair agus ocrais.

B'éigean dóibhsean teitheadh ina dhiaidh sin go dtí an Mór Roinn, rud a rinne siad sa bhliain 1607, agus ar a dtugtar Imeacht na nIarlaí.

@@ Líne 1: / Líne 1: @@
 [[Íomhá:Ireland Kinsale Cork County Yacht port.jpg|300px|deas|thumb|An calafort i g[[Cionn tSáile]] sa lá inniu.]]
-Troideadh '''Cath Chionn tSáile''' i g[[Cionn tSáile]] i g[[Contae Chorcaí]], sa bhliain [[1601]], nuair a bhuail airm [[Sasana|Shasana]] na tiarnaí [[Gael|Gaelacha]] agus forsaí [[Spáinn|Spáinneach]] ar deireadh.
+Troideadh '''Cath Chionn tSáile''' i g[[Cionn tSáile]] i g[[Contae Chorcaí]], sa bhliain [[1601]], nuair a bhuail arm [[Sasana|Shasana]] na tiarnaí [[Gael|Gaelacha]] agus forsaí [[Spáinn|Spáinneacha]] ar deireadh.
-Bhí an cath an-tábhachtach ó thaobh [[Cogadh na Naoi mBliana]], agus freisin mar chuid den [[Cogadh Angla-Spáinneach]] ([[1585]] -[[1604]]).
+Bhí an cath an-tábhachtach ó thaobh [[Cogadh na Naoi mBliana]], agus freisin mar chuid den [[Chogadh Angla-Spáinneach|Cogadh Angla-Spáinneach]] ([[1585]] -[[1604]]).
-Bhí an Bhanríon [[Eilís I Shasana|Eilís I]] ag iarraidh an tír a chuir faoi chois, ach throid na tiarnaí Gaelacha ina haighidh, go háirithe [[Aodh Ó Néill]], [[Aodh Rua Ó Dónaill]], agus Ó Suilleabháin.
+Bhí an Bhanríon [[Eilís I Shasana|Eilís I]] ag iarraidh an tír a chuir faoi chois, ach throid na tiarnaí Gaelacha ina haghaidh, go háirithe [[Aodh Ó Néill]], [[Aodh Rua Ó Dónaill]], agus Ó Suilleabháin.
-Tháinig buaic an chogaidh seo ag [[Cionn tSáile]], nuair a tháinig 3,400 saighdiúirí Spáinneacha faoi Don Juan de Aguila agus Don Diego Brochero, i dtír ag an mbaile ar an [[2 Deireadh Fómhair]], 1601. Thóg na Spáinnigh an baile ach, d'fhan siad ann, agus tar éis tamail bhí siad timpeallaithe ag na Sasanaigh. Bhí ar Eilís I Shasana|na thiarnaí tuaisceartach teach ó dheas chun buaileadh leo, rud a rinne siad go luaidh i ndiadh an t-eolas a fháil agus ar deireadh bhí airm na Sasnaigh tar eis a bheith timpeallaithe.
+Tháinig buaic an chogaidh seo ag [[Cionn tSáile]], nuair a tháinig 3,400 saighdiúirí Spáinneacha faoi Don Juan de Aguila agus Don Diego Brochero, i dtír ag an mbaile ar an [[2 Deireadh Fómhair]], 1601. Thóg na Spáinnigh an baile ach, d'fhan siad ann, agus tar éis tamaill bhí siad timpeallaithe ag na Sasanaigh. Bhí ar Eilís I Shasana agus na tiarnaí tuaisceartacha teacht ó dheas chun buaileadh leo, rud a rinne siad go luath i ndiaidh an t-eolas a fháil agus ar deireadh bhí arm na Sasanach timpeallaithe.
-Ar an [[24 Nollaig]], bheartaigh siad ar na Sasanaigh a ionsaí. Bhí orthu siúil go bar Cnoc Ard Mháirtín, ag súil le chabhair ó na Spáinnigh. Ar an mbealach is dóigh, go raibh ceo ar an mbealach agus ní raibh Ó Dónaill in ann teacht ar an cnoc in am. Bhí Ó Néill ar bar an cnoc agus cheap sé gur fhéach na Sasnaigh réidh le troid (in ionad iontas a bheith orthu) agus cúlaigh sé thar 2 abhainn agus réitigh sé a chuid forsaí i tercios, níl sé cinnte chéard go díreach a tharla, ach is cósúil gur thánig na Sasnaigh orthu agus gur scaip marca na hÉireannaigh tar eis an dara ionsaigh. Níor chorraigh na Spáinnigh.
+Ar an [[24 Nollaig]], bheartaigh siad ar na Sasanaigh a ionsaí. Bhí orthu siúil go barr Chnoc Ard Mháirtín, ag súil le cabhair ó na Spáinnigh. Ar an mbealach is dóigh, go raibh ceo ar an mbealach agus ní raibh Ó Dónaill in ann teacht ar an gcnoc in am. Bhí Ó Néill ar barr an chnoic agus cheap sé go raibh cuma tréan ar na Sasanaigh (in ionad iontas a bheith orthu) agus chúlaigh sé thar dhá abhainn agus réitigh sé a chuid fórsaí i ''tercios'', níl sé cinnte céard go díreach a tharla, ach is cósúil gur tháinig na Sasanaigh orthu agus gur scaip marcaithe na nÉireannach tar éis an dara ionsaí. Níor chorraigh na Spáinnigh.
-Is cósúil nach raibh airm na hÉireannaigh smacht go leoir le troid faoin aer, agus nach raibh siad fiú tiomanta don troid.
+Is cósúil nach raibh arm na nÉireannach smacht go leor le troid faoin aer, agus nach raibh siad fiú tiomanta don troid.
-Freisin, tá locht ar na Spáinnigh de bhárr; teach i dtír sa deisceart, fad is a bhí príomh airm na hÉireann sa tuaisceart, an brú a chuir siad ar na hÉireannaigh troi, in ionad fán go dtí go bhfuair aim na Sasnaigh bás de bhárr gálair agus ocras.
+Freisin, tá locht ar na Spáinnigh dá bharr; teacht i dtír sa deisceart, fad is a bhí príomh airm na hÉireann sa tuaisceart, an brú a chuir siad ar na hÉireannaigh troid, in ionad fán go dtí go bhfuair aim na Sasanach bás de bharr galair agus ocrais.
-B'éigean dóibhsan teitheadh ina dhiaidh sin go dtí an Mór Roinn, rud a rinne siad, agus ar a dtugtar [[Imeacht na nIarlaí]].
+B'éigean dóibhsean teitheadh ina dhiaidh sin go dtí an Mór Roinn, rud a rinne siad sa bhliain [[1607]], agus ar a dtugtar [[Imeacht na nIarlaí]].
 {{stumpa}}