An Míol Mór

An Míol Mór

an Míol Mór
Ainm Laidine (IAU)	Cetus
Nod	Cet
Ginideach Laidine	Ceti
Siombalaíocht	an Míol Mór nó péist na mara
Dronairde	1.42 h
Diallas	−11.35°
Achar	1231 céim cearnach Céim 4ú
Líon na réaltaí (amharcmhéid < 3)	3
Réalta is gile	Deneb Kaitos (β Cet)† (méid 2.04)
Dreigecheathanna	Ceitidí Dheireadh Fómhair Eta Ceitidí Omicron Ceitidí
Réaltbhuíonta ar theorainn leista	an Reithe na hÉisc an tUisceadóir an Dealbhóir an Fhoirnéis an Abhainn an Tarbh
Infheicthe sna leithid idir +70° agus −90° Sárfheicthe i rith na míosa seo: Samhain an infheictheacht is fearr
Nóta: †Tá Mira Ceti (ο Cet) ar méid 2.0 agus í ar uasmhéid a gile.

Is réaltbhuíon é an Míol Mór atá suite i ndeisceart na spéire, sa cheantar sin dá ngairtear an tUisce, in aice le réaltbhuíonta uisciúla eile mar an Uisceadóir, na hÉisc agus an Abhainn. Tagann a ainm Laidine Cetus ó mhiotaseolaíocht na Gréige; míol mór nó péist na mara atá i gceist.

Ritheann an t-éiclipteach i ngar don réaltbhuíon seo. Is féidir leis na pláinéid a bheith suite sa Mhíol Mór ar feadh tréimhsí gearra. Aimsíodh astaróideach uimhir a ceathair, Vesta, sa réaltbhuíon seo sa bhliain 1827.

Príomhghnéithe

• ο Cet: is í Mira an réalt is mó le rá de chuid na réaltbhuíne seo; is réalta athraitheach thréimhsiúil í, an ceann is luaithe a aimsíodh. I rith tréimhse 331.65 lá comhathraíonn a hamharcmhéid ó 2.0 (ar na réaltaí is gile sa spéir agus infheicthe gan dua ag an tsúil fhornocht) go 10.1 agus ar ais arís. Thug a fionnachtain sa bhliain 1596 ag an réalteolaí Freaslannach David Fabricius buille eile don teagasc sin ar dá réir a bhíonn na spéartha do-athraithe, agus dá bhrí sin thug sé tacaíocht do Réabhlóid Copernicus.

• α Cet: i measc réaltaí eile de chuid na réaltbhuíne seo faightear Menkar, fathach dearg agus réalta dhúbailte optúil

• β Cet: Deneb Kaitos, atá ar an réalt is gile de chuid an Mhíl Mhóir

• τ Cet: atá ar an 17ú réalt is gaire don Domhan

Réada suntasacha domhainspéire

• M77: tá an Míol Mór suite i bhfad amach ó phlána an Réaltra, agus mar sin de feictear sa cheantar seo na spéire a lán réaltraí imigéiniúla, gan iad a bheith teimhlithe ag deatach ó Bhealach na Bó Finne. Is é an ceann is gile ina measc ná M77, réaltra bíseach den naoú méid in aice le δ Cet.

Stair is Miotaseolaíocht

Tá aithne ar an réaltbhuíon seo leis na cianta. Sa Mheaspatáim, d'ionannaítí leis an mbanphrionsabal príomhordúil cosmach í, sin le rá le péist na mara Tiamat.

De réir na mhiotaseolaíocht na Gréige, i dteannta na réaltbhuíonta os a chionn (Andraiméide, Ceiféas, Peirséas, Caiseoipé, agus b'fhéidir Peigeasas), b'fhéidir go mbaineann an Míol Mór le bunús mhiotas Mhaíomh Chaiseoipé, a mbaineann go coitianta leis.

I luath-mhiotais áirithe na Gréige, d'ionannaítí freisin le geataí (agus cuaillí gheata) Ifrinn (.i. ceantar na spéire faoin éiclipteach) í. sa chaoi seo, i dteannta gnéithe eile sa chomhartha stoidiacach na nIasc (a chuimsíonn na hÉisc iad féin, chomh maith le réaltaí feiceálcha ar chúl an Mhíl Mhóir), is cosúil go bhfuil baint mhór ag an Míol Mór le bunús mhiotas thógáil Cheirbearais, ceann de Dhá Shaothar Déag Earcail.

Naisc sheachtracha

• Yale Bright Star Catalog
• an Béar Mór ar shuíomh Robin Gatter
• Star Tales de chuid Ian Ridpath
• an Míol Mór agus miotaseolaíocht an Domhain
• an Míol Mór ar shuíomh Richard Dibon-Smith
• Peoria Astronomical Society: an Míol Mór
• The Deep Photographic Guide to the Constellations: an Míol Mór

Tagairtí

• Burnham, Robert Jr. (1966, 1978). Burnham's Celestial Handbook: An Observer's Guide to the Universe Beyond the Solar System, v.1. General Publishing Company, Ltd., Toronto. ISBN 0486236730.